Στέλιος Μάινας: Η Πάτρα, ο Θάνος Μικρούτσικος και το συμβόλαιο ευθανασίας που τον «οδήγησε» στο νέο του βιβλίο

Επιστρέφετε στην Πάτρα με την οποία έχετε δεσμούς…

Έχω τις καλύτερες αναμνήσεις από την Πάτρα. Είμαι παιδί της πόλης, της Αθήνας, η Πάτρα μου θυμίζει το αστικό τοπίο. Οι άνθρωποι αυτής της πόλης έχουν μία αστική κουλτούρα πολιτισμού, είναι καλλιεργημένοι. Όταν ήρθα για πρώτη φορά στην Πάτρα με το Δημοτικό περιφερειακό θέατρο που είχαμε ανεβάσει «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», έκανα φίλους μεταξύ των οποίων είναι και ο Κώστας Λογαράς.

Αγαπώ αυτή την πόλη, μου αρέσει. Έχει ένα δυτικό κομμάτι το οποίο αν σκαλίσουμε κάτω από την επιφάνεια, θα δούμε ότι αναδύεται ένα κομμάτι της επικοινωνίας με την Ευρώπη. Η πόλη ήταν το πόδι της χώρας στη Δύση και αυτό έχει αποτυπωθεί στην καθημερινότητα των Πατρινών ακόμα και σήμερα. Όταν το βλέπω αυτό με χαροποιεί ιδιαιτέρως γιατί κάπως έτσι νιώθω κι εγώ Ευρωπαίος.

Κάποτε, σε παλιότερη συζήτησή μας, είχατε αναφέρει πως αν ποτέ αναλαμβάνατε κάποιο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. αυτό θα ήταν της Πάτρα; Ισχύει ακόμα;

Βέβαια. Πάντα ισχύει αυτή η επιθυμία. Από τότε που το είπα δεν έχω ξανακάνει αίτηση γιατί οι δραστηριότητες μου στην Αθήνα είναι τέτοιες που δεν το επιτρέπουν.  Η μία δραστηριότητα, φέρνει την επόμενη, μπαίνεις σε ένα κυκεώνα και έτσι δεσμεύεσαι. Δεν μένουν περιθώρια. Θα ήταν όμως για μένα μεγάλη τιμή στο μέλλον να βρεθώ στην Πάτρα και να προσφέρω τις υπηρεσίες μου. Παρακολουθώ από απόσταση αλλά ξέρω ότι δεν μπορεί η Πάτρα να μην τα πηγαίνει καλά στον πολιτισμό. Η αλήθεια είναι ότι συμμερίζομαι το όραμα ενός προηγούμενου καλλιτεχνικού διευθυντή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πατρών, του Θέμη Μουμουλίδη που επέμενε ότι η Πάτρα έπρεπε να γίνει εθνικό θέατρο νοτίου Ελλάδος. Δεν λέμε να χαλάσουμε την εντοπιότητα του θεάτρου και την αυτονομία μέσα από την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά να αναλάβει ένα μεγαλύτερο εθνικό ρόλο. Θα μπορούν έτσι να μεγαλώσουν οι επιχορηγήσεις του θεάτρου από την Πολιτεία, να μεγαλώσουν οι υποχρεώσεις της Πολιτείας απέναντι στο θέατρο. Θα μπορούσε να επεκταθεί η δραστηριότητά του σε όλη την Πελοπόννησο.

Η Πάτρα βέβαια είναι συγκινησιακά φορτισμένη για εμένα και για έναν ακόμα λόγο. Είναι πατρίδα και τόπος του Θάνου Μικρούτσικου. Είναι μεγάλη τιμή που η Πάτρα έχει ένα τέτοιο άξιο τέκνο. Πέρα από το βαθύ του ταλέντο και την αγάπη του για τη δουλειά του, έχω κρατήσει το βαθύ του ήθος. Ένας βαθύς γνώστης του αντικειμένου του, ένας καλλιτέχνης με άπειρη ευαισθησία. Ταυτόχρονα είχε τη γενναιότητα και τη γενναιοδωρία να είναι ανοιχτός και ταπεινός. Για εμάς τους ηθοποιούς, δύο ήταν οι υπουργοί πολιτισμού που προσέφεραν πραγματική βοήθεια, η Μελίνα Μερκούρη, και ο Θάνος Μικρούτσικος ο οποίος κατοχύρωσε τα πνευματικά δικαιώματα των ηθοποιών για να μπορούμε τώρα να εισπράττουμε κάποια χρήματα από τις προβολές μας, στο κινηματογράφο, την τηλεόραση κ.λπ.

Πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να εκδώσετε το δεύτερο βιβλίο σας…

Πέρασαν 12 χρόνια. Πρώτα απ’ όλα δεν είμαι συγγραφέας. Δεν είναι μόνο ότι δεν βιοπορίζομαι από αυτό, άλλωστε το 90& των συγγραφέων δεν βιοπορίζεται από τη συγγραφή. Συγγραφέας είναι αυτός που βασανίζεται στην καθημερινότητα με το λόγο. Εγώ ασκώ ένα συγγενικό επάγγελμα, αυτό του ηθοποιού μέσα από το οποίο διαβάζω. Κατά την προσωπική γνώμη, είναι ένας πολύ καλός αναγνώστης. Είμαι ένας λάτρης του βιβλίου και της ανάγνωσης που περιοδικά γράφει και εκφράζεται μέσω της γραφής. Το βιβλίο και το περιεχόμενο του είναι συνονθύλευμα πολλών δεκαετιών.

Καταπιάνεστε με το θέμα της ευθανασίας…

Το θέμα του βιβλίου προέρχεται μέσα από μία πραγματική ιστορία, μία σοβαρή ασθένεια ενός φίλου που ζει στο εξωτερικό. Μετά από πολλά χρόνια με πήρε να μου πει έχει αυτή τη σοβαρή ασθένεια και ετοιμάζεται να υπογράψει συμβόλαιο ευθανασίας. Όταν το άκουσα  μου κίνησε την περιέργεια, ήταν μία νέα ανακάλυψη που δεν μπορούσα να διανοηθώ πως ίσχυε ή ισχύει ακόμα κάπου. Έψαξα και έμαθα ότι υπάρχουν μόνο τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν επιτρέψει την καθοδηγούμενη ευθανασία για ιατρικούς λόγους. Το καλό είναι ότι από όλη αυτή την ιστορία, ο φίλος μου ζει, αντίθετα σε όλες τις προβλέψεις των γιατρών, αντιμετωπίζοντας βέβαια αυτή την πολύ σοβαρή ασθένεια. Αυτό δείχνει ότι ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα.

Η συζήτηση για την καθοδηγούμενη ευθανασία με ιατρική συμμετοχή έχει ανοίξει σε όλη την Ευρώπη για λόγους παρηγορητικούς θα έλεγε κανείς. Το βιβλίο το ξεκίνησα με ένα πρόσημο που λέγεται «ψυχικός και σωματικός πόνος». Η ηρωίδα μου είναι γιατρός του πόνου, αναισθησιολόγος. Διάλεξα να έχει αυτή την ειδικότητα.

Σας τρόμαξε κάτι σε σχέση με τον τρόπο που θα χειριζόσασταν το θέμα μέσα από το βιβλίο;

Υπάρχουν ερωτήματα γύρω από το θέμα τα οποία βέβαια τίθενται προς καλλιέργεια. Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου, που η ηρωίδα απαλλάσσει ένα μικρό γατί από φρικτούς πόνους, το δίλλημα της είναι ‘ευεργέτης ή φονιάς;». Όταν έχεις να διαχειριστείς ένα τόσο φλέγον και περίεργο ζήτημα, πρέπει να κρατάς τις δεδομένες αποσπάσεις για να μπορείς να είσαι αντικειμενικός και να μην πέφτεις σε προχειρότητες και ανακολουθίες.

Το ερώτημα μένει ανοιχτό και για εσάς;

Απολύτως. Το ζητούμενο- αν υπάρχει- είναι να υπάρξουν εναύσματα για σκέψη, η τοποθέτηση ερωτημάτων, η πρόκληση συζήτησης. Σε πολλές χώρες η κοινή γνώμη παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της τάξης των πραγμάτων. Αν καλλιεργείται κάτι γίνεται για να υπάρξει ένα ερώτημα και όχι ένα αποτέλεσμα. Ο προβληματισμός, με την έννοια της καλλιέργειας πάντα. Το διάβασμα δίνει τροφή για σκέψη. Το βιβλίο έχει την ανθρωποκεντρικότητα που πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει στη σύγχρονη λογοτεχνία.

Το βιβλίο ολοκληρώθηκε πριν δύο χρόνια, όμως ένα βιβλίο βρίσκεται εν εξελίξει συνεχώς, μέχρι να εκδοθεί.  Υπάρχουν άλλωστε άνθρωποι, επιμελητές διορθωτές και άλλοι, που κάνουν ουσιαστικές αλλαγές. Το βιβλίο είναι 295 σελίδες περίπου, το υλικό που παρέδωσα ήταν πάνω από 400 σελίδες.

Ετοιμάζετε ήδη το επόμενο βιβλίο σας;

Τα βιβλία φτιάχνονται από θραύσματα της προσωπικότητας που έχει ο συγγραφέας . Όταν βρεθεί ο καμβάς για να πεις μία ιστορία, τότε συναρμολογείς, σκόρπιες ιδέες και κείμενα που έχεις και που φαινομενικά δεν έχουν καμία σχέση με το αντικείμενο. Αυτή είναι η μεγαλύτερη χαρά του μυθιστορήματος και ταυτόχρονα η χαοτική του πλευρά. Πολύ εύκολα μπορείς να βυθιστείς στο πουθενά. Από την άλλη μπορείς να ανοιχτείς, χωρίς να σου δίνονται οι προδιαγραφές  και στεγανά. Αποτέλεσμα είναι οι σκέψεις σου να μπορούν να χωρέσουν μέσα σε ένα βιβλίο. Έχω λοιπόν πολλά κείμενα και συνεχίζω να γράψω, δεν έχω μορφοποιήσει όμως το επόμενο μου θέμα.

Φέτος δεν θα σας δούμε σε κάποιο θεατρική παράσταση..

Όσο μεγαλώνω αισθάνομαι πιο κουρασμένος από την επίδραση της εργασίας του χειμώνα. Είπα να δώσω στον εαυτό μου μία δίμηνη ανάπαυση καθώς χρειαζόμουν χρόνο με τον εαυτό μου. Θα ξεκινήσω νωρίς πρόβες για το θέατρο..

Στην τηλεόραση είδαμε να γίνεται μία επανεκκίνηση τα τελευταία χρόνια…

Όντως υπάρχει μία επανεκκίνηση και αυτό είναι μεγάλη χαρά και για τους καλλιτέχνες και για το κοινό. Η επιστροφή της μυθοπλασίας με αυτό τον πανηγυρικό τρόπο που έγινε είναι καλή και για την πρόοδο των πραγμάτων. Λέγαμε εδώ και χρόνια για παράδειγμα ότι θα θέλαμε να δούμε την ελληνική λογοτεχνία μέσα από τη μικρή οθόνη, και να που έγινε .Βλέπω  Παπαδιαμάντη στην τηλεόραση. Αλλάζει η μορφολογία του πολιτιστικού χάρτη γιατί ο ρόλος της τηλεόρασης είναι πολύ σημαντικός.

Θα θέλατε να επιστρέψετε στην τηλεόραση;

Όταν θα μου δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία και ο χρόνος, ναι. Η τηλεόραση και όπως όλα τα πράγματα απαιτούν καθολική αφιέρωση. Όταν δεν είσαι μόνο εκεί, πρέπει να γίνεις «κομμάτια». Το έκανα για πολλά χρόνια και δεν έχω τις αντοχές να μοιράζομαι σε πολλά «κομμάτια». Κάποια στιγμή με χαρά θα επανέλθω. Είναι ένα μέσο λαϊκής επικοινωνίας και είναι άδικο να το σνομπάρουμε.

Είστε ικανοποιημένος για όλα αυτά που κάνατε ή δεν κάνατε στο πέρασμα των χρόνων;

Είμαι ευγνώμων. Η πορεία ενός ανθρώπου είναι αυτοκαταγεγραμμένη. Έχει πρώτα απ’ όλα να απολογηθεί στα δικά του οράματα. Τολμώ να πω, και θα ήταν άδικο να μην το κάνω, ότι αισθάνομαι τυχερός. Η νέα γενιά δεν είναι τόσο τυχερή. Εμείς ζήσαμε σε καλύτερες εποχές, με καλύτερες συνθήκες εργασίας. Δεν επιφυλάσσαμε την καλύτερη μοίρα για τα νέα παιδιά. Και θα ήθελα να ζητήσω συγγνώμη από τους νέους που η γενιά μου δεν κατάφερε να τους επιφυλάξει τα καλύτερα. Βλέπω όμως ότι εξακολουθούν να αγωνίζονται με πίστη,  αγάπη και αφοσίωση, όπως κάθε νέος στην εποχή του.

Τι θα θέλατε από εδώ και πέρα;

Υγεία, αυτό είναι το πιο σημαντικό. Ειδικά όσο μεγαλώνει κανείς, το ζητούμενο είναι η ψυχική και σωματική υγεία.

******

Την εκδήλωση που θα φιλοξενηθεί στην Bibliotheca – Due Piani στην Αγ. Νικολάου 47, στις 8:30 το βράδυ, διοργανώνει το βιβλιοπωλείο Γωνιά του Βιβλίου – Παπαχρήστου και θα μιλήσουν οι συγγραφείς Αντιγόνη Βουτσινά και Βασίλης Λαδάς. Αποσπάσματα διαβάζει η ηθοποιός Κάτια Σπερελάκη.

Το βιβλίο του «Να Θυμηθώ να Παραγγείλω» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο