Δημιουργούμε, αναπνέουμε, αγαπάμε αφήνοντας τα ίχνη μας μέσα στο χρόνο

Του Pavel

Είχα μάθει να περπατάω και αυτό το όφειλα στη μητέρα μου, από μικρός στα βήματά της, πάντα δίπλα της. Τη δεκαετία του 2000, για την ακρίβεια το 2006 στάθηκα τυχερός και η εργασία μου ήταν κοντά στο σπίτι, Κανακάρη 236 Α΄ και Γενναδίου εκδόσεις τοΔόντι. Από εκεί το κέντρο της πόλης ήταν λίγα λεπτά. Κάποια μέρα καθώς άφηνα πίσω μου την Τριών Ναυάρχων, σε κάποια από τις καθέτους Τσαμαδού και Κορίνθου συνάντησα την Κωνσταντίνα, μέλος μιας παρέας αρχιτεκτόνων με τους οποίους είχαμε γνωριστεί και συνεργαστεί στον εκδοτικό οίκο. Αφού με χαιρέτησε λίγο πριν συνεχίσει το δρόμο της, τη ρώτησα που πάει, στον κ. Παπαευθυμίου για μάθημα μου αποκρίθηκε.

Ο Ξενοφών Παπαευθυμίου Συντηρητής Έργων Τέχνης – Μουσειολόγος - Συγγραφέας ήταν συνεργάτης του εκδοτικού οίκου που εργαζόμουνα. Από τα πρώτα βιβλία που ξεφύλλισα στον εκδοτικό οίκο ήταν το Εδέχθημεν αερορικήν επιδρομήν… (2005), το οποίο αναφερόταν στην περίοδο 28 Οκτωβρίου 1940 – 26 Απριλίου 1941 και είχε ως άξονα το περιεχόμενο του ημερολογίου συμβάντων και του βιβλίου τροφοδοσίας της Υποδιοίκησης Πατρών της Χωροφυλακή, με συγγραφέα τον ίδιο…

…Λίγο πριν φύγω από τον εκδοτικό οίκο το 2009 η οικονομική κρίση ήδη έχει αρχίσει να μας ζώνει όλους και να απειλεί όχι μόνο την καθημερινότητά μας, αλλά τα όνειρα και την ευτυχία μας. Εκείνη τη χρόνια ο Ξενοφών είχε συγγράψει δύο βιβλία, το πρώτο «Βλάσσης Βελλόπουλος-Οι οικολογικοί αγώνες ενός ενεργού πολίτη». Στο βιβλίο γινόταν αναφορά στην 30χρόνη και πλέον δραστηριότητά του, που είχε ως επίκεντρο την Αχαΐα με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και την προάσπιση του δικαιώματος του κάθε πολίτη να ζει σε ένα τόπο, τον οποίο δεν θα καταστρέφουν τα κάθε είδους συμφέροντα.

Το δεύτερο «Ανδρέας Χ. Παπανδρέου – Το όραμα και οι διεκδικήσεις για την Πάτρα»· ήταν εκείνος που από τη θέση του προέδρου του Εμπορικού & Εισαγωγικού Συλλόγου Πατρών, με προσωπικούς και συλλογικούς αγώνες, συνέβαλλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη της πόλης των Πατρών, με κορυφαία στιγμή τη συμβολή του στην ίδρυση του Πανεπιστημίου.

Σε αυτούς τους δύο ανθρώπους ανακάλυψα το όραμα, την πίστη, την αποφασιστικότητα, το θάρρος & την ελπίδα να μιλήσουν για τον άνθρωπο και την εξέλιξη του σε όλα τα επίπεδα μέσα στο κοινωνικό σύνολο, όχι μόνο για την εποχή τους αλλά και τις άλλες που θα ακολουθήσουν.

Με τον Ξενοφώντα γείτονες, αφού το σπίτι του βρισκόταν δίπλα από τον εκδοτικό οίκο, συναντιόμασταν συχνά πυκνά συζητώντας για τη χώρα, την κρίση, τον άνθρωπο και τον Πολιτισμό. Η συγγραφική δουλειά του Ξενοφώντα καθώς και οι εκθέσεις φωτογραφίας που έκανε στη Gallery Cube της Λιάνας Ζώζας συνεχίζονταν, παραμένοντας πιστός στην αισθητική του και στην οπτική γωνία του για τη ζωή· δημιουργούμε, αναπνέουμε, αγαπάμε, όταν προσφέρουμε και το ελάχιστο ακόμα σε έναν άνθρωπο δείχνοντας του την ομορφιά της Τέχνης.

Αναζητώντας την πόλη

του Ξενοφών Παπαευθυμίου

Η πόλη μεγαλώνει και αλλάζει, μεγαλώνοντας και εμείς με αυτήν, βιώνοντας τις μεταλλάξεις της και αναζητώντας την ταυτότητά της, τα κρυφά και τα ξεχασμένα της πρόσωπα, ως μία άσκηση δικής μας αυτογνωσίας.

Η σχέση με την πόλη μου αρχίζει από τα παιδικά μου χρόνια, όταν ο αστικός χώρος, δεκαετία του `60 και του `70, διατηρούσε ακόμη πολλά από τα στοιχεία μίας Πάτρα πιο απλής, που δεν καμωνόταν την σύγχρονη μεγαλούπολη την πνιγμένη στα ψηλά ογκώδη κτίρια και τα χιλιάδες αυτοκίνητα.

Στη μνήμη μου είναι ακόμη η απρόσκοπτη θέα της θάλασσας από το πρανές των Υψηλών Αλωνίων με τις κεραμοσκεπές να εκτείνονται μέχρι την παραλία, καθώς οι ψηλές πολυκατοικίες που κόβουν σήμερα την θέα σπάνιζαν.

Η ανάκληση στη μνήμη μου αυτής της ατμόσφαιρας, τα Ψηλά Αλώνια με τους τρεις θερινούς κινηματογράφους της, τα νεοκλασικά της στον περίγυρο και τα παλαιά καφενεία, οι εικόνες από τα κτίρια με τις στοές και τα εμπορικά και εγώ να ακολουθώ τον παππού μου ακούγοντας ιστορίες για τα κτίρια, τους ανθρώπους και τα όσα συνέβαιναν στις διάφορες γωνιές της πόλης, δεν τροφοδοτείται μόνον από μία νοσταλγική διάθεση ούτε από μία κοντόφθαλμη παρελθοντολατρία, κυρίως προέρχεται από μία ανάγκη βαθύτερης γνωριμίας και συμφιλίωσης με την πόλη μου έτσι όπως εξελίχθηκε διαχρονικά.

Φεύγοντας για της σπουδές μου στην Ιταλία, αρχές της δεκαετίας του `80, άφησα μία πόλη των εφηβικών μου χρόνων που εξελισσόταν ραγδαία, κάτι που την εποχή εκείνη δεν το είχα συνειδητοποιήσει, ώσπου επιστρέφοντας για να ενταχθώ ως ενεργός πολίτης πλέον ένοιωσα την ανάγκη να αρχίσω να την βλέπω και την ανακαλύπτω με μία νέα ματιά, ενεργοποιημένη από τις εμπειρίες και το γνωστικό αντικείμενο που είχα αποκτήσει. Η πόλη είχε μεγαλώσει και είχε ανοιχτεί. Η πολιτιστική της ζωή είχε πάρει έναν νέο δρόμο, με δράσεις και θεσμούς που έφερναν έναν νέο αέρα και μία νεότερη γενιά δημιουργών στα εικαστικά, το θέατρο, τη μουσική να δίνουν έναν άλλον παλμό, στο χώρο της δημιουργία και της έκφρασης.

Με βασικό “εργαλείο” και ”συντροφιά”, τον φωτογραφικό φακό, άρχισα να εξερευνώ και να ανακαλύπτω μία πόλη που τότε άρχιζα να βλέπω με νέα ματιά και μία νέα διάθεση, περπατώντας και εισβάλλοντας στις πιο κρυφές γωνιές της για να ανακαλύψω ό,τι πριν ήταν αόρατο στο γυμνό και ανεκπαίδευτο μάτι μου. Ακολουθούσα την επίμονη προτροπή του πολύτιμου δάσκαλού μου, του ζωγράφου Σπύρου Σώκαρη, να γυμνάζω τη ματιά μου ώστε να βλέπω και όχι απαλά να κοιτάζω, να ανακαλύπτω και να αποκαλύπτω το αόρατο, για να μπορώ γνωρίσω και να κατανοήσω όλες τις εκφάνσεις της ζωής της πόλης.

Με αυτόν τον τρόπο, πέρα από την ανάγκη να καταγράψω και να απαθανατίσω κτίρια, γωνιές και στοιχεία με ιστορική αξία, άρχισα να καταγράφω και να κατανοώ ταυτόχρονα τις μεταβολές και τα σημάδια που έφερναν οι σύγχρονες συνθήκες και συγκυρίες. Τα παλαιωμένα μέχρι ερείπωσης κτίρια, τα εγκαταλειμμένα βιομηχανικά κτίρια, οι πληγές που άφηναν οι κατεδαφίσεις των παλαιών κτιρίων και τα χνάρια της ζωής που φιλοξενούσαν στους τοίχους των διπλανών κτιρίων. Ακόμη και οι έρημοι σιδηροδρομικοί σταθμοί με τα κουφάρια των παλιών κτιρίων και των βαγονιών αποτέλεσαν και αποτελούν ερέθισμα για τον φωτογραφικό φακό μου, μέσα από τον οποίο καταγράφω την αίσθηση της φθαρτότητας και της ματαιότητας του υλικού κόσμου.

Έχοντας μαθητεύσει για τρία χρόνια κοντά στον Σπύρο Σώκαρη, έμαθα την αξία της κατανόησης και της μετουσίωσης της εικόνας των πραγμάτων και τη συνέχεια, στα χρόνια των σπουδών στην Ιταλία έμαθα την αξία της κατανόησης του παρελθόντος και ως μέσου για τη διαμόρφωση του μέλλοντος. Έμαθα βέβαια για τη φθαρτότητα και τη μεταβλητότητα των υλικών στοιχείων και συνειδητοποίησα, πέραν της τεχνικής διάστασης και την εννοιολογική σημασία που έχει ο μηχανισμός της φυσικής φθοράς σε πολιτισμικό και ανθρωπιστικό επίπεδο.

Επιστρέφοντας λοιπόν στην πόλη μου, άρχισα να συμφιλιώνομαι με τις έννοιες της απώλειας και της φθαρτότητας.

Πρόσωπα, χώροι και καταστάσεις που δεν υπήρχαν πλέον, ή είχαν αλλάξει στην πορεία του χρόνου, αποτελούσαν πολύτιμες “αποσκευές” για τα χρόνια που ακολούθησαν, δίνοντας μου την ώθηση για την αναζήτηση νέων πραγμάτων και καταστάσεων, δημιουργώντας την ανάγκη να προχωρήσω μέσα στο χρόνο και τον χώρο της πόλης μου.

Όλο αυτό το ταξίδι αναζήτησης της εικόνας και της ταυτότητας της πόλης, αποτελεί και ταξίδι αυτογνωσίας, ανακάλυψης του δικού μου εσωτερικού κόσμου και αυτό πιστεύω ότι φανερώνεται στις φωτογραφίες μου, καθώς “κάθε φωτογραφία μιλάει λίγο για τον κόσμο, λίγο για τη φωτογραφία και λίγο για τον φωτογράφο τον ίδιο”, σύμφωνα με τον Σταύρο Καπλανίδη.

Περιδιαβαίνω λοιπόν την πόλη ακατάπαυστα, αναζητώντας ερεθίσματα και εικόνες ως νέες εμπειρίες που θα προστίθενται στις μνήμες μου και θα πλουτίζουν την καθημερινότητά μου και θα μετουσιώνονται σε βιβλία με τεκμήρια για το δομημένο αστικό περιβάλλον, την βιομηχανική και τεχνολογική κληρονομιά, ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα που άφησαν τα ίχνη τους και σημάδεψαν την πορεία της μέσα στο χρόνο.