Μια εξαιρετική κλασική «Ηλέκτρα» με έντονο συναίσθημα, διαχρονικότητα και σύγχρονες αιχμές

Παρουσιάστηκε στην Πάτρα στο πλαίσιο του φεστιβάλ υποδοχής των πρωτοετών φοιτητών Welcome to Up 2015 του Πανεπιστημίου Πατρών

Είδα την περασμένη Πέμπτη, αρκετά αργοπoρημένα, την πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση «Ηλέκτρα» βασισμένη στο έργο του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου, σε μια πρώτη δοκιμή της σε κλειστό χώρο, αυτόν του κατάμεστου από κόσμο Συνεδριακού και Πολιτιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Πατρών, στο πλαίσιο του φεστιβάλ υποδοχής των πρωτοετών φοιτητών Welcome to Up 2025 του Πανεπιστημίου Πατρών.

Η παράσταση που αποτέλεσε την παρθενική απόπειρα του Δημήτρη Τάρλοου στη σκηνοθεσία στο αρχαίο δράμα, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε κλειστό χώρο αφού από 19 Δεκέμβρη μετά από την εξαιρετικά επιτυχημένη θερινή περιοδεία της σε Επίδαυρο και σε διάφορα ανοικτά θέατρα της επικράτειας και της Κύπρου, θα συνεχίζει να παρουσιάζεται προσαρμοσμένη στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο Θέατρο Πορεία Παρασκευές και Σαββατοκύριακα.

Μια παράσταση κατά κύριο λόγο κλασική, χωρίς υπερχείλιση ανούσιων και ενοχλητικών ευρημάτων που συνήθως οι σκηνοθέτες επιζητούν με μανία σε ανάλογες περιπτώσεις. Με αναμφισβήτητο εφόδιο την εκπληκτική μετάφραση που έκανε ο Γιώργος Χειμωνάς το 1984, με σαφώς λόγια χαρακτηριστικά αλλά εξαιρετικά ρέουσα και με πλεονεκτήματα το θαυμάσιο σκηνικό του Πάρι Μέξη, που έφερε το «παλάτι» του οίκου των Ατρειδών σε «κλίμακα» σπιτιού μιας οικογένειας που συγκλονίζεται από τα πάθη και τη βία δημιουργώντας συνθήκες «οικειότητας» δίπλα μας και τα κοστούμια μιας διαχρονικής προσέγγισης με σύγχρονες σηματοδοτήσεις επίσης του Πάρι Μέξη, ο Τάρλοου δημιούργησε μια «Ηλέκτρα» ανησυχητικά επίκαιρη. Θα μπορούσε η τραγωδία να διαδραματίζεται σε ένα οποιοδήποτε σπίτι σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη, σε άχρονη διάσταση, εκεί όπου η κοινωνική αδικία, η εξουσία, η βία και οι διέξοδοί της, η εκδίκηση και η εκτόνωσή της, η αντίσταση και τα ηθικά διλήμματα και ερωτήματα είναι ενεργά όσο υπάρχουν άνθρωποι, καταστάσεις και πάθη που τα υποθάλπουν.

Η ιστορία πάνω κάτω γνωστή. Αγαμέμνονας, Ιφιγένεια, Κλυταιμνήστρα, Αίγισθος, Ηλέκτρα, Ορέστης, Χρυσόθεμις, πρόσωπα καταλύτες με την απουσία ή την παρουσία τους για το ξετύλιγμα της ιστορίας.

Επί σκηνής:

Η χαρισματική Λουκία Μιχαλοπούλου, εξαιρετική ηθοποιός με περγαμηνές από ευρύτατου φάσματος παραστάσεις, στο επίκεντρο στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ηλέκτρας. Σήκωσε όλο το βάρος της παράστασης. Με σπάνια άνεση. Ερμηνεία ψιλοβελονιά. Μια ερμηνεία βαθιά συναισθηματική, σπαρακτική, εσωτερική και σωματική συνάμα, μια ολική μεταμόρφωση επί σκηνής. Με έναν εξαιρετικό συνδυασμό έξαρσης και οικονομίας των εκφραστικών μέσων όπου τίποτα δεν φάνταζε περιττό και κυρίως με μια μοναδική ισορροπία πένθους και οργής, συντριβής και αναμονής, όλων γενικά των ψυχολογικών διακυμάνσεων της ηρωίδας υπό τη σκιά μιας διαρκούς ειρωνείας που σερνόταν υπονομευτικά σε όλη την παράσταση. Χωρίς τον παραμικρό στόμφο, χωρίς ίχνος υπερβολής, μόνο με αυτόν τον ίλιγγο και την αυθεντικότητα της ηθοποιού που γίνεται ένα με τον ρόλο και αντικατοπτρίζει στην «Ηλέκτρα» της μια αστείρευτη θεατρική αναζήτηση. Μέσα στο απέριττο κοστούμι της, λιτό ένδυμα ερήμωσης, φθοράς και πόνου, με το παλτό του χαμένου πατέρα (απώλεια διαρκώς παρούσα) στους ώμους της, με τη μοναξιά του κατατρεγμένου και τη φλόγα αδικημένου στυλίτη οδεύει στην κάθαρση, τη λύτρωση. Μια λύτρωση που ακόμα κι όταν επέλθει η αιματηρή εκδικητική δράση του Ορέστη προς την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο, δεν είναι σίγουρο ότι επιτυγχάνεται και κερδίζεται ολοκληρωμένα και μόνιμα. Και αυτή η μετέωρη αίσθηση της λύτρωσης είναι που δίνει στην ανάγνωση του Τάρλοου μια σπάνια διαφοροποίηση. Η Λουκία Μιχαλοπούλου κατάφερε μέσα από αυτό τον δρόμο να υποβάλει το δράμα περνώντας όλη την ένταση με τον πιο άμεσο και αισθαντικό τρόπο και να καθηλώσει το κοινό με τη γνησιότητα της ερμηνείας. Αυτόν τον τρόπο δηλαδή που λειτουργεί το δράμα, χωρίς έξτρα βοήθειες, τεχνικές, εικονογραφικές ή άλλου τύπου.

Σπουδαία ως Κλυταιμνήστρα η Ιωάννα Παππά απέδωσε ιδανικά με εκφραστικότητα, υποδειγματική κίνηση, στάση σώματος και φωνητική άρθρωση την αλαζονεία, τη φιλοδοξία, τον δυναμισμό, την σκληρότητα αποδεικνύοντας τις σπουδαίες ερμηνευτικές της δυνατότητες και το ειδικό υποκριτικό βάρος της, ενώ η Γρηγορία Μεθενίτη ως Χρυσόθεμις άφησε υποσχέσεις για το μέλλον αποδίδοντας το μέτρο και τη λογική της «συμβιβασμένης» με την εξουσία των «ισχυρών» ηρωίδας με ιδιαίτερη επάρκεια σε αντιπαραβολή με την συγκλονιστική «Ηλέκτρα» της Μιχαλοπούλου δημιουργώντας την απαραίτητη αντίστιξη.

Επαρκείς αλλά συγκριτικά πιο αδύναμες οι αντρικές ερμηνείες από τους Αναστάση Ροϊλό (Ορέστης), Γιάννη Αναστασάκη (Παιδαγωγός) και Περικλή Σιούντα στον άχαρο ρόλο ενός βωβού Πυλάδη που έγινε αντιληπτός μέσω των επιδέξιων ακροβατικών κινήσεων και μιας φορτωμένης κινησιολογίας, ενώ το πέραμα του Δημήτρη Τάρλοου στον ρόλο του Αίγισθου προς το τέλος διοχέτευσε τρέλα, ξάφνιασε όχι απαραίτητα θετικά και σίγουρα άφησε αμφιλεγόμενες εντυπώσεις στους θεατές.

Η μουσική του εξαιρετικού συνήθως Φώτη Σιώτα (ζωντανή παρουσία με τον Τάσο Μυσιρλή στη σκηνή) που στο εγχείρημά του με την ένταξη δημοτικών σκοπών προς το τέλος της παράστασης μάλλον αφαίρεσε από την τραγωδία. Σε αντίθεση οι πιο διακριτικές παρεμβάσεις στο βιολί και στο τσέλο κατά τη ροή της παράστασης είχαν θετικό πρόσημο.

Σε κάθε περίπτωση η «Ηλέκτρα» πέτυχε τους στόχους της και αποδείχτηκε πιστή στο πνεύμα της τραγωδίας καταφέρνοντας να διατυπώσει και μια αξιοσημείωτη διαφορετική άποψη με υπαινικτικούς σύγχρονους σχολιασμούς, πλην κάποιων εξαιρέσεων-λεπτομερειών. Κρατάμε μεταξύ άλλων την εξαιρετική σκηνή της αναγνώρισης μεταξύ της Ηλέκτρας και του Ορέστη, μια σκηνή σπάνιας συναισθηματικής δύναμης που καταξίωσε την αποτελεσματικότητα της αρχαίας τραγωδίας μέσα από την λιτότητα των εκφραστικών μέσων και την καθαρότητα της τέχνης του ηθοποιού.