Ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός Αλεξάντερ Πέιν στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Με αφορμή την προβολής της εξαιρετικής και μιας από τις πιο ολοκληρωμένες ταινίες του «Τα παιδιά του χειμώνα»

Ο παλαιός γνώριμος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και ένας από τα γερά χαρτιά της αμερικάνικης κινηματογραφικής παραγωγής, ο Αλεξάντερ Πέιν με καταγωγή των γονιών του από ελληνικές πόλεις Αίγιο, Λειβαδιά, Σύρο, βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη καλεσμένος της 64ης διοργάνωσης με αφορμή την τελευταία του ταινία «Τα παιδιά του χειμώνα».

Η πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με ταινία του Πέιν ήταν το 1996 και πάλι στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης όπου προβαλλόταν το φιλμ του «Πολίτης Ρουθ» με τη συγκλονιστική ερμηνεία της Λώρα Ντερν. Εικοσιεπτά χρόνια μετά και ενώ συχνά πυκνά προβάλλονται ταινίες του Πέιν και ο ίδιος έρχεται στη Θεσσαλονίκη, η αφορμή του ερχομού του σχετίζεται με μια από τις πιο ολοκληρωμένες και στιβαρές ταινίες της φιλμογραφίας του, το μοναδικό «Τα παιδιά του χειμώνα» που είδαμε σε δημοσιογραφική προβολή. Στα 62 του πλέον ο Αλεξάντερ Πέιν και σε μια ξεχωριστή στιγμή ωριμότητας δημιουργεί μια ταινία που τα έχει όλα. Εξαιρετικό, σφιχτοδεμένο ρυθμό που δεν αντιλαμβάνεσαι καθόλου τα 133 λεπτά της διάρκειάς της, θαυμάσια σκιαγραφημένους χαρακτήρες, υπέροχες ερμηνείες, γερές δόσεις χιούμορ και τρυφερότητας, νοσταλγία και συναίσθημα που ξεχειλίζει με τον πιο γήινο τρόπο και αντιμετωπίζει το θέμα της εφηβικής ηλικίας αλλά και της σχέσης με τον στρυφνό καθηγητή και γενικότερα το κοινωνικό περιβάλλον με διεισδυτικό τρόπο αλλά και με πρωτοφανή λάμψη ακόμα και στις πιο γκρίζες και εσωτερικές στιγμές του φιλμ.

Ο Πέιν γνωρίζει πολύ καλά τους κώδικες για την απόλαυση του θεατή. Και τους θέτει σε κίνηση αφήνοντας αυτή την αναζωογονητική ελπίδα που κάνουν τις ταινίες του πετυχημένες.

Το σενάριο της ταινίας που υπογράφει ο Ντέιβιντ Χέμινγκσον, παρακολουθεί μια ομάδα μαθητών ενός αμερικάνικου κολλέγιου που στις παραμονές των χριστουγεννιάτικων διακοπών στη δεκαετία του ΄70 ξεμένει στο κολλέγιο αφού για διαφορετικούς λόγους ο καθένας δεν γίνεται δεκτός από την οικογένειά του να περάσουν μαζί αυτές τις μέρες. Έτσι στο αυστηρού τύπου κολλέγιο οι εναπομείναντες, εγκαταλελειμμένοι μαθητές που ταυτόχρονα δεν έχουν καθόλου καλή επίδοση στο πρόσφατο διαγώνισμα πρόκειται να περάσουν με τον σχεδόν δεσποτικό καθηγητή τους και την καλή αλλά βασανισμένη μαγείρισσα τα Χριστούγεννα και την αλλαγή του έτους.

Ο νεαρός ήρωάς μας αναγκάζεται λοιπόν να μείνει κλεισμένος στο τεράστιο σχολείο με την επίβλεψη του καθηγητή που έχεις ως κύριο μέλημα τη φροντίδα των μαθημάτων και με ακόμα και το γυμναστήριο κλειστό. Ωστόσο τα πράγματα εξελίσσονται διαφορετικά από ό,τι προέβλεπαν οι δυσάρεστοι οιωνοί αφού αυτό το χρονικό διάστημα μετατρέπεται σε ένα ταξίδι αυτογνωσίας για τον έφηβο ήρωα και τον καθηγητή που ερμηνεύει υποδειγματικά ο Πολ Τζαμάτι, παλαιότερο συνεργάτη του Πέιν με κύριο σταθμό το «Πλαγίως». Οι τρεις τους, συμπεριλαμβανομένης της μαγείρισσας (σπουδαία ερμηνεία από την Νταβίν Τζόι Ράντολφ) και του έφηβου στον ρόλο του οποίο καταθέτει μια αξέχαστη ερμηνεία ο Ντόμινικ Σέσα, που για πρώτη φορά εμφανίζεται ως ηθοποιός, έρχονται κοντά και οι ανθρώπινες σχέσεις ανάμεσά τους φορτίζονται με τον πιο γλυκό, υποστηρικτικό και ειλικρινή τρόπο.

O Πέιν δημιουργεί μια θαυμάσια ταινία ενηλικίωσης αλλά και εσωτερικής ενατένισης για τον καθηγητή. Με μια σπάνια οξύτητα στην κωμωδία, ιδιαίτερη φρεσκάδα και ευφυία που κυριαρχεί παντού, ο Πέιν δεν αμελεί στιγμή να αποκαλύψει με τον πιο αυθόρμητο τρόπο τη συναισθηματική του φινέτσα. Αυτό το άγγιγμα ψυχής ο Πέιν το είχε πάντα στις ταινίες του και συνοδευόταν από μια ωμότητα, σχεδόν αγένεια. Ωστόσο εδώ γίνεται φτάνοντας ένα ζηλευτό επίπεδο ωριμότητας. Η ταινία ισορροπεί περίτεχνα ανάμεσα στο γλυκό και το πικρό αλλά ούτε μια στιγμή δεν κατεβάζει ταχύτητες.

Με αφορμή την προβολή της ταινίας που έγινε στο κατάμεστο από κόσμο Ολύμπιον παρουσία του σκηνοθέτη, ο Πέιν προλογίζοντας την ταινία αναφέρθηκε τόσο στη μακρόχρονη σχέση του με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το οποίο έχει πολλές φορές επισκεφτεί ως καλεσμένος, όσο και στους ηθοποιούς της τελευταίας ταινίας του. Ωστόσο όσον αφορά την παρουσία του ελληνικού στοιχείου στο έργο του, ο Αλεξάντερ Πέιν το εντόπισε με τον εξής χαρακτηριστικό τρόπο: «Στην ταινία η χαρμολύπη ως έννοια διατηρεί εξέχουσα θέση, περίπου σαν την αρχαιοελληνική μάσκα όπου η κωμωδία και η τραγωδία διαπλέκονται και συνυπάρχουν».

Στο πλαίσιο της παραμονής του στη Θεσσαλονίκη, ο Αλεξάντερ Πειν παραχώρησε συνέντευξη τύπου αναφέροντας ότι η αρχική ιδέα βασίστηκε σε ένα παλαιό άγνωστο γαλλικό φιλμ που σκηνοθέτησε ο Μαρσέλ Πανιόλ το 1935 και ο ίδιος ο Πέιν είδε σε κάποιο φεστιβάλ. Η αρχική ιδέα συμπληρώθηκε από μια τηλεοπτική σειρά με θέμα ένα οικοτροφείο και η φυσική συνέχεια ήταν η συνεργασία του με τον σεναριογράφο. Έτσι, όπως επισήμανε ο Πέιν, από τη στιγμή που είναι διαθέσιμος ο σκελετός της ιστορίας, μετά προστίθεται σιγά-σιγά οι χαρακτήρες, το χιούμορ, το δράμα, το πάθος, ο τρόπος ολοκλήρωσης της ιστορίας. Παραδέχτηκε ότι για αυτόν ήταν μια προσωπική ταινία λόγω της ευαισθησίας του αλλά όχι αυτοβιογραφική, ενώ περισσότερο τον όρο της αυτοβιογραφικής ταινίας τον συσχέτισε με τον σεναριογράφο, ο οποίος ανήκε στους κύκλους των οικοτροφείων.

Όπως τόνισε ο Αλεξάντερ Πέιν, η επιλογή του Ντόμινικ Σέσα στον ρόλο του εφήβου ήταν απόρροια ενός εκτεταμένου casting, ενώ χαρακτήρισε τον επιλεχθέντα ηθοποιό ως έναν «πραγματικό έφηβο κι όχι έναν ηθοποιό που υποδύεται έναν έφηβο. Και εκεί εντόπισε ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας της υλοποίησης του φιλμ. Όσο για τον Πολ Τζαμάτι, είπε ότι ο ρόλος ήταν από την αρχή γραμμένος για αυτόν.

Σχετικά με τις πολλές ελληνικές αναφορές στο φιλμ, είπε ότι είναι η πρώτη του ταινία στην οποία κάποιος μιλάει στα αρχαία ελληνικά. Σχετικά με τους φτωχούς που πολεμούν στον πόλεμο, σε αντίθεση με τους πλούσιους, ο Πέιν υπογράμμισε ότι το ίδιο γινόταν και πριν από μισό αιώνα, το ίδιο γίνεται και σήμερα. Είναι μια παγιωμένη κατάσταση και όχι κάποιο χαρακτηριστικό των ημερών μας που σχολιάζεται.

Τέλος αναφορικά με τα μελλοντικά του σχέδια, ο σκηνοθέτης αποκάλυψε ότι είναι μια ταινία που θα είναι γυρισμένη στο Παρίσι, στη γαλλική γλώσσα, αλλά ίσως και μια ταινία στην Ελλάδα, αρκεί να δοθεί η σωστή αφορμή από μια συναρπαστική ιστορία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι την ταινία του Πέιν οι θεατές μπορούν να τη δουν από τις 25 Ιανουαρίου 2024 στο κανονικό δίκτυο διανομής ταινιών στις κινηματογραφικές αίθουσες. Λίγη υπομονή λοιπόν μέχρι μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς κι ας είναι οι γιορτές αυτές ο χρόνος που διαδραματίζεται το έργο.