Της Σοφίας Μορώνη
Με τις ΒΑΚΧΕΣ ξεκίνησε το πρόγραμμα του 40ού Φεστιβάλ Πάτρας 2021- Θεσμός Αρχαίου δράματος στο Ρωμαικό Ωδείο, παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων και Αrs Aeterna. Η σκηνοθεσία της Νικαίτης Κουντούρη και η μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά αναδεικνύουν τη διαπλοκή του άλογου στοιχείου με την ορθολογιστική σκέψη, πώς ο Ευριπίδης προσεγγίζει το άλογο στοιχείο από τη μυστικιστική πλευρά μέσα από τη θρησκεία του Διονύσου με την αινιγματική της πολικότητα, ειρήνης και αναταραχής.[Ειρήνη = έκσταση του διονυσιακού θιάσου, μακάρια συνύπαρξη με τα άγρια θηρία /αναταραχή = μαιναδική μανία κατά την οποία με έναν άγριο πρωτογονισμό, ο διον. θίασος κάνει σημεία και τέρατα στις άγριες δυνάμεις της φύσης]. Έτσι, κατά τον Ευριπίδη, το διονυσιακό. στοιχείο είναι καθρέπτης της φύσης αλλά και της ίδιας της ζωής. Η παράσταση δεν βασίζεται στη θεαματικότητα κάποιου σκηνικού, απουσιάζει παντελώς. Ούτε των κοστουμιών που είναι στοιχειωδώς θεατρικά, λιτά έως αδιάφορα. Βασίζεται στην ουσία του κειμένου, στην υποκριτική, κινησιολογική και μουσική επένδυση. Έτσι ο Χορός των Βακχών ( Θάλεια Γρίβα, Σμαράγδα Κάκκινου, Ελένη Στεργίου, Φραγκίσκη Μουστάκη, Ιουλία Γεωργίου, Σοφία Κουλέρα, Ιωάννα Τζίκα) υπό την χορογραφική διδασκαλία της Ανδρονίκης Μαραθάκη τονίζει τη βακχεία σαν εμπειρία κοινωνίας με τον θεό μέσα από έναν τελετουργικό χορό, με το μυικό τους σύστημα να συσπάται συνεχώς με τη συνοδεία θρακιώτικων ήχων και ηλεκτρονικής μουσικής (μουσική σύνθεση & διδασκαλία: Θραξ-Punks). Βλέποντας τον βακχικό αυτόν χορό, εύκολα ο θεατής αντιπαραβάλλει αντίστοιχα φαινόμενα τελετουργικών χορών και σε άλλους πολιτισμούς, όπως τους Μωαμεθανούς δερβίσηδες (κι ο Πενθέας χόρεψε έτσι στην παρένδυσή του), τους Αμερικανούς shakers(=τρέμοντες), τους σαμάνους της Σιβηρίας. Ο χορός οδηγεί τον χορευτή στην αίσθηση ότι κατέχεται από μια ξένη προσωπικότητα, μια θεική ζωτικότητα. Αυτή η δύναμη του θεού Διονύσου ή Βάκχου εδώ, έχει καταλάβει και τον Τειρεσία και τον Κάδμο εν μέρει. Από την εκφραστικότατη απόδοση των αγγελικών ρήσεων του Κωνσταντίνου Ασπιώτη (Αγγελιοφόρος) ο θεατής ακούει για ωμοφαγίες, για ορειβασίες, για όργια ( =πράξεις ευλάβειας ), για μαιναδικη μανία , τρόπους για να γίνει κάποιος ένθεος, και ξενίζεται. Η Διονυσιακή λατρεία βέβαια στην Αθήνα ή την Αττική τον καιρό του Ευριπίδη είχε μπει ήδη σε κρατικό έλεγχο κι είχε χάσει μεγάλο μέρος από τον αρχικό χαρακτήρα της. Τίποτα που να θυμίζει ωμοφαγία όπως στην Πάροδο των Βακχών δεν γίνεται στις αθηναικές Διονυσιακές γιορτές. Ο Ευριπίδης, όμως, με τις Βάκχες, εκτός των άλλων δηλαδή την ανάγκη του ανθρώπου να ζει και με το ένστικτο, ή να ενώνεται με τον Θεό με τέτοιο πρωτογονισμό στο αρχικό στάδιο της ζωής του, μοιάζει να υπαινίσσεται, επίσης, την απορρόφηση της ατομικής συνείδησης μέσα σε μια ομαδική συνείδηση: ο λατρευτής θιασεύεται ψυχάν (βάκχες στ. 75) γίνεται ένα όχι με τον θεό, μόνο, αλλά και τους συντρόφους του, στη λατρεία. Έτσι εξηγείται πώς παρασύρει στη λατρεία του όλους ο Διόνυσος ακόμη και τον εγωιστή και αμφισβητία Πενθέα. Βέβαια και αυτός κι όλοι τιμωρούνται που τα έβαλαν με τον θεό. Ισορροπία και εναρμονισμός ύφους υπάρχει στις ερμηνείες: Δυνατή η ερμηνεία του Άκη Σακελλαρίου στον ομώνυμο ρόλο. Η θεατρική του παρένδυση, με αύρα ανατολίτικη και στοιχεία διπλά, παντελόνι και μακριά φούστα, ανταποκρίνεται και στην εξ ανατολών καταγωγή του και στην ανδρόγυνη φύση του ρόλου. Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος (Πενθέας) εκφράζει με ικανότητα τον ιστορικά αντίπαλο του θεού και συγχρόνως το τελετουργικά ταμένο θύμα του. Καθηλώνει, στην Έξοδο, η Κωνσταντίνα Τάκαλου (Αγαύη) με τον υποκριτικό και τον κινησιολογικό ρυθμό της. Πολύπλευρα δουλεμένη η ερμηνεία της Ιωάννας Παππά (Τειρεσίας). Επιβλητικός ο Κάδμος του έμπειρου Δημήτρη Πετρόπουλου.
Σοφία Μορώνη
Θεατρολόγος -Φιλόλογος
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr
