Ο Διονύσης Σιμόπουλος στο thebest.gr: "Μου λείπει η Πάτρα, στο νέο μου βιβλίο προσπάθησα ν' αναβιώσω το άρωμα της πόλης του '50"

Φέτος συμπληρώθηκε μισός αιώνας από εκείνη την ιστορική στιγμή που η Αμερικανική διαστημική αποστολή Apollo 11 τον Ιούλιο του 1969 κατάφερνε κάτι το ανέφικτο έως τότε, να φτάσει στο Φεγγάρι και ο Νιλ Άρμστρονγκ να γίνει ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στην επιφάνεια της Σελήνης, του φυσικού αυτού δορυφόρου της γης. Μαζί του ήταν και ο Έντουιν ''Μπαζ'' Όλντριν, ο οποίος και τον συνόδεψε περίπου 20 λεπτά αργότερα πάνω στην επιφάνεια της Σελήνης. Πέρασαν μαζί περίπου 2 ώρες & ένα τέταρτο έξω από το διαστημικό σκάφος και συνέλεξαν σεληνιακό υλικό που μετέφεραν στη Γη προς επιστημονική έρευνα. Όσο διάστημα οι δυο τους παρέμειναν στην επιφάνεια της Σελήνης, ο τρίτος της διαστημικής αποστολής «Απόλλων 11», ο Μάικλ Κόλινς οδηγούσε το όχημα διακυβέρνησης Columbia σε σεληνιακή τροχιά.

Αυτά τα μοναδικά γεγονότα που καθήλωσαν τότε την ανθρωπότητα διεθνώς μας τα αφηγείται μοναδικά, ο Διονύσης Π. Σιμόπουλος, ένας κορυφαίος αστροφυσικός, ένας λάτρης και βαθύς γνώστης σε ότι έχει να κάνει με το διάστημα και την αναζήτηση του σύμπαντος, ο οποίος μετά από παρότρυνση του εκδότη του Μεταίχμιου, Νώντα Παπαγεωργίου κυκλοφόρησε ένα έξοχο βιβλίο που μπλέκει όμορφα τις αυτοβιογραφικές αναφορές του, με την Πάτρα μάλιστα να πρωτοστατεί σε πολλά σημεία του βιβλίου, ιδίως στο κεφάλαιο 3, με τις επιστημονικές του εξηγήσεις και περιγραφές που εντυπωσιάζουν τον αναγνώστη με την λεπτομέρεια σε αριθμούς, ημερομηνίες, κ.α. αλλά και το πόσο κατανοητά παρατίθενται στο βιβλίο.

Ο λόγος φυσικά για το βιβλίο με τίτλο «Από τα Ψηλαλώνια στο Φεγγάρι, Η περιπέτεια της κατάκτησης του Διαστήματος» που ήδη έχει αγαπηθεί από το αναγνωστικό κοινό. Το βιβλίο θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση που συνδιοργανώνουν οι εκδόσεις Μεταίχμιο και η  Γωνιά του Βιβλίου - Βιβλιοπωλεία Παπαχρίστου την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου 2019, στις 7 μ.μ., στην αίθουσα εκδηλώσεων του Επιμελητηρίου Αχαΐας (Μιχαλακοπούλου 58) όπου με τον Διονύση Π. Σιμόπουλο που θα βρεθεί σ’ ένα οικείο και αγαπημένο γι’ αυτόν περιβάλλον, την πόλη της Πάτρας όπου πιτσιρίκος πρωτοήρθε σε επαφή με το Διάστημα, στο ημιυπόγειο της πλ. Όλγας όπου τη δεκαετία του ’50 στεγαζόταν η Αμερικανική Βιβλιοθήκη, θα συνομιλήσουν ο ακαδημαϊκός Σταμάτης Κριμιζής, ο μαθηματικός Αθανάσιος Σπέντζας (παλιός αεροσκόπος με τον συγγραφέα στην Πάτρα), ο χημικός Δημήτρης Θεοδοσόπουλος και ο γνωστός Αθηναίος δημοσιογράφος Μάκης Προβατάς.

Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει η Μελιώ Κατσιφάρα.

Με αφορμή λοιπόν τον ερχομό του στην Πάτρα, το thebest.gr είχε την ευκαιρία να κάνει μία συνέντευξη με τον 76χρονο κ. Σιμόπουλο όπου και μιλήσαμε για όλα, για την αγάπη του για τ’ άστρα, για την δημοσιογραφική του εμπειρία καλύπτοντας τα κοσμοιστορικά τότε γεγονότα της εκτόξευσης στο διάστημα για λογαριασμό Αθηναικών εφημερίδων (μάλιστα για την αποστολή «Απόλλων 11» ο κ. Σιμόπουλος ήταν εκεί μαζί με τους ξένους δημοσιογράφους στο ακρωτήριο Κανάβεραλ στην πολιτεία της Φλόριντα), για την Πάτρα που όπως μας είπε του λείπει πολύ και η λαχτάρα που έχει για την πόλη τον οδήγησε να προσπαθήσει να αναβιώσει σ’ αυτό το βιβλίο το άρωμα της Πάτρας του ’50, και τέλος μας μίλησε για το σινεμά και τις ταινίες που έχουν θέμα το διάστημα όπως το περσινό συγκινητικό φιλμ «First Man» για τον Νιλ Άρμστρονγκ που τον υποδύθηκε ο Ράιαν Γκόλσινγκ, και το Ευγενίδειο Ίδρυμα στην Αθήνα, του οποίου διατέλεσε διευθυντής επί σαράντα και πλέον έτη αφήνοντας ένα θαυμάσιο έργο και κάνοντας το πασίγνωστο σε όλους τους Έλληνες αλλά και στο εξωτερικό.

Την επόμενη μέρα από την Πάτρα, στις 15 Νοεμβρίου 2019 ο κ. Σιμόπουλος θα μεταβεί για την παρουσίαση του βιβλίου του στην γειτονική Αμαλιάδα, στις 7:30 μ.μ., στο Λαζαράκειο Δημοτικό Μέγαρο (Φιλικής Εταιρείας 6).

Ακολουθεί η συνέντευξη του συγγραφέα και λαμπρού αστροφυσικού Διονύση Π. Σιμόπουλου στον δημοσιογράφο, συνεργάτη του thebest.gr, Τάκη Γ. Μαρτάτο

-Κύριε Σιμόπουλε, ποια ήταν η αφορμή για το νέο σας βιβλίο που συνδυάζει όμορφα τις αυτοβιογραφικές αναφορές και αναμνήσεις με την εξέλιξη σε ό,τι αφορά τον επιστημονικό τομέα της εξερεύνησης του διαστήματος;

“Το νέο μου βιβλίο «Από τα Ψηλαλώνια στο Φεγγάρι» εκδόθηκε με αφορμή τη συμπλήρωση πενήντα ετών από την πρώτη επανδρωμένη προσεδάφιση του «Απόλλων 11» στην επιφάνεια της Σελήνης. Ο εκδότης του Μεταίχμιου Νώντας Παπαγεωργίου είχε τη φαεινή ιδέα να μπλέξω στην αφήγηση του βιβλίου και τις δικές μου προσωπικές εμπειρίες από εκείνη την περίοδο, αφού την εποχή εκείνη έγραφα διάφορα σχετικά άρθρα για μια αθηναϊκή εφημερίδα. Έτσι προέκυψε ένα σύνθετο βιβλίο όπου περιγράφεται η πορεία του ανθρώπου προς τα άστρα σε συνδυασμό με ορισμένους σταθμούς της προσωπικής και επαγγελματικής μου διαδρομής από την Πάτρα στην Αμερική οι οποίοι συνδέονται με τα διαστημικά γεγονότα εκείνης της εποχής”.

-Δίνετε ιδιαίτερη έμφαση στις αποστολές στον κοντινό δορυφόρο της Γης, τη Σελήνη, και κάνει εντύπωση η άγνωστη ίσως λεπτομέρεια στο ευρύ κοινό ότι μετά το ’72 ουσιαστικά σταμάτησαν οι διαστημικές αποστολές στο φεγγάρι!

“Το βιβλίο έχει ακριβώς αυτό τον σκοπό: να περιγράψει κυρίως την προσπάθεια του ανθρώπου να φτάσει και να περπατήσει στην επιφάνεια ενός άλλου κόσμου. Παρ’ όλα αυτά το συναρπαστικό αυτό ταξίδι δεν έγινε για να αποκρυπτογραφήσει τα μυστικά του Σύμπαντος, αλλά ήταν το αποτέλεσμα του σκληρού ανταγωνισμού μεταξύ της τότε Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Αυτό ακριβώς υποστήριξε αρκετά χρόνια αργότερα και ο Frank Borman, διοικητής της διαστημικής αποστολής Apollo 8, λέγοντας ότι «η αντίληψη ότι το Πρόγραμμα Apollo ήταν ένα μεγάλο ταξίδι εξερευνήσεων και επιστημονικών ανακαλύψεων είναι τελείως λανθασμένη, αφού ο κύριος σκοπός μας ήταν να κερδίσουμε τους Ρώσους». Αλλά από την άνοιξη ακόμη του 1971 οι μέρες του προγράμματος Απόλλων ήταν μετρημένες, αφού με την άφιξη των Αμερικανών στο φεγγάρι οι Ρώσοι έχασαν το ενδιαφέρον τους να συνεχίσουν εκείνο τον ανταγωνισμό και στράφηκαν στην ανάπτυξη διαστημικών σταθμών σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Χωρίς ανταγωνισμό το Αμερικανικό Κογκρέσο αρνήθηκε τη χρηματοδότηση των αποστολών του Απόλλων 18, 19 και 20 που ήταν προγραμματισμένες, ενώ έκτοτε κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει τις απαραίτητες επενδύσεις! Κι ενώ στη δεκαετία του 1960 η αμερικανική κυβέρνηση διέθετε το 5,7% του προϋπολογισμού της για να επιτευχθεί ο στόχος του προέδρου Τζων Κένεντυ για την ασφαλή αποστολή ανθρώπων στο φεγγάρι και την ασφαλή επιστροφή τους στη Γη, σήμερα ολόκληρος ο προϋπολογισμός της NASA έχει περιοριστεί στο 0,8%”.

-Λειτουργήσατε και ως δημοσιογράφος – ανταποκριτής ελληνικών εφημερίδων εκείνη την περίοδο και δη στην ιστορική στιγμή του Ιουλίου του ’69, πριν από 50 χρόνια που ο Νιλ Άρμστρονγκ έκανε ένα τεράστιο άλμα για όλη την ανθρωπότητα στο φεγγάρι. Δώστε μας μια εικόνα από εκείνα τα χρόνια και την εμπειρία σας.

“Πράγματι εκείνη την περίοδο είχα την τύχη να βρίσκομαι στις εγκαταστάσεις της NASA καλύπτοντας το ιστορικό αυτό γεγονός για μια αθηναϊκή εφημερίδα. Από εκείνη την εποχή έχω καμιά δεκαριά κασέτες όπου έχω καταγράψει τα συναισθήματά μου όπως τα βίωνα τις ημέρες εκείνες. Και πρώτα απ’ όλα αξέχαστη θα μου μείνει η εκτόξευση του «Απόλλων 11». Όταν ο πανίσχυρος πύραυλος «Saturn V» ξεκίνησε από το Διαστημικό Κέντρο του Ακρωτηρίου Κανάβεραλ στη Φλώριδα για το ταξίδι του προς τη Σελήνη, όλοι οι παρευρισκόμενοι βρισκόμασταν για ασφάλεια σε απόσταση πέντε περίπου χιλιομέτρων. Έτσι παρόλο που βλέπαμε τις φλόγες του πυραύλου, δεν ακούγαμε τίποτε!

Μέχρις ότου, δεκατέσσερα δευτερόλεπτα σχεδόν αργότερα, έφτασε και ο ήχος! Ήταν ένας απερίγραπτος ήχος, ένας ήχος που χτυπούσε κυριολεκτικά το στήθος και δεν μπορούσες να καταλάβεις εάν τον άκουγες ή τον αισθανόσουν ή και τα δύο μαζί. Δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ όλο εκείνο το συναίσθημα που δεν μπορεί να αποδώσει επακριβώς οποιαδήποτε λεκτική περιγραφή. Μερικές μέρες αργότερα βρισκόμουν στο Κέντρο Ελέγχου στο Διαστημικό Κέντρο του Χιούστον, όταν το βράδυ της 20ής Ιουλίου 1969 ο Νιλ Άρμστρονγκ ήταν έτοιμος να κάνει το πρώτο του βήμα στην επιφάνεια της Σελήνης. Τα ρολόγια στο Χιούστον έδειχναν τέσσερα λεπτά πριν από τις 10 το βράδυ και στην Αθήνα σχεδόν 5:00 το πρωί της άλλης ημέρας, όταν πάνω στη σκονισμένη επιφάνεια της Σελήνης αποτυπώθηκε για πρώτη φορά ένα ανθρώπινο χνάρι που έγινε το σύμβολο «ενός τεράστιου άλματος για την ανθρωπότητα». Εκείνο το βράδυ ξανάγινα ο νεαρός έφηβος του 1960, όταν κοίταξα για πρώτη φορά την επιφάνεια της Σελήνης μέσα από ένα μικρό τηλεσκόπιο στις πλαγιές του Παρνασσού. Και ήμουν βέβαιος, και παραμένω ακόμα και σήμερα βέβαιος, ότι εκείνη τη στιγμή, εκεί πάνω, στα όρια του ουράνιου ωκεανού, ο άνθρωπος έκανε το πρώτο μοιραίο του βήμα προς τα άστρα”.

-Εκφράζετε και μια μικρή πικρία και απογοήτευση ότι είχατε αντιληφθεί πως ο μόνος Έλληνας ανταποκριτής της πατρίδας σε εκείνα τα «κοσμοϊστορικά» γεγονότα ήσασταν εσείς.

“Πράγματι όταν έφτασα στο Κέντρο προσπάθησα, για ευνόητους λόγους, να βρω κι άλλους Έλληνες δημοσιογράφους διαπιστευμένους να παρακολουθήσουν την ιστορική αυτή εκτόξευση. Δυστυχώς, όμως, δεν υπήρξε κανένας άλλος επισήμως διαπιστευμένος δημοσιογράφος από τη χώρα μας! Κι αυτό ήταν όντως απογοητευτικό, γιατί μόνο εγώ από τα ΜΜΕ της χώρας μας ήμουν τότε παρών στα Κέντρα της NASA. Σε μια εποχή που ζούσαμε κοσμοϊστορικές στιγμές, αφού την τριετία από το 1969 έως το 1972 παρακολουθήσαμε μια από τις μεγαλύτερες εξερευνήσεις της ανθρώπινης ιστορίας. Και ήταν πράγματι μια επική εποχή, όταν με τη βοήθεια εκατοντάδων χιλιάδων επιστημόνων, μηχανικών και τεχνικών είκοσι επτά συνολικά αστροναύτες περιφέρθηκαν γύρω από τον φυσικό δορυφόρο της Γης, ενώ δώδεκα απ' αυτούς περπάτησαν και εξερεύνησαν έξι διαφορετικές περιοχές της επιφάνειας της Σελήνης”.

-Ο κόσμος «διψάει» για λεπτομέρειες για τον μεγάλο άγνωστο κόσμο του διαστήματος. Γιατί άραγε και πώς φαντάζεστε τον κόσμο σε μερικές δεκαετίες; Θα γίνει ο περίφημος εποικισμός στη Σελήνη;

“Πράγματι το διάστημα και γενικότερα το Σύμπαν εξάπτει την ανθρώπινη φαντασία. Ίσως να υπάρχει κάτι στη γενετική μας δομή που να μας κάνει να θέλουμε να εξερευνούμε το άγνωστο. Όπως άλλωστε έλεγε και ο Αριστοτέλης, «ο άνθρωπος του ειδέναι ορέγεται φύσει», είναι στη φύση του ανθρώπου να θέλει να μάθει. Αλλά δυστυχώς πιστεύω ότι οποιαδήποτε προσπάθεια μακροχρόνιας πρόβλεψης είναι καταδικασμένη να αποτύχει, αν και μπορούμε να κάνουμε βραχυχρόνιες προβλέψεις, όπως για παράδειγμα για την επιστροφή του ανθρώπου στη Σελήνη. Γιατί σήμερα έχει αρχίσει να διαμορφώνεται ένα άλλο είδος ανταγωνισμού με διάφορες χώρες, αλλά επίσης και με διάφορους ιδιωτικούς διαστημικούς φορείς όπως είναι οι εταιρείες του Μασκ και του Μπέζος. Και φαίνεται, μάλλον, ότι η Αμερική αυτή τη φορά δεν θα είναι μόνη της. Η Ρωσία έχει ήδη ανακοινώσει ότι μέχρι το 2030 σκοπεύει να εγκαταστήσει μια ανθρώπινη αποικία στη Σελήνη με αρχικό πληθυσμό 4 έως 12 ατόμων, το ίδιο και η Ιαπωνία σχεδιάζει επανδρωμένες αποστολές μέχρι το 2030, ενώ και η Κίνα προτίθεται να κάνει το ίδιο μέχρι το 2036.

Το ίδιο θα κάνει και η Ευρώπη, αφού ο Johann-Dietrich Woerner, γενικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Οργανισμού, έχει ήδη ανακοινώσει τη δημιουργία ενός Διεθνούς Σεληνιακού Χωριού με τη βοήθεια μεγάλων «κατασκευαστικών-εκτυπωτών» 3D. Υπάρχουν φυσικά αρκετά ακόμα τεχνικά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν και ήδη πολλά απ’ αυτά επιλύονται καθημερινά. Σε διάφορα εργαστήρια πανεπιστημίων και αεροδιαστημικών εταιρειών διερευνώνται οι τεχνικές που θα οδηγήσουν τελικά σε μια συμβίωση ανθρώπων, φυτών, μικροβίων και μικρομηχανών για τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος που θα έχει τη δυνατότητα να συντηρεί τους διαστημικούς ταξιδιώτες και αποίκους για απεριόριστο χρόνο. Και φυσικά μετά τη Σελήνη ο Άρης φαίνεται να είναι ο επόμενος στόχος μιας επανδρωμένης αποστολής. Η ΝΑSΑ κάνει ήδη σχέδια για μια επανδρωμένη επίσκεψη στον Κόκκινο Πλανήτη τη δεκαετία του 2030. Πολύ φοβάμαι όμως ότι ένα τέτοιο ταξίδι δεν θα μπορέσει να γίνει πραγματικότητα πριν από τη δεκαετία του 2070”.

-Η Πάτρα πόσο σας λείπει και τι θυμάστε πιο έντονα από τα νιάτα σας εδώ; Κάνετε αναφορές στα Ψηλαλώνια, στην κατηφόρα της Βότση που κατεβαίνατε με το ποδήλατό σας, στη Γωνιά του Βιβλίου που ήταν τότε στη Ρ. Φεραίου, στην Αμερικάνικη Βιβλιοθήκη που λειτουργούσε το ’50 στην Πάτρα, στο λιμάνι απ’ όπου αναχωρήσατε με το υπερωκεάνειο για την Αμερική.

“Πράγματι η Πάτρα μου λείπει και μακάρι να μπορούσα να είμαι εκεί με τους ανθρώπους που μεγάλωσα σε καθημερινή βάση. Κι αυτή μου η λαχτάρα με οδήγησε στο να προσπαθήσω σ’ αυτό το βιβλίο να αναβιώσω και το άρωμα της Πάτρας της δεκαετίας του 1950. Όπως αναφέρω για παράδειγμα στο 3ο κεφάλαιο η αγάπη που έχω για το πάντρεμα Επιστήμης και Τέχνης δεν είναι κάτι το καινούργιο, αλλά ξεκίνησε εδώ και πάνω από μισόν αιώνα, ως έφηβος στην Πάτρα, στην πόλη που τότε μοσχοβολούσε από τα αρώματα που ανέδιδαν απλόχερα το αγιόκλημα, οι γαζίες και το γιασεμί. Την εποχή εκείνη, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, η πρώτη μου επαφή με το Διάστημα έγινε σ’ ένα ημιυπόγειο, στο πάνω μέρος της πλατείας Όλγας. Σ’ εκείνο τον μικροσκοπικό χώρο στεγάζονταν η Αμερικανική Βιβλιοθήκη που περιλάμβανε μια αρκετά εκτεταμένη συλλογή βιβλίων και περιοδικών μεταξύ των οποίων και το περιοδικό Collier’s. Το συγκεκριμένο μάλιστα περιοδικό, που δυστυχώς χρεοκόπησε γύρω στο 1957, περιλάμβανε εξαιρετικά εκλαϊκευμένα άρθρα των τελευταίων επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων, όπως επίσης και μερικά από τα καλύτερα διηγήματα των πιο γνωστών συγγραφέων της αμερικανικής λογοτεχνίας, μεταξύ των οποίων θυμάμαι ότι μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση ο Kurt Vonnegut”.

-Αισθάνεστε τυχερός και κοιτάζοντας πίσω πιστεύετε πως θα κάνατε πάλι την ίδια διαδρομή;

“Χωρίς αμφιβολία, γιατί παρόλο που είμαι αντίθετος σε οποιουδήποτε είδους μοιρολατρικές αντιλήψεις, φαίνεται ότι πολλές φορές η τύχη παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Στη δική μου περίπτωση θεωρώ πως πολλά απ’ όσα έκανα ή κατάφερα να κάνω στη μέχρι τώρα ζωή μου με βρήκαν στον δρόμο. Έτυχαν. Και φυσικά δεν έχω μετανιώσει καθόλου για τις επιλογές που έκανα. Η Αμερική, για παράδειγμα, μου άνοιξε την πόρτα σε δρόμους που θα ήταν σχεδόν αδύνατον να περπατήσω αν είχα παραμείνει εδώ, αφού εκεί είχα την ευκαιρία να αναλάβω σε μικρή ηλικία τη διεύθυνση ενός από τα μεγαλύτερα Πλανητάρια της Αμερικής. Έτυχε επίσης να είμαι στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή και να γνωρίσω τους κατάλληλους ανθρώπους που χρειάζονταν κάποιον με τη δική μου εμπειρία. Κάποια στιγμή θα γύριζα οπωσδήποτε στην Ελλάδα, έτυχε όμως αυτό να γίνει νωρίτερα και με καλύτερους για μένα όρους που οφείλονταν μάλλον σε τυχαία γεγονότα!

Γιατί ξέρετε, όταν δέχτηκα να αναλάβω το εδώ Πλανητάριο, ήμουν 29 ετών και για τα τότε ελληνικά δεδομένα ήμουν πάρα πολύ νέος για μια τέτοια θέση. Φυσικά πρέπει κι εσύ να σιγοντάρεις λίγο την τύχη σου, με συνεχή προσπάθεια κάθε δεδομένη στιγμή, ενώ θέλω να πιστεύω, επίσης, πως για να κρατηθεί κάποιος σε μια παρόμοια θέση επί τόσες δεκαετίες όπως εγώ, πρέπει να διαθέτει και κάποιες αρετές! Κι αυτές οι αρετές πρέπει να αναγνωρίστηκαν κι από τη Σίμου αλλά και από τους μετέπειτα προέδρους του Ιδρύματος Ευγενίδου. Σε τελική ανάλυση θεωρώ ότι όπως η Σίμου με τίμησε τότε, ελπίζω ότι κι εγώ την τίμησα στο διάβα του χρόνου. Και πιστεύω ότι και οι δυο μας μείναμε ευχαριστημένοι από την επιλογή που κάναμε!”.