Η Άνθη Τομαρά με τα δικά της λόγια: Είχε μιλήσει στο περιοδικό Best για το σινεμά, την τέχνη και τον έρωτα

Πάνε περίπου 11 χρόνια από τότε που το περιοδικό The Best Magazine στο τεύχος Ιουνίου του 2008 είχε συμπεριλάβει στην ύλη του μία ωραία συνέντευξη – πορτρέτο της αγαπητής Πατρινής εικαστικής δημιουργού και φανατικής σινεφίλ Άνθης Τομαρά. Στο 5σέλιδο εκείνο άρθρο της Σοφίας Μαυρίδη, η Άνθη Τομαρά είχε φωτογραφηθεί από τον Βασίλη Σπύρου υποδεχόμενη το thebest στο σαλόνι του καλαίσθητου σπιτιού της στο κέντρο της Πάτρας και είχε μιλήσει για όλα, για τον πολιτισμό, την θητεία της στην εκπαίδευση, την οικογένεια της, τον κινηματογράφο που ήταν λατρεία για εκείνη, την αισθητική και τον έρωτα.

Την περασμένη Παρασκευή 18 Οκτωβρίου 2019 η ζωγράφος Άνθη Τομαρά έφυγε από τη ζωή στα 68 της χρόνια μετά από μάχη που έδωσε με την ασθένεια της. Ακατάβλητη, πάντα με το χαμόγελο και την χαρακτηριστική βραχνή φωνή της, υπήρξε ένα πρόσωπο ξεχωριστό της Πάτρας και ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Κινηματογραφικής Λέσχης Πάτρας το έτος 1978.

Σε κάθε τυχαία συνάντηση στο δρόμο, δεν υπήρχε περίπτωση να μην σου μιλήσει για τη Λέσχη και για τις τελευταίες ταινίες που είχε απολαύσει. Όπως είχε πει τότε στο thebest, αγαπημένοι της σκηνοθέτες ήσαν ο Φελίνι, ο μέγας Μπέρκµαν και ο Στάνλει Κιούµπρικ και από ζωγράφους θαύμαζε τον Gustav Klimt και τους Γερµανούς εξπρεσιονιστές & από τους σύγχρονους ζωγράφους της άρεσαν οι Lusian Freud, Auselm Kiefer,  Jeff Koons, Cindy Sherman και η Mαρίνα Αµπράµοβιτς. Επίσης στα αγαπημένα της, περισσότερο για συναισθηµατικούς λόγους, συμπεριελάμβανε τα έργα του φίλου της Άγγελου Σκούρτη.

Η κηδεία της έγινε τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2019 σε στενό οικογενειακό & φιλικό κύκλο στο ναό της Αγ. Παρασκευής στο Α’ Νεκροταφείο Πατρών όπου και ετάφη και η είδηση του θανάτου της λύπησε πραγματικά πολλούς.

Υπήρξε μία ταλαντούχα εικαστικός με αρκετές εκθέσεις, με θητεία στην εκπαίδευση για πάνω από 30 χρόνια ενώ η μεγάλη της αδυναμία ήταν τα δύο της παιδιά, ο Αλέξης και η Ήρα.

Όταν ήταν σε νεαρή ηλικία είχε βιώσει ένα τρομερό τροχαίο όπου είχε χάσει τη ζωή του ο αδελφός της και η ίδια έζησε ως εκ θαύματος με ένα παντοτινό σημάδι στο μέτωπο να θυμίζει εκείνη την περιπέτεια που "τραυμάτισε" την ψυχή της.

Εν ζωή είναι η μητέρα της ενώ η Άνθη Τομαρά κρατούσε στο σπίτι της πολλά αναμνηστικά αντικείμενα από την επιχείρηση του πατέρα της που ήταν από τους πιο γνωστούς στην Πάτρα.

Η Πρόεδρος της Κινηματογραφικής Λέσχης Πατρών Ελένη Δάσιου συγκλονισμένη από τον θάνατο της Άνθης Τομαρά, ανέφερε στο thebest.gr πως η Άνθη υπήρξε από τα πρώτα και ιδρυτικά μέλη της Λέσχης και δεν έχανε ποτέ της ταινία από το πρόγραμμα της Κινηματογραφικής Λέσχης. Στον καρναβαλικό Χορό της Λέσχης έκανε πάντα την "Εμφάνιση" ενώ η απώλεια της είναι πραγματικά αισθητή τόσο στην οικογένεια της Κινηματογραφικής Λέσχης όσο και των εικαστικών και της εκπαίδευσης.

Ακολουθεί ένα αντιπροσωπευτικό τμήμα από το κείμενο του The Best Magazine που στον πρόλογο του έλεγε πως η Άνθη Τομαρά θα επιθυµούσε να έχει έναν εικαστικό διάλογο µε τον κινηµατογράφο που την γοητεύει, να έχει περισσότερο χρόνο για τους φίλους της, να απολαµβάνει τη βόλτα της  στην πόλη και να ονειρεύεται το καινούργιο στη ζωή και την τέχνη της.

Πως αισθάνεσαι τώρα που µετά από 32 χρόνια εργασίας στην εκπαίδευση ετοιµάζεσαι να «αφήσεις» τους µαθητές σου;

Θα µου λείψουν πολύ τα παιδιά, θα µου λείψει η ανιδιοτελής επικοινωνία µαζί τους, αυτή η αυθόρµητη επικοινωνία και επαφή που είχα µαζί τους για 32 ολόκληρα χρόνια.. Δεν υπάρχει αλλού, σε κανένα άλλο επάγγελµα τέτοια σχέση.  Ήταν ένα µακρύ και ενδιαφέρον ταξίδι, µε πολύ ένταση, αλλά πολύ συναισθηµατικό. Είναι σχέση πραγµατική αυτή που δηµιουργείται µε τα παιδιά, όχι εργασιακή. Ο δάσκαλος είναι το υποκατάστατο της οικογένειας. Λειτουργεί αλλιώς. Κι εγώ είµαι αρκετά συναισθηµατική.

Παράλληλα µε την διδασκαλία σε γυµνάσια της πόλης στο µάθηµα των εικαστικών δίδαξες και στο Εικαστικό Εργαστήρι του Δήµου Πατρέων. Μίλησέ µας για την εµπειρία σου αυτή.

 Από το 2000 έως και το 2005 δίδαξα και στο Καλλιτεχνικό Εργαστήρι. Η διδασκαλία είναι ένα ανοιχτό πεδίο. Είναι µία καταπληκτική εµπειρία. Κι εδώ στη Πάτρα υπάρχει ένα πολύ καλό επίπεδο. Μακάρι να γίνεται σε όλη την Ελλάδα όπως συµβαίνει και στο Εργαστήρι της Χαλκίδας. Είναι πάρα πολύ σηµαντικό για την πόλη και θα πρέπει να συνεχιστεί και να διευρυνθεί. Τα παιδιά εκτός από το κλασικό σχέδιο και την  ζωγραφική,  δηµιουργούν κατασκευές µε σύγχρονη εικαστική αντίληψη, κεραµικές εφαρµογές, ενώ διδάσκεται και ιστορία της τέχνης που βοηθά πολύ τα παιδιά να κατανοήσουν σε βάθος χρόνου την τέχνη.

 Πως  επέλεξες  τη ζωγραφική ως τρόπο έκφρασης;

 Είναι κάτι που από πολύ µικρή το ήθελα και δεν συνάντησα από τους δικούς µου ή τους δασκάλους µου κάποια άρνηση. Είχα βέβαια την ευχέρεια της δηµιουργίας. Από µικρή το είχα πιστέψει, ότι θα γίνω ζωγράφος, κι έγινα. Μου άρεσε και το πραγµατοποίησα, έτσι απλά. Έδωσα εξετάσεις στην  «Καλών Τεχνών» στη Αθήνα και µε δασκάλους τον Νίκο Νικολάου και Κώστα Γραµµατόπουλο ολοκλήρωσα τις σπουδές µου το 1974.

Η ενασχόληση µε την τέχνη, η δηµιουργία γενικότερα  προϋποθέτει κι έναν χαρακτήρα πιο ελεύθερο, λίγο µποέµ;

Εννοείς ότι άφησα την Αθήνα και διορίσθηκα στη µέση εκπαίδευση. Για τα ελληνικά δεδοµένα ήταν µια λύση, γιατί αλλιώς δεν ήταν εύκολο να επιβιώσεις,  ειδικά στην αρχική περίοδο µετά το πτυχίο. Τα υπόλοιπα ήρθαν. Ο γάµος, η οικογένεια ήταν το επόµενο βήµα µου. Κι ευτυχώς που ήρθαν έτσι τα πράγµατα για µένα, γιατί τώρα χαίροµαι που η κόρη µου ακολούθησε τα δικά µου βήµατα. Είναι ζωγράφος, φωτογράφος και γραφίστρια. Στο γιό µου αρέσει περισσότερο ο κινηµατογράφος κι έτσι έχουµε κοινούς κώδικες επικοινωνίας.

Και η ζωγραφική, η ανάγκη του καλλιτέχνη να επικοινωνήσει µέσω της τέχνης του;

Ζωγράφιζα και ζωγραφίζω. Δεν σταµάτησα ποτέ να εκφράζοµαι µέσω της τέχνης. Έκανα ατοµικές εκθέσεις, συµµετείχα σε οµαδικές, αλλά σταθµό στην καλλιτεχνική µου πορεία θεωρώ την συµµετοχή µου στην Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα µε την έκθεση «Οδός Αγίου Νικολάου», γιατί ήταν µια δυνατή εµπειρία. Και παρόλο που λειτουργούσε σ’ ένα κλίµα αρνητικό µε όλα τα προβλήµατα της Πολιτιστικής µου άρεσε η επικοινωνία µε τον κόσµο.

Τι εννοείς; Πιστεύεις ότι η Πάτρα έχασε την ευκαιρία να αποκτήσει ένα πιο δυνατό πολιτιστικό προφίλ;

Θεωρώ ασυγχώρητο που η Πάτρα έχασε την ευκαιρία να κάνει κάτι σηµαντικό. Δεν έγινε τίποτε ουσιαστικό, δεν έµεινε ένα κτίριο, παρά µόνο το Εργοστάσιο Τέχνης! Αντικατοπτρίζει το επίπεδό µας. Δεν άλλαξε καθόλου η όψη της πόλης όπως γίνεται σε κάθε άλλη χώρα  που αναλαµβάνει το θεσµό. Στο εξωτερικό έχουν άλλη αντίληψη αστικού πολιτισµού.

Έχουν εµπειρία πολιτισµού και γι’ αυτό εµείς δεν έχουµε τη συνείδηση του αστικού πολιτισµού. Οι Γερµανοί, οι Ιταλοί συντηρούν τις πόλεις τους, δεν κατεδαφίζουν τα κτίριά τους,  προβάλλουν την ιστορία τους, ενώ στην Ελλάδα λειτουργούµε εντελώς διαφορετικά, δεν υπάρχει συνείδηση πολιτισµού.

Η γνώµη σου για την εικόνα της σηµερινής πόλης, ποια είναι;

Είµαστε η χώρα που έγινε διάσηµη για τη γλυπτική ανά τους αιώνες. Τα κλασσικά έργα της αρχαιότητας είναι µοναδικά.  Στη χώρα λοιπόν που έχει αυτή την παράδοση δεν υπάρχει ενδιαφέρον από τη πολιτεία να στολίσει την κάθε πόλη µε αγάλµατα. Να οµορφύνει τις πλατείες. Λείπει επίσης το πράσινο και δηµιουργείται ένα νεκρό αστικό τοπίο. Θα πρέπει να  γίνει άµεσα µία µελέτη δεντροφύτευσης από ειδικούς αρχιτέκτονες.

Πόσο εύκολο είναι να δώσει κανείς τον ορισµό της  τέχνης και του πολιτισµού;

Τεράστιο θέµα και δύσκολο. Ότι καλύτερο βγαίνει από τον άνθρωπο και γίνεται δηµιουργία, είναι τέχνη. Η ζωγραφική, η ποίηση, η µουσική, το θέατρο, ο χορός. Η έκφραση του µυαλού και της ανθρώπινης ψυχής, είναι η πεµπτουσία του πολιτισµού. Πολιτισµός είναι ο τρόπος της ζωής µας, η αισθητική µας, η εικόνα της πόλης µας.

Η γνώση βοηθάει τον άνθρωπο;

Η γνώση κάνει καλύτερο τον άνθρωπο. Κάνει καλύτερη τη ζωή του. Κάνει πιο πλούσια τη ζωή του. Του ανοίγει ορίζοντες. Επικοινωνεί µ’ ένα µεγαλύτερο εύρος πραγµάτων. Είµαστε σε µια ενωµένη Ευρώπη και πρέπει να έχουµε µία πολύ στενή αντίληψη του πολιτισµού. Γιατί ο άνθρωπος είναι φορέας πολιτισµού και πρέπει να γνωρίζει την ιστορία του.

Ο κινηµατογράφος είναι µία άλλη γοητευτική µορφή τέχνης και η σχέση σου µαζί του ήταν καταλυτική.

Υπήρξα ιδρυτικό µέλος της Κινηµατογραφικής Λέσχης, αλλά τα τελευταία χρόνια τα πράγµατα είναι πολύ καλύτερα. Η δεύτερη προβολή στο Ιντεάλ, κάθε Δευτέρα, το art cinema  τη διεύρυνε.  Είναι από τα λίγα ανεκτίµητα πράγµατα που γίνονται στη Πάτρα κι έχουν απήχηση κι εσύ  το γνωρίζεις αυτό. Είναι ανάσα Πολιτισµού ο κινηµατογράφος. Φέτος είδαµε εκπληκτικές ταινίες. Για µένα είναι µία τέχνη µε λαϊκή απήχηση αλλά σε υψηλό επίπεδο.

Οι αγαπηµένοι σου σκηνοθέτες ποιοι είναι;

Ο Φελίνι. ο Μπέρκµαν και ο Κιούµπρικ, χωρίς σχόλια.

Είναι απαραίτητες οι δηµόσιες σχέσεις, για τον καλλιτέχνη;

Σήµερα είναι απαραίτητες, παρόλο που γίνονται πολύ ενδιαφέρουσες κινήσεις µε άλλη αντίληψη. Η ζωγραφική   βγαίνει και  στο δρόµο, αλλά  πρέπει να γνωστοποιείται  και στον κόσµο. Στην Πάτρα το κοινό είναι περιορισµένο  και οι χώροι λίγοι,  όπως  η Δηµοτική Πινακοθήκη, το Πολύεδρο και κάποιοι άλλοι. Εποµένως ίσως αλλού πρέπει να εντοπίσουµε  το πρόβληµα.

Ο καλλιτέχνης µέσω της  τέχνης  ξεφεύγει  από τα όριά του. Μέσω του έρωτα;

Ο έρωτας είναι µαγική διαδικασία που µας φέρνει σε περίεργες καταστάσεις. Υπερβαίνουµε έτσι κι αλλιώς τον εαυτό µας. Δύσκολο ερώτηµα κι ακόµα πιο δύσκολη η απάντηση.

Η φιλία;

Είναι πολύ σηµαντική. Οι διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων, οι φιλικές είναι ότι καλύτερο µπορείς να κάνεις σ’ αυτή τη ζωή. Από έφηβη έχω φίλους, από τότε που πρωτοπάτησα στην Αθήνα. Ο Άγγελος Σκούρτης, ο ζωγράφος είναι ο καλύτερός µου φίλος. Όλοι οι φίλοι µου είναι από τον εικαστικό χώρο, ίσως γιατί έχουµε το ίδιο βλέµµα στα πράγµατα, τον ίδιο τρόπο σκέψης. Έχουµε κοινούς κώδικες επικοινωνίας, συνεννόησης.

Ζεις ακόµη στο κέντρο της πόλης στην Αγ. Νικολάου. Δεν είναι δύσκολη πια η ζωή στην πόλη;

Είναι αλλά µπορείς ακόµη να περπατήσεις στο κέντρο της, είναι ακόµη µια όµορφη πόλη, βιώσιµη. Αλλά έχεις δίκιο, πλέον ονειρεύοµαι  ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Ονειρεύοµαι την αλλαγή στη ζωή µου. Ηρεµία κοντά στη φύση, σ’ ένα καινούργιο σπίτι που θα µου δίνει µεγαλύτερη ελευθερία! 

*Η Άνθη Τομαρά να προσθέσουμε, πως έκανε πάντα και τις πιο "επιβλητικές" και συχνά εκκεντρικές εμφανίσεις στον ετήσιο Χορό Μεταμφιεσμένων της Κινηματογραφικής Λέσχης Πάτρας, την τελευταία Παρασκευή της αποκριάς. Ήταν μία προικισμένη, ξεχωριστή προσωπικότητα και έφυγε διακριτικά από τη ζωή αφήνοντας πίσω την αγάπη της για τη ζωγραφική, το γούστο και την 7η τέχνη.

Επιμέλεια: Τ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ