Τι δεν είναι ο φιλελευθερισμός

H συζήτηση μεταξύ των μελών της Φιλελεύθερης Συμμαχίας και του Βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, κου Πέτρου Τατσόπουλου στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» με θέμα «Σοσιαλισμός η Βαρβαρότητα» ήταν μια εμπειρία μέσα από την οποία διαπίστωσα (για πολλοστή φορά μεν, αλλά για πρώτη φορά με έντονο τρόπο δε) μερικές από τις αιτίες εκείνες που διατηρούν αγεφύρωτα τα χάσματα μεταξύ κομμάτων, ιδεολογιών και συνεπώς τμημάτων της κατακερματισμένης κοινωνίας μας εδώ και δεκαετίες.

Τα θέματα που συζητήθηκαν ήταν πολλά, καυτά και, σε ένα υποθετικό σενάριο, προσφερόμενα για πολύ «ξύλο» σε τηλεοπτικά παράθυρα μεταξύ Φιλελευθέρων και Σοσιαλιστών. Η συζήτηση όμως ήταν πολύ εποικοδομητική, η διάθεση να ακουστεί η  «άλλη άποψη» ήταν ειλικρινής, και το επίπεδο πολύ υψηλό και απο τις 2 πλευρές. Ξεχώρισα 2 σημεία που για μένα παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Το πρώτο ήταν η διαπίστωση ότι το χάσμα ιδεών ανάμεσα σε μέλη της Φιλελεύθερης Συμμαχίας και του ΣΥΡΙΖΑ σε ότι αφορά τα οικονομικά, είναι πολύ μικρότερο από όσο φανταζόμαστε και οφείλεται εν πολλοίς σε μια ηλίθια παρεξήγηση. Διότι από την μια πλευρά, ο κος Τατσόπουλος δήλωσε εχθρός του πελατειακού συστήματος και του κρατισμού και γνωρίζω από την εμπειρία μου στις τελευταίες Εθνικές Εκλογές, όπου ήμουν υποψήφιος, ότι πολλοί ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ ενστερνίζονται ειλικρινά την άποψη αυτή. Και διότι από την άλλη, όταν σε κάποιο σημείο της συζήτησης, ταυτίστηκε ο Φιλελευθερισμός με τα καρτέλ, τα μονοπώλια, την ασυδοσία των αγορών, την απουσία κοινωνικής προστασίας κλπ, οι Φιλελεύθεροι νιώσαμε θιγμένοι, αφού αυτές οι πρακτικές δεν είχαν ποτέ  θέση στα πιστεύω μας. Και ο κος Τατσόπουλος δεν είναι ούτε ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος που είχε την άποψη αυτή για τον Φιλελευθερισμό.

Και λέω, είχε, διότι μετά από την παρέμβαση του κοινού και την αιτιολόγηση της άρνησης της ταύτισης αυτής, έδειξε να αποδέχεται ότι αυτές οι πρακτικές μάλλον δεν πρέπει να βαφτίζονται ως "Φιλελεύθερες".

Το δεύτερο ήταν η κατανόηση και η συμφωνία από πλευράς Φιλελευθέρων σε κριτική του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ ότι όπως όλα τα συστήματα, έτσι και ο Φιλελευθερισμός δεν αποτελεί ένα σύστημα με δικλείδες ασφαλείας, το οποίο θα μας οδηγήσει αυτόματα σε παραδεισένιους κόσμους, αλλά εξαρτάται (όπως και όλα τα συστήματα) από την ποιότητα των ανθρώπων που καλούνται να ζήσουν λειτουργώντας κάτω από τους συγκεκριμένους κανόνες αυτού.

Τα 2 παραπάνω σημεία οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα : οτι μέσα απο μια ποιοτική ανταλλαγή απόψεων και ειλικρινή διάθεση για αποδοχή της γνώμης του άλλου, μπορούμε να πείσουμε με τα επιχειρήματά μας , να διαλύσουμε παρεξηγήσεις, να δημιουργήσουμε τη σωστή εντύπωση στον συνομιλητή μας για αυτά που πραγματικά πιστεύουμε, να κατανοήσουμε καλύτερα τη δική του θέση και να γεφυρώσουμε (η να μειώσουμε αν θέλετε) εν τέλει φαινομενικά αγεφύρωτα χάσματα, όπως ακριβώς έγινε και χτες. Μια τέτοια κατάληξη προϋποθέτει φυσικά την ίδια πρόθεση και απο τις 2 πλευρές - “it takes two to tango” – κάτι το οποίο χθες ήταν παραπάνω απο εμφανές και το απόλαυσαν όλοι.

Η συζήτηση είναι (και πρέπει να είναι) το μέσο μέσα από το οποίο μια οποιαδήποτε ιδέα θα επιβληθεί μιας άλλης, η θα συγκεραστεί με αυτή για να γίνει τελικά αποδεκτή από την κοινωνία. Μια σωστή συζήτηση όμως έχει κανόνες καλής συμπεριφοράς και πρέπει να διεξάγεται μόνο με επιχειρήματα. Όχι με μπηχτές ούτε με ειρωνείες, φανατισμό, ιδεοληψία και  απαξιωτικό ύφος.

Συνεπώς η ανάπτυξη και η αποδοχή μιας ιδέας από το κοινό, περνάει πάντα μέσα από την προσωπική ανάπτυξη των φορέων της. Και δυστυχώς απέχουμε λιγάκι ως λαός από το να μάθουμε να συζητάμε σωστά και με κανόνες. Και αυτό είναι ο κυριότερος για εμένα λόγος που τα κοινωνικοπολιτικά χάσματα στην κατακερματισμένη Ελληνική κοινωνία παραμένουν αγεφύρωτα. Χτες έγινε μια εξαίρεση. Ελπίζω στο μέλλον σε περισσότερες.

* O Aλέξανδρος Ηλιόπουλος είναι ιδρυτής του liberalscafe.gr και μέλος της Φιλελεύθερης Συμμαχίας