Γιουρόπα Λιγκ: Θεσμός με ιστορία, αίγλη και συγκινήσεις

Στις μέρες μας, αποτελεί τη δεύτερη τη τάξει διασυλλογική διοργάνωση της UEFA, με ιστορία πέραν του μισού αιώνα.

Βρίσκεται όπως είναι λογικό στη σκιά του Τσάμπιονς Λιγκ, αλλά το Γιουρόπα Λιγκ ή Κύπελλο ΟΥΕΦΑ όπως ονομαζόταν παλαιότερα έχει τη δική του αίγλη. Οι τελικοί του θεσμού πρόσφεραν μεγάλες συγκινήσεις και συνεχίζει να αποτελεί ευκαιρία διάκρισης για σπουδαίους συλλόγους, ενώ δεν απουσιάζουν οι εκπλήξεις.

Από τη δημιουργία της το 1971, η διοργάνωση πραγματοποιείται ανελλιπώς, έχοντας όμως αλλάξει μορφή με το πέρασμα των χρόνων. Μέχρι το 1997 ο νικητής έβγαινε μέσα από διπλούς τελικούς στις έδρες των συλλόγων που διεκδικούσαν το τρόπαιο. Συνολικά 62 σύλλογοι από 16 χώρες συμμετείχαν στον τελικό της διοργάνωσης με 30 από αυτούς να σηκώνουν την κούπα. Ακολουθούν ακόμη περισσότερα στοιχεία για τη διοργάνωση, που αφορούν κυρίως τους τελικούς και τους νικητές.

Με εφτά κατακτήσεις και μάλιστα έχοντας 100% επιτυχία σε τελικούς, η Σεβίλλη είναι η πολυνίκης της διοργάνωσης. Από τρία τρόπαια έχουν πέντε σύλλογοι, η Ίντερ, η Λίβερπουλ, η Γιουβέντους, η Ατλέτικο Μαδρίτης και η Τότεναμ.

Ισπανική κυριαρχία στις κατακτήσεις, αφού 14 τρόπαια κατέληξαν σε ομάδες της χώρας και συγκεκριμένα σε πέντε. Πέραν της Σεβίλλης, την κούπα σήκωσαν οι δύο μεγάλοι σύλλογοι της Μαδρίτης, Ρεάλ και Ατλέτικο, όπως επίσης η Βαλένθια και η Βιγιαρεάλ.

Χώρα με τις περισσότερες ομάδες που έφτασαν σε τελικό είναι η Γερμανία, 10 συνολικά. Σε αυτές υπολογίζονται τόσο όσες προέρχονταν από τη Δυτική Γερμανία όσο και την Ανατολική Γερμανία, την περίοδο που η χώρα ήταν χωρισμένη. Οι μισές κατάφεραν να φτάσουν στην κατάκτηση του τροπαίου, όσες και από την Ισπανία όπως προαναφέραμε, αλλά και από την Αγγλία.

Στα 54 χρόνια της διοργάνωσης ποτέ δεν υπήρξε ζευγάρι που να συναντήθηκε πάνω από μια φορά σε τελικό.
Από τις 26 φορές που ο τίτλος κρίθηκε σε διπλούς τελικούς, τις τρεις ο νικητής προέκυψε με τον κανόνα των εκτός έδρας γκολ.

Σε 28 στάδια 18 χωρών φιλοξενήθηκαν οι μονοί τελικοί της διοργάνωσης. Ποτέ δεν ανατέθηκε τελικός να διεξαχθεί στο ίδιο γήπεδο, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η εποχή που οι τελικοί ήταν διπλοί στις έδρες των φιναλίστ.

Δύο φορές μια ομάδα έδωσε στην έδρα της τον τελικό, μία ήταν η Φέγενορντ κόντρα στη Μπορούσια Ντόρτμουντ το 2002 κατακτώντας την κούπα και η άλλη η Σπόρτινγκ Λισαβόνας τρία χρόνια αργότερα, χάνοντας όμως τον τίτλο από την ΤΣΣΚΑ Μόσχας.

Σε 11 περιπτώσεις δύο ομάδες από την ίδια χώρα βρέθηκαν στον τελικό της διοργάνωσης. Οι περισσότεροι «εμφύλιοι», τέσσερις στον αριθμό, ήταν ιταλικοί, τρεις αγγλικοί, δύο ισπανικοί, ένας γερμανικός και ένας πορτογαλικός.

Η πολυνίκης του θεσμού Σεβίλλη κατέχει και το μεγαλύτερο σερί κατακτήσεων, κερδίζοντας τρεις κούπες στη σειρά από το 2014 μέχρι το 2016, ενώ είχε κάνει “back to back” με τίτλους το 2006 και το 2007. Άλλος ένας σύλλογος πέτυχε δύο κατακτήσεις στη σειρά και πρόκειται για τη Ρεάλ Μαδρίτης τις σεζόν 1984-1985 και 1985-1986.

Τέσσερις φορές το τρόπαιο κρίθηκε στην παράταση, η μια με χρυσό γκολ, ενώ εννέα νικητές αναδείχθηκαν μέσω της διαδικασίας των πέναλτι.

Οι κατακτήσεις τροπαίων στη διοργάνωση και οι χαμένοι τελικοί κάθε ομάδας:

Σεβίλλη 7 τρόπαια (2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020, 2023)
Ίντερ 3 τρόπαια (1991, 1994, 1998) και 2 χαμένοι τελικοί (1997, 2020)
Γιουβέντους 3 τρόπαια (1977, 1990, 1993) και 1 χαμένος τελικός (1995)
Λίβερπουλ 3 τρόπαια (1973, 1976, 2001) και 1 χαμένος τελικός (2016)
Τότεναμ 3 τρόπαια (1972, 1984, 2025) και 1 χαμένος τελικός (1974)
Ατλέτικο Μαδρίτης 3 τρόπαια (2010, 2012, 2018)
Μπορούσια Μενχενγκλάντμπαχ 2 τρόπαια (1975, 1979) και 2 χαμένοι τελικοί (1973, 1980)
Άιντραχτ Φραγκφούρτης 2 τρόπαια (1980, 2022)
Τσέλσι 2 τρόπαια (2013, 2019)
Πόρτο 2 τρόπαια (2003, 2011)
Φέγενορντ 2 τρόπαια (1974, 2002)
Πάρμα 2 τρόπαια (1995, 1999)
Γκέτεμποργκ 2 τρόπαια (1982, 1987)
Ρεάλ Μαδρίτης 2 τρόπαια (1985, 1986)
Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ 1 τρόπαιο (2017) και 2 χαμένοι τελικοί (2021, 2025)
Άντερλεχτ 1 τρόπαιο (1983) και 1 χαμένος τελικός (1984)
Άγιαξ 1 τρόπαιο (1992) και 1 χαμένος τελικός (2017)
Μπάγερ Λεβερκούζεν 1 τρόπαιο (1988) και 1 χαμένος τελικός (2024)
PSV Αϊντχόφεν 1 τρόπαιο (1978)
Ίπσουιτς Τάουν 1 τρόπαιο (1981)
Νάπολι 1 τρόπαιο (1989)
Μπάγερν Μονάχου 1 τρόπαιο (1996)
Σάλκε 1 τρόπαιο (1997)
Γαλατασαράι 1 τρόπαιο (2000)
Βαλένθια 1 τρόπαιο (2004)
ΤΣΣΚΑ Μόσχας 1 τρόπαιο (2005)
Ζενίτ Αγίας Πετρούπολης 1 τρόπαιο (2008)
Σαχτάρ Ντονέτσκ 1 τρόπαιο (2009)
Βιγιαρεάλ 1 τρόπαιο (2021)
Αταλάντα 1 τρόπαιο (2024)

Χωρίς τρόπαιο και από τρεις χαμένους τελικούς: Μπενφίκα (1983, 2013, 2014), Μαρσέιγ (1999, 2004, 2018)

Χωρίς τρόπαιο και από δύο χαμένους τελικούς: Αθλέτικ Μπιλμπάο (1977, 2012), Εσπανιόλ (1988, 2007), Μπορούσια Ντόρτμουντ (1993, 2002), Άρσεναλ (2000, 2019), Ρέιντζερς (2008, 2022), Ρόμα (1991, 2023)

Χωρίς τρόπαιο και από ένα χαμένο τελικό: Γουλβς (1972), Τβέντε (1975), Κλαμπ Μπρυζ (1976), Μπαστιά (1978), Ερυθρός Αστέρας (1979), AZ Αλκμάαρ (1981), Αμβούργο (1982), Φέχερβαρ (1985), Κολωνία (1986), Νταντί Γιουνάιτεντ (1987), Στουτγκάρδη (1989), Φιορεντίνα (1990), Τορίνο (1992), Αούστρια Σάλτσμπουργκ (1994), Μπορντό (1996), Λάτσιο (1998), Ντεπορτίβο Αλαβές (2001), Σέλτικ (2003), Σπόρτινγκ Λισαβόνας (2005), Μίντλεσμπρο (2006), Βέρντερ Βρέμης (2009), Φούλαμ (2010), Μπράγα (2011), Ντνίπρο (2015)

ΠΗΓΗ

Η ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Το Κύπελλο Διεθνών Εκθέσεων (Inter-Cities Fairs Cup) ήταν μια ευρωπαϊκή διοργάνωση ποδοσφαίρου που διεξαγόταν από το 1955 ως το 1971. Υπήρξε ο πρόδρομος του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ. Η UEFA δεν συμπεριλαμβάνει στα «επίσημα» ευρωπαϊκά ματς κάθε ομάδας αυτά του Κυπέλλου Εκθέσεων («Inter – Cities Fairs Cup»), το οποίο διεξαγόταν από το 1955 έως το 1971 και στο οποίο αρχικά είχαν δικαίωμα συμμετοχής μόνο ομάδες από πόλεις που φιλοξενούσαν εμπορικές εκθέσεις, χωρίς να παίζει ρόλο η θέση τους στο εθνικό τους πρωτάθλημα. Χαρακτηριστικό είναι ότι στη σεζόν 1960-61 η Μπαρτσελόνα συμμετείχε τόσο στο Κύπελλο Εκθέσεων, φτάνοντας ως τα προημιτελικά, όσο και στο Κύπελλο Πρωταθλητριών, όπου έφτασε στον τελικό.

Η πρώτη διοργάνωση προβλεπόταν να διαρκέσει δύο περιόδους, ώστε να μην εμποδιστούν οι εθνικές διοργανώσεις. Τελικά, για την ολοκλήρωσή της χρειάστηκε και τρίτος χρόνος. Δηλαδή, ξεκίνησε το 1955 και τελείωσε το 1958! 

Ως το 1966 στο Κύπελλο Διεθνών Εκθέσεων κυριάρχησαν οι ισπανικές ομάδες αφού το κέρδισαν έξι φορές. Μάλιστα, τρεις τελικοί (1962, 1964 και 1966) ήταν αποκλειστικά ισπανική υπόθεση. Στη συνέχεια κι ως το 1971 κυριάρχησαν οι αγγλικές ομάδες κερδίζοντας τέσσερα συνεχόμενα κύπελλα. Το 1971 η UEFA αποφάσισε να αναλάβει την ευθύνη της διοργάνωσης καθιερώνοντας το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ.

Συνολικά διεξήχθησαν δεκατρείς διοργανώσεις Κυπέλλου Εκθέσεων. Το τρόπαιο κατέκτησαν εννιά διαφορετικές ομάδες από πέντε διαφορετικές χώρες. Επίσης, άλλες πέντε ομάδες έφτασαν μέχρι τον τελικό. Πολυνίκης αναδείχτηκε η Μπαρτσελόνα με τρία τρόπαια, η οποία κατέκτησε και το αυθεντικό τρόπαιο ενώ έξι φορές τον τίτλο κατέκτησαν ισπανικές ομάδες.

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1971 παίχτηκε η τελική πράξη του Κυπέλλου Εκθέσεων. Τότε διεξήχθη ένας τελευταίος αγώνας, ώστε να κριθεί ποιος είχε το δικαίωμα να κρατήσει οριστικά το αυθεντικό τρόπαιο του καταργημένου κυπέλλου. Αντιμέτωποι τέθηκαν η πολυνίκης Μπαρτσελόνα με τη νικήτρια της τελευταίας διοργάνωσης Λιντς. Νικήτρια αναδείχθηκε η Μπαρτσελόνα με 2-1.

ΟΙ ΤΕΛΙΚΟΙ

Σεζόν Πόλεις Τελικών Αντίπαλοι Σκορ

1955–58 Λονδίνο - Βαρκελώνη  Μικτή Λονδίνου Μπαρτσελόνα 2–2, 0–6

1958–60 Μπέρμιγχαμ - Βαρκελώνη  Μπέρμιγχαμ  Μπαρτσελόνα 0–0, 1–4

1960–61 Μπέρμιγχαμ - Ρώμη  Μπέρμιγχαμ  ΑΣ Ρόμα 2–2, 0–2

1961–62 Βαλένθια - Βαρκελώνη  Βαλένθια ΚΦ  Μπαρτσελόνα 6–2, 1–1

1962–63 Ζάγκρεμπ - Βαλένθια  Ντιναμό Ζάγκρεμπ  Βαλένθια ΚΦ 1–2, 0–2

1963–64 Βαρκελώνη  Ρεάλ Σαραγόσα  Βαλένθια ΚΦ 2–1

1964–65 Τορίνο  Γιουβέντους  Φερεντσβάρος 0–1

1965–66 Βαρκελώνη - Σαραγόσα  Μπαρτσελόνα  Ρεάλ Σαραγόσα 0–1, 4–2 (παράταση)

1966–67 Ζάγκρεμπ - Λιντς  Ντιναμό Ζάγκρεμπ  Λιντς 2–0, 0–0

1967–68 Λιντς - Βουδαπέστη  Λιντς  Φερεντσβάρος 1–0, 0–0

1968–69 Νιούκαστλ - Βουδαπέστη  Νιούκαστλ  Ουίπεστ 3–0, 3–2

1969–70 Βρυξέλλες - Λονδίνο  ΡΣΚ Άντερλεχτ  Άρσεναλ 3–1, 0–3

1970–71 Τορίνο - Λιντς  Γιουβέντους  Λιντς 2–2, 1–1 (εκτός έδρας)

ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΤΕΛΙΚΟΣ: Στις 22 Σεπτεμβρίου 1971 διεξήχθη ένας τελευταίος αγώνας, ώστε να κριθεί ποιος είχε το δικαίωμα να κρατήσει οριστικά το αυθεντικό τρόπαιο του καταργημένου κυπέλλου. Αντιμέτωπες τέθηκαν οι δυο ομάδες που είχαν τις πιο πολλές διακρίσεις στη διοργάνωση. Η πολυνίκης Μπαρτσελόνα (με τρία κύπελλα και μια παρουσία στον τελικό) και η κάτοχος του τροπαίου Λίντς (με δυο κύπελλα και μια παρουσία στον τελικό). Ο αγώνας έγινε στο Καμπ Νου της Βαρκελώνης και νικήτρια αναδείχθηκε η Μπαρτσελόνα με 2-1.