Βερολίνο: Η εξιστόρηση του ταξιδιού

Του Νεκτάριου Γεωργόπουλου

Άφηνα πίσω μου την πρωτεύουσα και πετούσα σκεπτόμενος την πρώτη φορά που είχα βρεθεί επιβάτης σε αεροπλάνο, τον Ιούλιο του 1998, με προορισμό την Αμερική. Καθώς κοιτούσα την Αθήνα από ψηλά άρχισα να σιγοψιθυρίζω τους στίχους των αδερφών Κατσιμίχα από το τραγούδι Μπλάιμπ Τροί Café, «Μ’ αρέσανε τα μπαρ στο Βερολίνο μετά τις τρεις, όταν μεθούσαν οι ξανθές σιγά-σιγά. Μοναχικές πριγκίπισσες, του τίποτα ερωμένες, στων νικημένων το νησί, γλεντώντας σιωπηλά στων νικημένων τη γιορτή, γλεντώντας κάθε βράδυ σιωπηλά…».

Προορισμός το αεροδρόμιο Τέγκελ στο Βερολίνο, το οποίο θα «αποχαιρετούσε» οριστικά τους ταξιδιώτες του, την Κυριακή 8 Νοεμβρίου του 2020. Μέσα στο αεροπλάνο υπήρχαν λίγοι επιβάτες διαφόρων εθνικοτήτων, οι οποίοι ταξίδευαν τόσο για επαγγελματικούς λόγους ή επέστρεφαν στην πατρίδα τους τη Γερμανία. Είχα στο νου μου τη συνάντηση με τη Γεωργία, η οποία ζούσε και εργαζόταν στο Pankow, τον δεύτερο μεγαλύτερο δήμο στην περιοχή του Βερολίνου, ο οποίος πήρε το όνομά του από τον ποταμό Panke.

Όταν έφτασα αποφάσισα να μείνω στο αεροδρόμιο διαβάζοντας το βιβλίο του Ανταίου Χρυσοστομίδη «Οι κεραίες της εποχής μας», που μου είχε κάνει δώρο μια πολύ γλυκιά γυναίκα. Το βιβλίο αναφερόταν στις συνεντεύξεις που πήρε ο συγγραφέας -μόνος ή με τη Μικέλα Χαρτουλάρη- από άλλους 30+1 διάσημους συγγραφείς και έτσι το υπόλοιπο της νύχτας ταξίδεψα σε όλο τον κόσμο. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι κανένας μας πριν από λίγο καιρό, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι ένα μεγάλο μέρος των ταξιδιών δεν θα επιτρεπόταν και τα σύνορα θα έκλειναν σε πολλές χώρες.

Καθώς ξημέρωνε ακούμπησα στα χείλη μου ένα ζεστό καφέ και ένα Marble cake. Ήταν αυτό που χρειαζόμουνα μέχρι η ώρα να φτάσει 09:00, οπότε η Γεωργία ήρθε και με πήρε με το αυτοκίνητό της. Είχε μαζί της και ένα πολύ ζεστό μπουφάν, μιας και ως μεσογειακός τύπος δεν είχα υπολογίσει ακριβώς το κρύο που θα έκανε στο Βερολίνο, ακόμα και τον πρώτο μήνα του Καλοκαιριού.

Μου είχε υποσχεθεί μια βόλτα στην Kollwitzplatz, μια κομψή πλατεία, και στη λαϊκή αγορά. Ο κόσμος άλλαζε σιγά σιγά, ο φόβος εξαπλωνόταν, ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά βίωνε μια κατάσταση που τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε οικογενειακό θα τον επηρέαζε για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Το παρατηρούσα καθώς περπατούσαμε στα πρόσωπα, στις εκφράσεις του πλήθους που τώρα πια πρόσεχε τι αγγίζει, ποιον ακουμπάει, πόσο κοντά έρχεται με τον φίλο ή τη φίλη μέσα σε μια παρέα, οι αποστάσεις είχαν έρθει για να μείνουν…όλοι αναρωτιόμασταν για πόσο…

Το Βερολίνο είναι γνωστό για τις Τέχνες, τον Πολιτισμό, τα Θέατρα αλλά και φυσικά για το πόσο πολλοί Καλλιτέχνες ακόμα και Έλληνες το έχουν επιλέξει για τη διαμονή τους…τώρα πια παντού σιωπή και απομόνωση… κανένας δεν γνώριζε τη συνέχεια… Τι ήταν αυτό που θα επηρέαζε τις ζωές όλων και θα οδηγούσε στον επαναπροσδιορισμό της σημασίας, της αξίας της στιγμής και του χρόνου κατά τη διάρκεια της παραμονής μας στον κόσμο αυτό ; Πως βιώναμε όλοι μας αυτή την κατάσταση που θα συνέχιζε για αρκετό καιρό ; Κάποια από τα ερωτήματα που κατά τη διάρκεια της βόλτας μας, αποτέλεσαν το αντικείμενο της συζήτησης δίπλα από τις όχθες του ποταμού Panke.

Αυτό που ξεχωρίζω στην Γεωργία είναι το χιούμορ της καθώς και ο αυτοσαρκασμός που την χαρακτηρίζει. Είναι από τους πιο ευφυείς ανθρώπους που έχω γνωρίσει όλα αυτά τα χρόνια στον κόσμο των κοινωνικών δικτύων.

Λίγο πριν αποχωριστούμε αποφάσισε να επισκεφτούμε το αγαπημένο της βιβλιοπωλείο για να μου προσφέρει ένα βιβλίο δώρο, «Η ζωή του Γαλιλαίου» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, μαζί με μια φωτογραφία που απεικόνιζε το μουσείο Περγάμου κλειστό, με λίγους μόνο Βερολινέζους να κάθονται στην πρασινάδα έξω. Έβγαλα από την τσάντα μου το μπρελόκ σε σχήμα ποδηλάτου καθώς και τη φωτογραφία της Μελίνας που μου είχε δώσει η Δανάη και της τα χάρισα…

Ήξερε ότι μετά από αυτή τη βόλτα ήθελα να επιστρέψω μόνος μου στο αεροδρόμιο. Με άφησε να περιπλανηθώ στους δρόμους του Βερολίνου, δίνοντας μου οδηγίες. Πέρασε ένας χρόνος από εκείνη τη συνάντηση και κράτησε την υπόσχεσή της για μια ιστορία που θα αφορούσε την πανδημία, τη χώρα, τους συναδέλφους της αλλά και τους φίλους τόσο στη Γερμανία όσο και στην Ελλάδα που έχει να τους δει κοντά στα δύο χρόνια…, καθώς και στο τι μέλλει γενέσθαι…. Η ώρα είχε φτάσει…

Βερολίνο σε καραντίνα, σκέψεις, παρατηρήσεις, συναισθήματα…

Της Γεωργίας Μπεκριδάκη, Εκπαιδευτικός σε Γερμανικό Γυμνάσιο

Αυτή η πανδημία, είναι δική μας. Ανήκει στις δικές μας γενιές. Πανδημίες υπήρχαν και θα υπάρχουν. Οι ιοί είναι ανάμεσά μας και κάνουν την δουλειά τους. Αυτό που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο είναι ό,τι έκαναν οι άνθρωποι σε όλες τις πανδημίες: Προσαρμοζόμαστε στις δεδομένες συνθήκες για ένα διάστημα κι αλλάζουμε τον τρόπο επικοινωνίας.

Καλά τα λες Γιωργία, στην θεωρία. Το τί πραγματικά συνέβηκε και συμβαίνει ακόμα, είναι μια άλλη ιστορία. Ναι, απομονωθήκαμε και ναι, η επικοινωνία μειώθηκε μέχρι μοναξιάς, για πολλούς μήνες. Όσο για το διάστημα, αυτό μας φαίνεται πλέον τεράστιο. Δεν με ενδιαφέρει να συγκρίνω το τωρινό διάστημα, με άλλα διαστήματα πανδημιών. Μου έρχεται δε να ρίξω σφαλιάρες, σε όποιον λέει, ξέρεις πόσα χρόνια διήρκεσε η πανούκλα ή πόσα χρόνια η επιδημία της ευλογιάς; Ή η πανδημία της ισπανικής γρίπης;

Συγγνώμη, αλλά όπως είπα, αυτή η πανδημία, είναι δική μας. Εμείς την βιώνουμε κι εμείς τραβάμε τα επακόλουθα της. Το γεγονός ότι κι άλλες γενιές πέρασαν πανδημίες, δεν με κάνει ούτε πιο ευτυχισμένη, ούτε πιο δυστυχισμένη, όπως έλεγε και η Αντιγόνη στην τραγωδία.

Δεν ξέρω πώς και τί συνέβηκε σε όλη την Γερμανία. Η Γερμανία είναι ομοσπονδία, ελεύθερων κρατιδίων. Έχουν αυτονομία στην οικονομία τους, νομοθεσία και στην παιδεία τους. Οπότε υπήρχαν και υπάρχουν διαφορές στον τρόπο που οργάνωσαν την απομόνωση και στην διευθέτηση της παιδείας και των σχολείων. Πάνω κάτω τα πλαίσια ήταν ίδια. Και νομίζω ότι και η ψυχική κατάσταση, κι αυτή πάνω κάτω η ίδια είναι.

Στο Βερολίνο, ήρθε η αποφράδα μέρα στις 17 Μαρτίου του 2020. Εκείνη την ημέρα κλείσαμε τα πάντα. Τα σχολεία δεν έκλεισαν εντελώς.

Τα παιδιά των γονιών που είχαν επαγγέλματα όπως, πυροσβέστες, αστυνομικοί, γιατροί, νοσηλευτικό προσωπικό, εργαζόμενοι σε σούπερ μάρκετ, δάσκαλοι, νηπιαγωγοί, μονογονεϊκοί, είχαν εγγύηση ότι τα παιδιά τους θα έρθουν στο σχολείο, από τις 6:00 το πρωί, μέχρι να τελειώσει η βάρδια τους. Δηλαδή μέχρι και τις 18:00 το απόγευμα. Οπότε τα Βερολινέζικα σχολεία, έκαναν πρόγραμμα με τους δασκάλους που έρχονταν στο σχολείο. Βάρδιες ανά δυο κάναμε. Πάντα οι ίδιοι συνάδελφοι, έτσι ώστε να μην ερχόμαστε σε επαφή με τους άλλους.

Είχαμε το χαρτί κυκλοφορίας, παίρναμε το ποδήλατο μας και πηγαίναμε στο σχολείο, να διδάξουμε φοβισμένα παιδιά. Στην πρώτη καραντίνα, δεν είχαμε ούτε μάσκες, ούτε αντισηπτικά, ούτε ξέραμε καλά, καλά αυτόν τον ιό. Τα παιδιά είχαν φόβο ότι μπορεί να πεθάνουν οι γονείς τους, γιατί αυτά τα επαγγέλματα έρχονταν σε άμεση επαφή, είτε με άρρωστους, είτε με ανθρώπους, εν γενεί. Κι εμείς οι δάσκαλοι, χωρίς καμία προστασία, αφού τίποτα δεν υπήρχε, προσπαθούσαμε να δώσουμε κουράγιο, καταπιέζοντας τον δικό μας, κατάδικο μας φόβο. Σ’ αυτήν, την πρώτη απομόνωση είδα το Βερολίνο να αλλάζει μορφή. Άλλαζα κι εγώ, μαζί του. Πέρασε ένας χρόνος από τότε. Για να διαπιστώσω ότι η πανδημία, λειτουργεί σε δυο επίπεδα· ένα το προσωπικό και το δεύτερο, το συλλογικό. Τα είχα όλα διαβάσει. Ιστορικά δεδομένα, από άλλες πανδημίες και τα ψυχολογικά προβλήματα, τα οποία έρχονται ως επακόλουθα απομόνωσης. Αλλά το βίωμα αυτής της κατάστασης είναι, μα τις φυσικές δυνάμεις, ένας πήχης πιο ψηλά.

Μία πόλη που ποτέ δεν κοιμόταν. Μια πόλη με καλλιτέχνες, θέατρα, ζωή πολύχρωμη, άλλαξε. Όλα κλειστά, λιγοστοί άνθρωποι στον δρόμο και τους πρώτους μήνες, και φοβισμένοι. Και ναι, όλες οι πόλεις έτσι άλλαξαν. Δεν είναι «προνόμιο» μόνο του Βερολίνου. Νομίζω ότι ένα από τα βασικά πράγματα σε τέτοιες παρόμοιες περιπτώσεις, είναι πώς κατανοούν και βιώνουν τα άτομα αυτήν την περιπέτεια.

Όταν άρχισε αυτή η περιπέτεια τον Μάρτιο του περασμένου χρόνου, είχαμε ήδη αρχίσει να μετράμε κρούσματα και νεκρούς. Ο μήνας που μας έλεγαν ότι οι μάσκες δεν κάνουν τίποτα. Γιατί απλά δεν υπήρχαν. Ούτε για δείγμα. Ο μήνας που εν μέσω καραντίνας, έτρεχα με το ποδήλατο στο σχολείο, μέσα στο κρύο, σε έρημους δρόμους. Ο μήνας που οι λιγοστοί συνάδελφοι, που κάναμε βάρδια μαζί, κοιτάζαμε με απόγνωση ο ένας τον άλλο. Ο μήνας που ακούγαμε νεκρούς, απ’ όλη την Ευρώπη κι είχαμε εμπιστοσύνη στο σύστημα υγείας εδώ. Το οποίο «έπεσε» σε ένα χρόνο. Καλά άντεξε, δεν λέω. Ο μήνας που τα βράδια, αισθανόμουν ότι βρισκόμουν κάπου στο κενό του απείρου, κι έξω από το παράθυρο έβλεπα ασθενοφόρα, να παίρνουν, με ειδικές στολές, γείτονες. Κι άκουγα σε επανάληψη το Get It On Time:

If I ever see you again Get it on time

Get it on time

If anyone asks you if I ran Tell 'em I was flyin'

Tell 'em I was flyin' (...)

ενώ προσπαθούσα με διάβασμα να συγκεντρώσω ό,τι ψυχικές δυνάμεις μου είχαν απομείνει.

Ένα χρόνο μετά, όλα είναι τα ίδια, αλλά και διαφορετικά. Ουσιαστικά βρισκόμαστε στην τρίτη απομόνωση, αλλά υπάρχει το εμβόλιο. Όπως επίσης γνωρίζουμε ότι πρέπει να εμβολιάσουμε και τις φτωχές χώρες του κόσμου. Γιατί εάν δεν συμβεί αυτό, δεν μας βλέπω να κλείνουμε με αυτή την πανδημία.

Τα σχολεία είναι ανοιχτά εδώ και μήνες. Με όλους τους μαθητές. Οι δάσκαλοι έχουν την εποπτεία του τεστ των μαθητών κάθε δυο φορές την εβδομάδα. Η πόλη έχει «αραχνιάσει». Κλαίω, κλαίμε και θα κλαίμε, τα ταξίδια που δεν έγιναν ποτέ.

Προσωπικά έχω να δω τους φίλους στην Αθήνα δυο χρόνια τώρα. Η μοναξιά συνεχίζεται και δυστυχώς δεν συνηθίζεται. Πρέπει να έχεις μεγάλα αποθέματα και να βρίσκεις τρόπους και δρόμους για να καταλαγιάζει. Πεζοπορίες στα δάση. Τρέξιμο καθημερινό. Γυμναστική. Επιτραπέζια παιχνίδια στο σπίτι με φίλους. Μας επιτρέπεται μέχρι δυο διαφορετικές οικογένειες. Ε, κάναμε και κάνουμε και παρανομίες, με τρεις διαφορετικές. Και το καλύτερο που σκεφτήκαμε ήταν, ιδιαίτερα στην πρώτη και πιο σκληρή απομόνωση, να δηλωθούμε φίλοι, ως μια οικογένεια. Δηλαδή ότι μένουμε στην καραντίνα στο ίδιο σπίτι. Όπως και το κάναμε. Έτσι πέρασε το πρώτο και δυνατό μπουρίνι, κάπως καλύτερα.

Ένα χρόνο μετά, βάζουμε σε δοχείο: Ένα κουτάλι της σούπας: παρανοϊκές νομοθεσίες. 2/3 ποτηριού: ηλίθιες αποφάσεις υπουργείων. Όσο θέλετε: κλονισμένα νεύρα και μοναξιά. Πασπαλίζουμε με πολιτικά σκάνδαλα. Ένα ποτήρι του νερού: έρημη πόλη. Προσθέτουμε και την φτώχεια που δεν χτυπάει πλέον πόρτες, αλλά είναι παρούσα σε πολλές οικογένειες. Τα αφήνουμε για τρία λεπτά, να φουσκώσουν κι έχουμε έτοιμη την τούρτα της δικής μας, καταδίκη μας, πανδημίας.

Φιλιά και χαιρετισμούς από το Βερολίνο. Καλή αντάμωση.