Η ΤΡΙΣΕΥΓΕΝΗ : «Ευχαριστούμε κ Τσιάνο…..»

Η ομορφιά κι η τολμηρή δύναμη είναι αυτοκαταστροφικές. Σαν ηρωίδα αρχαίας τραγωδίας η Τρισεύγενη είναι ένα πλάσμα που υπερβαίνει το ανθρώπινο μέτρο. Ενσαρκώνει τη δύναμη του καλού και του κακού, μια περίεργη έκφανση της ελευθερίας, αυτής που δεν φυλακίζεται δεν περιορίζεται αλλά επειδή ακριβώς δεν οριοθετείται  γι’ αυτό και αυτοκαταστρέφεται. Εγείρει τον θαυμασμό και τη λατρεία των άλλων αλλά ταυτόχρονα εμπνέει τον φόβο και την αποστροφή. Η Τρισεύγενη είναι πάνω και έξω από κοινωνικές συμβάσεις γιατί δεν τις χρειάζεται. Έχει από μόνη της, μέσα της, αψεγάδιαστο κανόνα τιμής και αγάπης που είναι μεν αληθινός, αλλά δεν είναι συμβατικός, δεν είναι δηλαδή «συμφωνημένος» κι από τους άλλους γι’ αυτό, δεν την καταλαβαίνουν και την κατηγορούν. Από το φόβο της ότι κινδυνεύουν αυτά και αυτοί που αγαπά, συμβιβάζεται για να την καταλάβουν, αλλά εκείνη ακριβώς τη στιγμή, τα χάνει όλα. Και δεν έχει λόγο πια να ζει. «Έτσι έπρεπε να πεθάνει ένα τέτοιο πλάσμα» λέγει στο τέλος ο Τράτας.

Άκρως τραγική φιγούρα η Τρισεύγενη, είναι η ηρωίδα που πάσχει εξ αιτίας μιας αναπόφευκτης μοίρας, αντιμέτωπη με υπέρτερες δυνάμεις που είναι ο κόσμος και οι κοινωνικές συμβάσεις που τοποθετούνται στη σφαίρα του φαίνεσθαι. Έχει διαπράξει ύβρη και  είναι η ομορφιά της . Είναι ένα πλάσμα αλλόκοτο που σέρνει μαζί του το κακό. Αυτούς που αγαπά αυτοί την προδίδουν. Είναι κάτι το άπιαστο, γι’ αυτό και τη λένε νεράιδα, ξωτικό. «θηλυκό ή δαίμονας, όμορφη μέσα στις όμορφες» που σαν τη νεράιδα «μάγια ρίχνει του κόσμου» (πρώτη πράξη).

Άραγε τι ήθελε να συμβολίσει με αυτή τη γυναικεία μορφή ο Παλαμάς; Ό,τι κι αν κατά καιρούς μπορεί να υποθέσουν οι κριτικοί της λογοτεχνίας, πιστεύω, ότι δεν έχει μεγαλύτερη σημασία από τη σαγήνη που ασκεί αυτή καθαυτή η θεατρική μορφή σαν ανθρώπινη ψυχή και σαν σύλληψη του δημιουργού της, του μεγάλου τιμώμενου ποιητή μας, Κωστή Παλαμά.

Η εξύφανση της θεατρικής  συγκίνησης επιτυγχάνεται από δυνατές ερμηνείες.

Η επιλογή της Αντιγόνης Κουλουκάκου στον ομώνυμο ρόλο, μας εντυπωσιάζει. Τόσο η φυσική της γοητεία όσο και η σκηνική της δράση δίνει σάρκα και οστά στην ηρωίδα του Παλαμά με τρόπο αξιοθαύμαστο. Στο αντίπαλον δέος ο περίφημος Φίλιππος Σοφιανός (Πάνος Τράτας) με τον ιδιαίτερο τρόπο του, εκφέρει λόγο μετρημένα δυνατό, ισχυρή η παρουσία του στον ρόλο, στη σκηνή και στο έργο, με αποκορύφωση την περίφημη κεντρική σκηνή, της αντιπαράθεσής του, με την ηρωίδα. Ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος (Πέτρος Φλώρης) ενσαρκώνει συγκινητικά τον νεαρό σύζυγο ξεδιπλώνοντας όλες τις ψυχικές διακυμάνσεις του ρόλου. Ένας υπέροχος Διονύσης Βούλτσος συγκινεί βαθύτατα στον ρόλο του στενοκέφαλου και τραγικού πατέρα της, Δενδρογαλή, που με τον καθωσπρεπισμό του φτάνει να την απαρνιέται και να καταντάει  κι ο ίδιος ένα ανθρώπινο κουρέλι.

Ο νατουραλισμός είναι προφανής σε όλο το εύρος της υποκριτικής φόρμας που υπηρετείται εξαιρετικά και από τους υπόλοιπους ερμηνευτές, στους ρόλους των χωρικών, γυναικών και ανδρών. Επαινούμε λοιπόν και τους άξιους Ειρήνη Αρβανίτη, , Ελίνα Καπετάνου, Δημήτρη Καραβιώτη, Έφη Κεραμίδα, Δωροθέα Στεργιώτη, Βασίλη Τσόρλαλη.

Μέσα στο όμορφο σκηνικό του Άγγελου Αγγελή, το φωτιστικό κλίμα του έμπειρου Νίκου Σωτηρόπουλου και την ωραιότατη μουσική ατμόσφαιρα που έστησε με την πρωτότυπη σύνθεσή του ο Σταμάτης Κραουνάκης, το έργο αποπνέει ελληνική παράδοση, με τη ηθογραφία της, όπως την περιγράφει ο Παλαμάς και πολύ καλά γνωρίζει να στήνει ο καταξιωμένος Κώστας Τσιάνος. Η σκηνοθεσία-διασκευή που μας έδωσε συμπυκνώνει τα νοήματα του έργου και τα παρουσιάζει με σεμνότητα σκηνικής εκφοράς, χωρίς κορώνες, εντυπωσιακές τεχνικές, σκηνική παραζάλη από αναίτια και υπερβολικά πέρα δώθε στη σκηνή. Όλα προκύπτουν αβίαστα και τόσο κοντινά ενώ δεν είναι, φευ! ούτε καθημερινά, ούτε ταπεινά! Η παράσταση γοητεύει και αφήνει –επιτρέψτε μου να καταθέσω ένα υποκειμενικό βίωμα- μια βαθιά, γλυκιά και ήσυχη θλίψη που σου ζεσταίνει την ψυχή και θες να κρατήσει μέσα σου, πολλή ώρα από τότε που φεύγεις απ’ το θέατρο. Δεν θα μπω στον κόπο να σας το εξηγήσω, ούτε θέλω, ούτε πρέπει, νομίζω. Χαίρομαι που  ο κ. Τσιάνος με όλο το επιτελείο του  με έκαναν και το ‘νιωσα και θεωρώ  ότι με τη σύνολη δουλειά τους τιμούν τον μεγάλο μας  ποιητή, Κωστή Παλαμά, τιμούν το ΔΗΠΕΘΕ μας, τιμούν την Πάτρα.  Ευχαριστούμε!!

Σοφία Μορώνη

Θεατρολόγος- Φιλόλογος

Κριτικός θεάτρου