Δημοτικές εκλογές: Τα ξεχωριστά ψηφοδέλτια και ο αναγκαίος διάλογος

Το τελευταίο χρονικό διάστημα ο υπουργός Εσωτερικών Ευριπίδης Στυλιανίδης έθεσε δημόσια ζήτημα αλλαγής του εκλογικού νόμου για την αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού, δηλαδή για τους Δήμους και τις Περιφέρειες. Για την ακρίβεια ο υπουργός έκανε λόγο για ένα σύστημα με δύο ψηφοδέλτια.

Στο ένα ψηφοδέλτιο θα είναι όλοι οι υποψήφιοι δήμαρχοι και στο άλλο όλοι οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι, ενώ με ανάλογο τρόπο θα εκλέγονται οι περιφερειάρχες και οι περιφερειακοί σύμβουλοι. Κατά τον υπουργό με αυτόν τον τρόπο παρεμποδίζεται η επικράτηση του κομματισμού στην αυτοδιοίκηση ενώ ταυτόχρονα δίνεται στους πολίτες η δυνατότητα να ψηφίσουν τους άριστους, ανεξάρτητα από την κομματική τους ένταξη.

Το ζήτημα του εκλογικού συστήματος είναι πρωτίστως η έκφραση του βούλησης του εκλογικού σώματος. Είναι η στιγμή που οι δημότες αποφασίζουν ποιόν θέλουν για δήμαρχο και ποιους θέλουν για δημοτικούς συμβούλους. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Ταυτόχρονα ο εκλογικός νόμος ρυθμίζει τις σχέσεις πλειοψηφίας και μειοψηφίας, και επί της ουσίας ρυθμίζει τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων του εκάστοτε δημάρχου και της εκάστοτε δημοτικής αρχής.

Για παράδειγμα, με βάση την νυν ισχύουσα νομοθεσία «επιτυχών συνδυασμός» θεωρείται αυτός που έλαβε το 50% συν μια ψήφο, ο οποίος κερδίζει τα 3/5 των δημοτικών συμβούλων ενώ δήμαρχος εκλέγεται ο αρχηγός του επιτυχόντος συνδυασμού. Επομένως, επί της ουσίας, εκλέγουμε δήμαρχο που είναι ο αρχηγός μιας σταθερής πλειοψηφίας στο Δημοτικό Συμβούλιο, γεγονός που παράγει ένα δημαρχοκεντρικό σύστημα.

Εφόσον οι προθέσεις Στυλιανίδη υλοποιηθούν, αυτό το σύστημα τερματίζεται. Η χωριστή εκλογή δημάρχου και δημοτικών συμβούλων, σημαίνει ότι ο δήμαρχος δεν θα διαθέτει εκ προοιμίου πλειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο, ούτε θα είναι ο αρχηγός της πλειοψηφίας και συνεπώς θα πρέπει να βρίσκεται σε μια συνεχή διαπραγμάτευση με το Συμβούλιο για κάθε ζήτημα. Δηλαδή θα προκύψει μια μετατόπιση της εξουσίας από το δήμαρχο στο Δημοτικό Συμβούλιο και από τον Περιφερειάρχη προς το Περιφερειακό Συμβούλιο.

Πριν σπεύσουμε να καταδικάσουμε ή να συμφωνήσουμε με τις υπουργικές προθέσεις, οφείλουμε να τις ζυγίσουμε με ακρίβεια. Να δούμε δηλαδή τη διεθνή εμπειρία, να λογαριάσουμε πιθανά πλεονεκτήματα και ελαττώματα και πάνω απ’ όλα να λάβουμε υπ’ όψιν ότι η πρόταση Στυλιανίδη προϋποθέτει μια ολωσδιόλου διαφορετική, απ’ ότι σήμερα, σκέψη και δράση εκ μέρους όσων θα κληθούν να υπηρετήσουν την αυτοδιοίκηση.

Θα απαιτηθούν δηλαδή, προγραμματικές συγκλίσεις, σταθερή διάθεση συνεργασίας, συμφωνίες αρχών και καλών πρακτικών, δηλαδή ένα πλήρες «πακέτο» που σήμερα απουσιάζει από την Αυτοδιοίκηση και που δεν είναι διασφαλισμένο το αν και πότε θα προκύψει.

Παρατηρώ ότι μέχρι στιγμής, δημόσια για το θέμα αυτό, δεν έχουν τοποθετηθεί τα πολιτικά κόμματα αλλά ούτε τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης, λες και το ζήτημα αφορά άλλους. Ωστόσο θεωρώ ότι θα πρέπει να ξεκινήσει μια σοβαρή δημόσια συζήτηση στην οποία πρέπει να πάρουν μέρος όσο γίνεται περισσότεροι, εννοώ τόσο τους φορείς όσο και τα φυσικά πρόσωπα στο βαθμό που η αυτοδιοίκηση είναι υπόθεση όλων μας.

Για να μη λέμε, κατόπιν εορτής, ότι κάποιοι νομοθετούν για εμάς χωρίς εμάς.