Γάζα: Το κείμενο της ειρήνης του Τραμπ και τα αγκάθια της επόμενης μέρας

Η επόμενη ημέρα της συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς έχει ήδη ξεκινήσει και παρά τη δεδομένη αβεβαιότητα σχετικά με το αν θα τηρηθεί, αλλά και το κατά πόσο το Ισραήλ θα υποστεί συνέπειες για τη Γενοκτονία που διαπράχθηκε στη Γάζα, δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει ότι είναι σημαντικό να μη μεγαλώνει συνεχώς η λίστα των θυμάτων.

 Οι 20 όμηροι που βρίσκονταν εν ζωή παραδόθηκαν χθες από τη Χαμάς στο Ισραήλ, με χιλιάδες πολίτες να πανηγυρίζουν στην πλατεία Ομήρων στο Τελ Αβίβ και εκατομμύρια ακόμα να παρακολουθούν από όλο τον κόσμο, την ευχάριστη αυτή εξέλιξη.

 Τα δε θύματα της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου 2023, επέστρεψαν στις οικογένειές τους και τώρα ξεκινά μια δεύτερη ζωή «αγκαλιά» με τον αντίκτυπο της ομηρίας, της απομόνωσης και των δυσκολιών που βίωσαν.

 Την ίδια στιγμή, 1.718 Παλαιστίνιοι που βρίσκονταν σε ισραηλινές φυλακές μετά από συλλήψεις χωρίς απαγγελία κατηγοριών, αφέθηκαν ελεύθεροι και πήραν τον δρόμο της επιστροφής στην ισοπεδωμένη Γάζα. Οι εικόνες υποδοχής των λεωφορείων που τους μετέφεραν μεταδόθηκαν σε όλο τον κόσμο και μαζί τους «ταξίδεψαν» και οι καταγγελίες για φρικτά βασανιστήρια από τις ισραηλινές δυνάμεις.

Η ομιλία Τραμπ και οι υπογραφές

Η χθεσινή ημέρα χαρακτηρίστηκε επίσης από την ομιλία του Ντόναλντ Τραμπ στην Κνεσέτ, την αποθέωσή του, το αίτημα να δοθεί χάρη στον Μπενιαμίν Νετανιάχου παρά τις πολύ σοβαρές κατηγορίες που αντιμετωπίζει και βέβαια την αμφιβολία όλων στην Ευρώπη, αν η συμφωνία που προώθησε ο Αμερικανός πρόεδρος μεταφράζεται μόνο ως «ειρήνη χωρίς Δικαιοσύνη».

 Ο Τραμπ μαζί με τους ηγέτες του Κατάρ (Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι), της Αιγύπτου (Αμπντέλ Φατάχ Ελ-Σίσι) και της Τουρκίας (Ταγίπ Ερντογάν), υπέγραψαν στο Σαρμ ελ-Σέιχ τη διακήρυξη για την ειρήνη.

 Το πλήρες κείμενο της συμφωνίας είναι το ακόλουθο:

«Εμείς, οι υπογεγραμμένοι, καλωσορίζουμε τη πραγματικά ιστορική δέσμευση και την εφαρμογή από όλες τις πλευρές της Ειρηνευτικής Συμφωνίας Τραμπ, η οποία έθεσε τέλος σε περισσότερα από δύο χρόνια βαθιάς οδύνης και απωλειών — ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο για την περιοχή, που ορίζεται από την ελπίδα, την ασφάλεια και ένα κοινό όραμα για ειρήνη και ευημερία.

 Υποστηρίζουμε και στηρίζουμε τις ειλικρινείς προσπάθειες του Προέδρου Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα και να φέρει διαρκή ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Μαζί, θα εφαρμόσουμε αυτή τη συμφωνία με τρόπο που διασφαλίζει ειρήνη, ασφάλεια, σταθερότητα και ευκαιρίες για όλους τους λαούς της περιοχής, περιλαμβανομένων τόσο των Παλαιστινίων όσο και των Ισραηλινών.

 Κατανοούμε ότι η διαρκής ειρήνη θα είναι εκείνη όπου τόσο οι Παλαιστίνιοι όσο και οι Ισραηλινοί μπορούν να ευημερούν, με τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους προστατευμένα, την ασφάλειά τους εγγυημένη και την αξιοπρέπειά τους διαφυλαγμένη.

 Επιβεβαιώνουμε ότι ουσιαστική πρόοδος προκύπτει μέσω συνεργασίας και διαρκούς διαλόγου, και ότι η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ εθνών και λαών εξυπηρετεί τα διαρκή συμφέροντα της περιφερειακής και παγκόσμιας ειρήνης και σταθερότητας.

 Αναγνωρίζουμε τη βαθιά ιστορική και πνευματική σημασία αυτής της περιοχής για τις θρησκευτικές κοινότητες των οποίων οι ρίζες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τη γη — μεταξύ αυτών ο Χριστιανισμός, το Ισλάμ και ο Ιουδαϊσμός. Ο σεβασμός αυτών των ιερών δεσμών και η προστασία των πολιτιστικών και θρησκευτικών τους μνημείων θα παραμείνουν ύψιστης σημασίας στη δέσμευσή μας για ειρηνική συνύπαρξη.

 Είμαστε ενωμένοι στην απόφασή μας να εξαλείψουμε τον εξτρεμισμό και τη ριζοσπαστικοποίηση σε όλες τους τις μορφές. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να ευημερήσει όταν η βία και ο ρατσισμός κανονικοποιούνται ή όταν ριζοσπαστικές ιδεολογίες απειλούν τον κοινωνικό ιστό. Δεσμευόμαστε να αντιμετωπίσουμε τις συνθήκες που επιτρέπουν την εξάπλωση του εξτρεμισμού και να προάγουμε την εκπαίδευση, τις ευκαιρίες και τον αμοιβαίο σεβασμό ως θεμέλια για διαρκή ειρήνη.

 Με την παρούσα δεσμευόμαστε στην επίλυση μελλοντικών διαφορών μέσω διπλωματικής προσέγγισης και διαπραγματεύσεων και όχι μέσω βίας ή παρατεταμένων συγκρούσεων. Αναγνωρίζουμε ότι η Μέση Ανατολή δεν μπορεί να αντέξει έναν επίμονο κύκλο παρατεταμένων πολέμων, αδιέξοδων διαπραγματεύσεων ή την αποσπασματική, ελλιπή ή επιλεκτική εφαρμογή επιτυχώς συμφωνημένων όρων. Οι τραγωδίες των τελευταίων δύο ετών πρέπει να λειτουργήσουν ως μια επείγουσα υπενθύμιση ότι οι μελλοντικές γενιές αξίζουν κάτι καλύτερο από τις αποτυχίες του παρελθόντος.

 Αναζητούμε ανεκτικότητα, αξιοπρέπεια και ίσες ευκαιρίες για κάθε άνθρωπο, διασφαλίζοντας ότι αυτή η περιοχή θα είναι ένας τόπος όπου όλοι μπορούν να επιδιώκουν τις φιλοδοξίες τους μέσα σε ειρήνη, ασφάλεια και οικονομική ευημερία, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας ή εθνότητας.

 Επιδιώκουμε ένα συνολικό όραμα ειρήνης, ασφάλειας και κοινής ευημερίας στην περιοχή, βασισμένο στις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και της κοινής μοίρας.

 Με αυτό το πνεύμα, καλωσορίζουμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην καθιέρωση συνολικών και διαρκών ειρηνευτικών ρυθμίσεων στη Λωρίδα της Γάζας, καθώς και τη φιλική και αμοιβαία επωφελή σχέση μεταξύ του Ισραήλ και των περιφερειακών του γειτόνων. Δεσμευόμαστε να εργαστούμε συλλογικά για την εφαρμογή και διατήρηση αυτής της κληρονομιάς, χτίζοντας θεσμικά θεμέλια πάνω στα οποία οι μελλοντικές γενιές θα μπορούν να ευημερούν μαζί μέσα σε ειρήνη.

Δεσμευόμαστε σε ένα μέλλον διαρκούς ειρήνης».

 Ντόναλντ Τζ. Τραμπ
Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής

 Αμπντέλ Φατάχ Ελ-Σίσι
Πρόεδρος της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου

 Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι
Εμίρης του Κράτους του Κατάρ

 Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τουρκίας

Ειρηνευτική δύναμη

Ξεκινώντας με την υποσημείωση ότι αυτή η συμφωνία αφορά στο τέλος του πολέμου και όχι σε μια απλή εκεχειρία, αν τηρηθούν εκατέρωθεν οι δεσμεύσεις, προβλέπεται παρουσία ξένων στρατιωτικών δυνάμεων (κυρίως αμερικανικών) στη Γάζα, προκειμένου να μην επιστρέψουν εκεί μαχητές της Χαμάς, η οποία με τη σειρά της «οφείλει» να αφοπλιστεί πλήρως.

 Αυτό που δεν έχει ξεκαθαρίσει είναι το ποια κράτη εκτός των ΗΠΑ θα στείλουν ειρηνευτική δύναμη και πώς θα συσταθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα ένας μηχανισμός ασφαλείας με συνολική αποδοχή.

 Σε κάθε περίπτωση, οι χθεσινοί πανηγυρισμοί και η υπογραφή της συμφωνίας αποτελούν ένα βήμα. Αλλά χρειάζονται αρκετά ακόμα για να πει κάποιος με βεβαιότητα ότι η ειρήνη στη Μέση Ανατολή θα γίνει κανόνας και όχι εξαίρεση.

Επιφυλακτική η Ευρώπη

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν είναι έτοιμοι να ξεχάσουν τη Γάζα -γιατί, παρά τη συμφωνία ειρήνης, η πίεση προς το Ισραήλ θα συνεχιστεί.

 Η Ευρώπη δύσκολα θα παραβλέψει τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς στη Γάζα, ακόμη κι αν το ειρηνευτικό σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ φέρει οριστικό τέλος στον πόλεμο. Διπλωμάτες και αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες, το Λονδίνο και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εκτιμούν πως η πίεση που άσκησαν στο Ισραήλ για την επίτευξη εκεχειρίας απέδωσε -και πρέπει να συνεχιστεί.

 Μετά από δύο χρόνια αιματοχυσίας, οι Ευρωπαίοι ανακουφίζονται που οι Ισραηλινοί όμηροι είναι ελεύθεροι και που διαφαίνεται προοπτική ειρήνης. Ωστόσο, σύμφωνα με δηλώσεις στο Politico, θεωρούν ότι είναι ακόμη νωρίς να μειωθεί η διπλωματική πίεση, καθώς και οι πολίτες τους δεν είναι έτοιμοι να «γυρίσουν σελίδα»

Κόπωση και διχασμός 

Η καταστροφή της Γάζας και οι περισσότεροι από 60.000 νεκροί απαιτούν δικαιοσύνη, λογοδοσία και ένα ρεαλιστικό σχέδιο ανοικοδόμησης, όπως σημείωσαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μετά την υπογραφή της συμφωνίας ειρήνης στην Αίγυπτο. «Η πίεσή μας εξακολουθεί να είναι σημαντική. Αν θέλουμε να την άρουμε, τότε το Ισραήλ πρέπει να αποδείξει ότι τηρεί τις δεσμεύσεις του», ανέφερε ένας εξ αυτών.

 Ο πόλεμος στη Γάζα έχει διχάσει βαθιά τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Οι φιλοπαλαιστινιακές κινητοποιήσεις διογκώθηκαν, ενώ παράλληλα αυξήθηκαν και οι αντισημιτικές επιθέσεις. Η υπομονή πολλών κυβερνήσεων εξαντλήθηκε, με τη Γαλλία να πρωτοστατεί στην αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους και την Κομισιόν να εξετάζει κυρώσεις κατά του Ισραήλ -χωρίς, ωστόσο, ομόφωνη απόφαση των «27».

Νέο παράθυρο, παλιοί δισταγμοί

Η ανακωχή και η ανταλλαγή ομήρων που προώθησε ο Τραμπ ανοίγουν θεωρητικά δρόμο επαναπροσέγγισης μεταξύ Ισραήλ και Ε.Ε. Ο νέος πρέσβης του Ισραήλ στις Βρυξέλλες κάλεσε την Ένωση να αποσύρει τις απειλές για κυρώσεις και να επανεκκινήσει τη συνεργασία, αφού «ο λόγος για περιορισμούς εξέλιπε».

 Ωστόσο, οι Βρυξέλλες κρατούν αποστάσεις. «Δεν είμαστε ακόμη εκεί», σχολίασε εκπρόσωπος της Επιτροπής, τονίζοντας πως οι όποιες αλλαγές θα εξεταστούν σε επόμενο στάδιο.

 Η επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας, Χάτζα Λαμπίμπ, υπογράμμισε πως «η απελευθέρωση των ομήρων είναι μόνο το πρώτο βήμα» και πως «η βοήθεια πρέπει επειγόντως να φτάσει στους Παλαιστινίους».

 Δικαιοσύνη, λογοδοσία και πολιτικός ρεαλισμός

Την ώρα που Τραμπ και Νετανιάχου αντάλλασσαν φιλοφρονήσεις στο Ισραήλ, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρακολουθούσαν με σκεπτικισμό. Κάποιοι μίλησαν για ανάγκη διεθνούς λογοδοσίας -ακόμη και για «γενοκτονία» στη Γάζα.

 Η Γερμανία, που είχε παγώσει εξαγωγές όπλων προς το Ισραήλ, επανεξετάζει τώρα τη στάση της. Στο Παρίσι, αξιωματούχοι επιμένουν ότι οι πιέσεις πρέπει να διατηρηθούν: «Κάθε υποχώρηση από τον Νετανιάχου ήρθε υπό πίεση. Είναι νωρίς να τη χαλαρώσουμε», δήλωσε πρώην Γάλλος διπλωμάτης.

 Αντίστοιχα, βουλευτές των Εργατικών στη Βρετανία υποστηρίζουν πως η πίεση πρέπει να παραμείνει: «Το Ισραήλ θα συνεχίσει να χρειάζεται διεθνή έλεγχο», είπε ένας εξ αυτών.

Ο ρόλος της Ευρώπης στη «μεταπολεμική» Γάζα

Η Ευρώπη ζητά ρόλο στη διαχείριση της επόμενης μέρας, επιδιώκοντας συμμετοχή στο «συμβούλιο ειρήνης» που σχεδιάζει ο Τραμπ. Παράλληλα, στις Βρυξέλλες υπάρχει ανησυχία ότι η ανοικοδόμηση -κόστους άνω των 50 δισ. δολαρίων- μπορεί να εξελιχθεί σε «μπίζνα» δυτικών εταιρειών.

 «Η Ευρώπη πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από χρηματοδότης. Πρέπει να παίξει ρόλο έντιμου διαμεσολαβητή», τόνισε Ευρωπαίος αξιωματούχος.

 Όμως η αδυναμία των «27» να συμφωνήσουν σε κυρώσεις έχει πλήξει την επιρροή της Ένωσης. Ένας διπλωμάτης από χώρα του Κόλπου παρατήρησε ότι «η Ε.Ε. έλειψε από την κρίση» και ότι «παραμένει ασαφές αν έχει ρόλο στη νέα εποχή».

 Οι πολιτικές επιπτώσεις είναι άμεσες: οι εντάσεις γύρω από τη Γάζα απειλούν να επηρεάσουν τις ευρωπαϊκές εκλογές, καθώς οι νεότερες γενιές μεγαλώνουν παρακολουθώντας τον πόλεμο από τις οθόνες τους.

 «Αν δεν υπάρξει δικαιοσύνη και λογοδοσία, δεν είναι το τέλος -είναι η αρχή», προειδοποίησε Ευρωπαίος αξιωματούχος.