Του Γιάννη Μουγγολιά
Το ντοκιμαντέρ ως ταινία τεκμηρίωσης και πραγματικότητας αποτελεί την ιδανική φόρμα με την οποία ο κινηματογράφος μπορεί να ανοίξει το παράθυρο και να μας δείξει έξω, δηλαδή σε περιοχές που ταλανίζονται από κεφαλαιώδη προβλήματα, όπως αυτά του πολέμου.
Το πρόγραμμα του 27ου Φεστιβάλ ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης πολύ ευαισθητοποιημένο και φέτος για τους πολέμους που γίνονται, με πολλές ταινίες μας δίνει τη δυνατότητα να πάρουμε πολλαπλές εικόνες και εντυπώσεις από όσα συμβαίνουν στις εστίες πολέμου.
Το εκπληκτικό ντοκιμαντέρ «Μάτια της Γάζας» του Mahmoud Atassi, παραγωγής Κατάρ που προβλήθηκε στους Ανοιχτούς Ορίζοντες του φεστιβάλ, είναι μια από αυτές και σίγουρα μας προσφέρει μια ματιά βγαλμένη από την καρδιά των γεγονότων, εκεί που οι βόμβες και οι πυροβολισμοί σφυρίζουν ανελέητα δημιουργώντας το δικό τους εφιαλτικό ηχητικό σάουντρακ. Και μια αραβική ταινία σίγουρα ρίχνει φως στα συντρίμμια με έναν πιο πειστικό τρόπο από οποιαδήποτε απόπειρα που προέρχεται από τον δυτικό κόσμο και την εξ ασφαλούς οπτική του.
Ο σκηνοθέτης για 50 λεπτά μας μεταφέρει στη γη του πυρός, στη βόρεια Γάζα, εκεί όπου φλέγεται ο τόπος, εκεί που οι Ισραηλινοί βομβαρδισμοί βουλιάζουν την περιοχή και σπέρνουν τον όλεθρο. Μέσα από τα άγρυπνα μάτια τριών Παλαιστίνιων δημοσιογράφων που τολμούν και αψηφούν ακόμα και τη ζωή τους για να καλύψουν τα πολεμικά γεγονότα.
Τους παρακολουθούμε να μιλάνε με τους ντόπιους και να κοιμούνται σε λίγα διπλωμένα σεντόνια, ακόμα κι όταν δεν έχουν τηλεφωνικό σήμα.
Σε έναν πόλεμο που δεν αφήνει κανέναν ανεπηρέαστο και αφανή και που δεν γνωρίζει ανθρώπινες ταυτότητες, συνεχίζουν και εκτελούν με αυταπάρνηση το λειτούργημά τους ως πολεμικοί ανταποκριτές.
Το καθήκον είναι ψηλότερα από την ανθρώπινη ζωή, κάτι που βρίσκει εφαρμογή σε ανάλογες συνθήκες που η ανάγκη χτυπά κόκκινο και είναι προτεραιότητα. Είναι αυτοί που γίνονται το μέσο για να γνωστοποιηθεί το γεγονός στον κόσμο, για να δούμε και εμείς ότι βλέπουν τα μάτια τους, για να μεταφερθεί το δημοσιογραφικό μήνυμα πάση θυσία. Ακόμα και όταν θα χρειαστεί ένας σοβαρά τραυματισμένος δημοσιογράφος να δώσει την πολεμική ανταπόκρισή του ακόμα και από το κρεβάτι του νοσοκομείου. Τα πάντα στη βόρεια Γάζα έχουν οσμή καμένου, καταστροφής και θανάτου. Παντού ερείπια και έκθεση στον κίνδυνο.
Όπως τονίζει αφοπλιστικά μπροστά στην ψυχρή κάμερα του ντοκιμαντερίστα ένας γέρος επιζών που συνεχίζει να ζει και να αναπνέει μετά την ολοσχερή καταστροφή του σπιτιού του: «Είμαστε όλοι στην πρώτη γραμμή, δεν έχουμε από που να προστατευθούμε». Και η φράση αυτή περιγράφει όλη την απόγνωση που νιώθεις όταν βλέπεις σοβαρά τραυματισμένα μικρά παιδιά να δέχονται χωρίς αποτέλεσμα τις εναγώνιες προσπάθειες διάσωσης των γιατρών στο μοναδικό νοσοκομείο της περιοχής που πλέον κι αυτό δεν υπάρχει. Το ένστικτο αυτοσυντήρησης στο μέγιστο και οι πληγέντες τρώνε τσουκνίδες και γρασίδι για να κρατηθούν στη ζωή. Αλλά και οι αναμνήσεις μιας ειρηνικής ζωής αφοπλιστικές με μια κοπέλα να νοσταλγεί περήφανα τους παλαιότερους καιρούς όταν διέπρεπε στα μαθήματα και έπαιρνε άριστα στο σχολείο. Όλα αυτά σε καταστραμμένα αυτοκίνητα, σε ερείπια και χαλάσματα και σε ασθενοφόρα που εισβάλουν οι δημοσιογράφοι για να καταγράψουν και να αποτυπώσουν.
Στο ντοκιμαντέρ μαθαίνουμε ότι οι θάνατοι δημοσιογράφων στον πόλεμο στη Γάζα έχουν ξεπεράσει αντίστοιχους αριθμούς από οποιαδήποτε άλλο πολεμικό μέτωπο, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που συλλέγει και επεξεργάζεται η Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων. Ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ έγερσης από τον λήθαργό μας που αφήνει ερείπια.
Ερείπια σαν αυτά που ο Τραμπ και η νέα-ολοκαίνουρια τάξη πραγμάτων «σκέφτονται» να μετατρέψουν σε τουριστική ριβιέρα αφού πρώτα έχουν πωληθεί τα όπλα του δυτικού κόσμου.
Μένουμε στους Ανοιχτούς Ορίζοντες του φεστιβάλ, φεύγουμε από τη Βόρεια Γάζα και μεταφερόμαστε στην Ιερουσαλήμ μέσω του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ «Ο νόμος της πέτρας» της Ισραηλινής Danae Elon, συμπαραγωγής Καναδά και Ισραήλ. Μαθαίνουμε και βλέπουμε τα πάντα για την ιστορία της πέτρας της Ιερουσαλήμ, του υλικού που με νομοθεσία καθόρισε την σπουδαία αισθητική ταυτότητας της πόλης. Η πέτρα ήταν έκφραση της δύναμης, αν είναι το κτίριο καλά σχεδιασμένο ή όχι αλλά και σκληρή ψευδαίσθηση όσο όμορφη κι αν είναι. Η ιδέα όλα τα κτίρια να είναι από πέτρα, ξεκινά από το 1918 από τους Άγγλους αποικιοκράτες. Ωστόσο από το 1967 και την κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τους Ιορδανούς, οι παλαιστινιακές εκτάσεις απαλλοτριώθηκαν και οι περιουσίες των Παλαιστίνιων καταστράφηκαν προκειμένου να μην επεκταθούν οι γειτονιές τους και να διασφαλιστεί η αδιάλειπτη εβραϊκή παρουσία ως κυρίαρχο πληθυσμιακό στοιχείο. Η επιδιωκόμενη δοσολογία Ισραηλινών και Παλαιστίνιων δεν έπρεπε να ξεπερνά την αναλογία 70:30. Η κοινωνία φοράει αυτό που φτιάχνει, την πέτρα. Μέσα από τις συνεντεύξεις αρχιτεκτόνων, πολεοδόμων και κατοίκων που πρωταγωνίστησαν εκείνη την εποχή, αλλά και μέσα από τη χρήση ενός ογκώδους και σπανιότατου αρχειακού υλικού, αιτιολογείται η κεντρική θέση της πέτρας. Πράξη εκσυγχρονισμού μιας ενοποιημένης πόλης, τη χαρακτήρισε Ισραηλινός αρχιτέκτονας που είχε κεντρική θέση στον σχεδιασμό. «Η πέτρα στο επίκεντρο της φαντασίας», «μια νέα εμπειρία για να κρατήσει τον χαρακτήρα της πόλης και να την ενοποιήσει και όχι να διαχωριστεί με τη δημιουργία μουσείων στην παλαιά πόλη και επιχειρήσεων στη νέα», «ανάμειξη των αραβικών στοιχείων με την εβραϊκή ανάπτυξη», «αρχιτεκτονική με ιδεολογία», είναι μερικά μόνο από τα λόγια που ακούμε από τους διάφορους αρχιτέκτονες και πολεοδόμους. Όμως από τα χείλη κάποιων εξ αυτών ακούμε και την παραδοχή, ακούμε και την πολιτική διάσταση του ζητήματος. Και την βλέπουμε όταν ένας Παλαιστίνιος μέσα στα ερείπια του πρώην σπιτιού του περιγράφει τα δωμάτια του σπιτιού και τη ζωή του. Το σπουδαίο αυτό ντοκιμαντέρ μας εξηγεί με τεκμηριωμένο τρόπο και υπονομεύει την ομορφιά και τους επίσημα διατυπωμένους ισχυρισμούς περί ενοποιημένης πόλης, κάνοντας τη ριζική ανατροπή και εκθέτοντας τις αληθινές αιτίες και επιδιώξεις του νόμου της πέτρας. Η αντίληψη του κάλλους ως θεμελιακό αισθητικό και ιδεολογικό πρόσταγμα αποκαθηλώνεται και προβάλλεται ο πραγματικός λόγος που συνδέεται με την υπηρέτηση ενός αόρατου πολέμου προσάρτησης.
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr
