του Γιάννη Μουγγολιά
Η Τεχνητή Νοημοσύνη, όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για αυτή μέσα από πολλαπλές παραμέτρους της μεγαλύτερης επιστημονικής ανακάλυψης της ανθρωπότητας, οι δυνατότητες, οι τομείς εφαρμογής της αλλά και ο προβληματισμός πάνω στις συνέπειες που αυτή θα έχει στην ανθρώπινη ζωή, αποτελεί το κεντρικό αφιέρωμα του 27ου Φεστιβάλ ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης .
Στο πλαίσιο αυτό πολλές ταινίες μας δείχνουν πολλά από τα πρόσωπά της.
Η προβολή της ταινίας έναρξης του φεστιβάλ ήταν το «Σχετικά με έναν ήρωα» του Piotr Winiewicz όπου ο Πολωνός σκηνοθέτης θίγει καίρια θέματα μέσα από τη δημιουργία μιας ταινίας από την Τεχνητή Νοημοσύνη η οποία μελέτησε όλες τις ταινίες του Βέρνερ Χέρτζογκ και έγραψε ένα σενάριο στο αφηγηματικό του ύφος με τη φωνή του ίδιου του Χέρτζογκ ως αφηγητή, δημιούργημα της Τεχνητής Νοημοσύνης, με τη συναίνεση του σπουδαίου Γερμανού σκηνοθέτη. Είναι όμως με τις νέες εξελίξεις το μέλλον αυτό, να δημιουργεί η Τεχνητή Νοημοσύνη ταινίες και υπάρχει περίπτωση να γίνονται ταινίες χωρίς τη συναίνεση των ηρώων τους; Και ποιος θα είναι τότε ο ρόλος της ανθρώπινης νοημοσύνης;
Εξαιρετική αποδείχτηκε στο ίδιο αφιέρωμα η ταινία που συνυπογράφουν η γνωστή ηθοποιός και σκηνοθέτρια Tilda Swinton και ο σκηνοθέτης Bartek Dziadosz με τίτλο «Η εξαγωνική κυψέλη και ένα ποντίκι στον λαβύρινθο». Πρόκειται για ένα θαυμάσιο ντοκιμαντέρ, την παραγωγή του οποίου είχε το Ινστιτούτο Derek Jarman και που εστιάζει στις συνέπειες που θα είχε η μεταμόρφωση κάθε σκέψης σε κίνηση και κάθε κίνησης σε σκέψη. Το ντοκιμαντέρ μας υπογραμμίζει τα όρια ανάμεσα στην ανθρώπινη και την τεχνητή νοημοσύνη και μας παρουσιάζει από διαφορετικά μέρη του κόσμου σκηνές, πρακτικές, διαδικασίες, τρόπους μάθησης και εκπαίδευσης όπου οι αξίες, οι δεξιότητες και η γνώση περνούν από γενιά σε γενιά. Τέσσερες διαφορετικές γωνιές του πλανήτη και η μάθηση περνά μέσα από την εργασία και το παιχνίδι. Τα παιδιά μαθαίνουν και σωματοποιώντας την γνώση μέσα από το μονοπάτι της χειρωνακτικής εργασίας, του μόχθου και της εμπειρίας πλέκουν ένα καλάθι. Η μάθηση περνά μέσα από τις ιστορίες και τον κινηματογράφο. Είναι αντιληπτή μέσω της λειτουργίας της ως οργανισμός και ουσιαστικά σε βοηθά να αναπτύσσεις νέους τρόπους για να βλέπεις τον κόσμο. Οι πληροφορίες δεν είναι το ζητούμενο αλλά η διαδικασία της μάθησης. Συχνά ωστόσο η διαδικασία της μάθησης υποκύπτει συχνά στο σχέδιο ενός συστήματος που προωθεί συγκεκριμένες αξίες. Έτσι για παράδειγμα αυτό που προείχε στους αρχαίους Σπαρτιάτες ήταν να μάθουν τα παιδιά να γίνουν καλοί πολεμιστές. Η μάθηση αποσκοπεί λοιπόν στο τί θέλει το σύστημα να γίνουν οι πολίτες και τί να υπηρετήσουν. Κάπου στην ταινία η Τίλντα Σουίντον χωρίς να είναι διακριτό το πρόσωπό της ανάμεσα στα παιδιά που μαθαίνουν να κατασκευάζουν χειρωνακτικά, ακούγεται να λέει: «Είναι πολύ σπουδαία πρόταση να πεις κάποια στιγμή: “Εγώ το έφτιαξα αυτό”». Σε κάποιο άλλο στιγμή του ντοκιμαντέρ ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης ακούγεται να λέει: «Προσπαθώ να καταλάβω αν όλα αυτά υπάρχουν στο δικό μου μυαλό. Φαντάζομαι ότι ο στόχος είναι να αποκτήσω διαίσθηση. Αυτή είναι η εκπαίδευσή μου και να συνάγω δεδομένα που μου δίνουν ώστε να φτάσω σε συμπεράσματα και προβλέψεις». Συσσώρευση γνώσεων λοιπόν και ταυτοποίηση πόρων. Αυτή είναι η δουλειά της τεχνητής νοημοσύνης στις μέρες μας. Το σκηνοθετικό δίδυμο εξερευνά με διεισδυτικό τρόπο τα όρια της τεχνητής και της πραγματικής, ανθρώπινης νοημοσύνης. Αλλά προχωρούν και στο ζητούμενο, το μεγάλο ενδεχόμενο από τα χείλη ερευνητών, επιστημόνων και αναλυτών: «Πώς θα είναι ο κόσμος και η αγορά εργασίας σε 20-30 χρόνια; Θα καταστραφούν πολλές δουλειές. Είναι σίγουρο. Το θέμα είναι να μπορέσουμε να προβλέψουμε τις αλλαγές και να δούμε τις δεξιότητες που χρειάζονται οι άνθρωποι. Σε όλη την ταινία εναλλάσσονται εικόνες δυτικού πολιτισμού όπου υπάρχει κρίση ανθρώπινων πόρων (όπως και οι φυσικοί πόροι είναι θαμμένοι και πρέπει να τους ανασύρουμε στην επιφάνεια) και πολλοί άνθρωποι δεν απολαμβάνουν αυτό που ζουν αλλά και τρίτου κόσμου επισημαίνοντας πως το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης έχει καθολική ισχύ.
Ένα θαυμάσιο ντοκιμαντέρ που προσεγγίζει τόσο με την έγκριτη επιστημονική ματιά ερευνητών και διανοούμενων όσο και με το συναίσθημα την αστείρευτη δυναμική του ανθρώπινου πνεύματος, διατυπώνοντας ωστόσο τη μεγάλη εύλογη απορία τι νέο μπορούμε να ονειρευτούμε ως το επόμενο πρόγραμμα για το μέλλον μας. Άλλωστε όπως λέει το μοντέλο της τεχνητής νοημοσύνης και αυτό στην ταινία: «Χρησιμοποιώ μαθηματικά για την εξαπάτηση. Τα όνειρα με βοηθούν να επεξεργάζομαι και να έχω επιπλέον πληροφορίες». Ένα ντοκιμαντέρ με πολλές πολλές ερωτήσεις που δεν λαβαίνει και δεν δίνει τόσες απαντήσεις.
Στο πλαίσιο των Ανοικτών Οριζόντων πολύ καλές εντυπώσεις άφησε το ντοκιμαντέρ «Βιομηχανία πτυχίων» της Eloise King, βρετανικής παραγωγής. Η πρώτη μαύρη καθηγήτρια στην ιστορία του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης εισχωρεί στο χώρο της Βιομηχανίας Πτυχίων, μιας πανίσχυρης οικονομίας με 40000 Κενυάτες υψηλά καταρτισμένους αλλά υποαπασχολούμενους να επιβιώνουν γράφοντας ακαδημαϊκές εργασίες για φοιτητές ευπόρων χωρών του δυτικού πολιτισμού ώστε αυτοί να αποφοιτήσουν από τα πανεπιστήμιά τους. Η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης έρχεται υποστηρικτικά αφού μέσω αυτής δημιουργήθηκαν οι ψηφιακές ταυτότητες που συμμετέχουν οι συγγραφείς ώστε να προστατευτούν από τις διεθνείς κυβερνητικές καταστολές. Η ταινία θέτει καίρια ερωτήματα γύρω από την αξία της εκπαίδευσης και το χάσμα που δημιουργείται ανάμεσα στους εύπορους φοιτητές του δυτικού κόσμου που αναγνωρίζονται από τα πτυχία που παίρνουν μέσω των «κάλπικων» εργασιών τους και στους πραγματικούς συγγραφείς των εργασιών, τους φτωχούς μορφωμένους Κενυάτες που δεν μπορούν να βρουν οποιαδήποτε δουλειά εκτός του παγκόσμιου διαδικτυακού μηχανισμού-συστήματος που τους δίνει ψίχουλα για να επιβιώσουν.
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr
