Ο Βασίλης Κοσμόπουλος ετοιμάζει τη μεγάλη ψηφιακή αφήγηση της Πάτρας

«Στη βάση αυτής της δουλειάς, δεν είναι μία ιδέα που είχε κάποιος αλλά η επιτυχία που είχαν τα «Επίκαιρα Πατρών: ο Λαβύρινθος με τις εικόνες», ένα παζλ από κινούμενες εικόνες της ιστορίας της Πάτρας, στο παλιό Αρσάκειο, όταν η Πάτρα ήταν πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» αναφέρει στο thebest.gr ο Βασίλης Κοσμόπουλος.

Όπως εξηγεί: «Για την εποχή της, για το 2006 ήταν μία πολύ ιδιότυπη οπτικοακουστική εγκατάστηση, κινηματογραφική. Απλωμένη σε όλο τον πρώτο όροφο, σε 14 διαφορετικές αίθουσες όπου μέσα σε 70 λεπτά, μετά από ένα ενδελεχές ψάξιμο σε όλο τον πλανήτη για να βρει κανείς ένα καρέ, είχε γίνει μια προσπάθεια το έργο να αφηγείται όψεις της ιστορίας της πόλης και της κοινωνικής ζωής από τις αρχές του αιώνα μέχρι το 1975 με ένα τρόπο που το παρουσίαζε και το ερμήνευε ταυτόχρονα.

Υπήρξαν 17.000 (δεκαεπτά χιλιάδες) θεατές σε 40 μέρες. Ήταν κάτι που για το 2006 ήταν πρωτοποριακό από άποψη τεχνολογίας. Επειδή υπήρχε αυτή η μεγάλη αποδοχή, πολλοί άνθρωποι στη συνέχεια μου εμπιστεύτηκαν το υλικό τους καθώς θεώρησαν ότι θα μπορούσα να το χρησιμοποιήσω. Από εκεί και πέρα άρχισε να συλλέγεται περισσότερο υλικό σε σχέση με την πόλη και κατά καιρούς έγιναν συζητήσεις και προσπάθειες να γίνει κάτι αντίστοιχο όμως δεν προχώρησαν.

Μέχρι που το 2016, 10 χρόνια μετά, την Πολιτιστική Πρωτεύουσα δέχθηκα ένα τηλέφωνο από τον Δήμαρχο, τον οποίο δε γνώριζα προσωπικά, και μου ζήτησε να μιλήσουμε γι αυτό. Δύο μήνες μετά, την επομένη των Χριστουγέννων του ‘16 βρεθήκαμε για πρώτη φορά... Κατόπιν βρεθήκαμε αρκετές φορές… Εξαρχής είπα πως δεν έχει νόημα να κάνουμε κάτι που θα είναι κάποια χρόνια μετά την πολιτιστική πρωτεύουσα, απλώς μία νέα, πιο μοντέρνα εκδοχή.

Αυτό που έχει νόημα ήταν κάνουμε κάτι πολύ πιο μεγάλο που θα είναι ενδιαφέρον να παραμείνει στην πόλη ως μία μόνιμη δομή που θα έχει ένα διττό ρόλο.
Οφείλω να αναγνωρίσω ότι ήδη από την πρώτη συζήτηση ο Δήμαρχος κ. Πελετίδης ενστερνίστηκε την αξία του εγχειρήματος και τον αναπτυξιακό του χαρακτήρα και στη συνέχεια, τόσο ο ίδιος όσο και στενοί του συνεργάτες, το υπερασπίζονται με συνέπεια και με μια ευρεία αντίληψη που επιτρέπει την συναίνεση, η οποία είναι πολύ σημαντική προϋπόθεση για την επιτυχημένη υλοποίησή του.  

Από τη μία είναι ένα πλήρες οπτικοακουστικό αρχείο της πόλης και της ευρύτερης περιοχής ενώ από την άλλη, θα επεκτείνεται και ο χρόνος. Οι ζώνες του παρελθόντος θα καταγράφονται, θα ψηφιοποιούνται, θα τεκμηριώνονται και θα είναι διαθέσιμες στους πολίτες σε ψηφιακή μορφή. Θα έχουμε μία δομή αρχείου που θα συλλέγει διαρκώς όλο και περισσότερο υλικό. Και όταν κάποια στιγμή εξαντλήσει το παρελθόν θα καταγράφει το παρόν».

Το μεγάλο στοίχημα, όπως μας εξηγεί ο κ. Κοσμόπουλος, είναι το κέντρο να έχει έναν διαρκή διάλογο και με τα υλικά του αρχείου και να μετακαλεί καλλιτέχνες, Έλληνες και ξένους, που θα μπορούν να αξιοποιήσουν τα νέα, σημερινά και μελλοντικά, εργαλεία της οπτικοακουστικής αφήγησης. Με λίγα λόγια θα είναι ένα κέντρο που θα επιδιώξει συνέργειες με κάθε κέντρο καινοτομίας το οποίο προσπαθεί να «πάει μπροστά» τη νέα γλώσσα της τεχνολογικής οπτικοακουστικής αφήγησης με αποτέλεσμα να έχουμε αποτέλεσμα με καλλιτεχνικό ενδιαφέρον σε διεθνές επίπεδο.

«Ο συνδυασμός ενός αρχείου με τη συνεχή προσπάθεια επέκτασης της οπτικοακουστικής γλώσσας είναι το σπάνιο και το ιδιότυπα πρωτότυπο σε αυτό το εγχείρημα, σε αυτή τη δομή. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται πολλή μελέτη και σωστό τρόπο για να στηθεί και τη μέγιστη δυνατή εξωστρέφεια και συνέργεια με όλες τις ανθρώπινες- παραγωγικές δυναμικές του τόπου. Πάμε να φτιάξουμε στην Πάτρα κάτι που σταδιακά θα αποτελέσει ένα πόλο έλξης για την ευρύτερη περιοχή, την Ελλάδα και όχι μόνο» αναφέρει τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα ζωντανό κύτταρο πολιτισμού της πόλης και σημειώνοντας ότι πρόκειται για μία πρόταση που ψηφίστηκε ομόφωνα από όλες τις δημοτικές παρατάξεις.

Ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά του κέντρου

Το Ψηφιακό Κέντρο Οπτικοακουστικής Κληρονομιάς της Πάτρας θα εστιάζει στις όψεις της πολιτισμικής εξέλιξης και ιστορίας της πόλης και της ευρύτερης περιοχής έτσι όπως έχουν αποτυπωθεί σε διάφορες μορφές [και ποικίλους υλικούς φορείς εγγραφής] οπτικοακουστικών αρχείων, δηλαδή Κινούμενης Εικόνας, Φωτογραφίας και Ηχογραφήσεων.

Θα διαθέτει τις εξής δομές, οργανωμένες στους αντίστοιχους «Χώρους»:

α. Χώρος Έκθεσης: με την μέγιστη δυνατή ευελιξία ως προς τις δυνατότητες
μεταμόρφωσής του, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε έκθεσης.

β. Χώρος Αρχείου: Αποθετήριο της μνήμης της πόλης, με εργαστήρια συντήρησης
και χώρους αποθήκευσης των τεκμηρίων, με τις εκάστοτε ενδεδειγμένες συνθήκες.

γ. Χώρος Ψηφιοποίησης: Ψηφιοποίηση των συλλογών του και κάθε άλλου αρχειακού τεκμηρίου με το οποίο θα εμπλουτίζονται αυτές, σύμφωνα με τα τεχνολογικά πρότυπα και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές. Τα ψηφιοποιημένα τεκμήρια θα αποτελέσουν τις ψηφίδες που θα συγκροτήσουν μια Πολυμεσική Βάση Δεδομένων.

δ. Χώρος Έρευνας & Τεκμηρίωσης: Πέρα από την οργάνωση, συντήρηση και ταξινόμηση των υλικών που ήδη έχουν καταγραφεί, θα λειτουργήσει ως κέντρο ανίχνευσης κάθε σχετικού υλικού που λανθάνει της έρευνας ενώ θα επιχειρήσει να λειτουργήσει και ως πόλος έλξης και συγκέντρωσης αντίστοιχων αρχειακών τεκμηρίων που βρίσκονται στην κατοχή συλλεκτών ή ιδιωτών. Επιπλέον, ως μια αυτόνομη ερευνητική μονάδα, θα μπορεί σταδιακά να επεκτείνει τις δράσεις της και στην πρωτογενή δημιουργία οπτικοακουστικών τεκμηρίων που να συμβάλλουν στην καταγραφή της ιστορίας και της εξέλιξης της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.

ε. Χώρος Μελέτης: Προβλέπεται η ύπαρξη χώρου όπου θα μπορούν οι ερευνητές, οι φοιτητές, οι μαθητές, οι πολίτες και κάθε άλλος ενδιαφερόμενος να έχει ανοικτή πρόσβαση στο σύνολο των τεκμηρίων. Η πιθανή διασύνδεση των σχετικών υπολογιστικών συστημάτων με τα δεδομένα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πατρών και της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πατρών, θα προσφέρει πολλαπλασιαστικά
οφέλη.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα

α. Η εστίαση στην Οπτικοακουστική Κληρονομιά αποτελεί ένα διακριτό γνώρισμα που θα την ξεχωρίσει από άλλες εκθεσιακές, μουσειακές ή δομές τουριστικής προβολής.

β. Το κόστος υλοποίησης είναι μικρότερο.

γ. Η εστίαση στην ψηφιακή τεχνολογία προσδίδει σημαντική ευελιξία καθώς θα παρακολουθεί και να αξιοποιεί την ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, με σκοπό τον βέλτιστο κάθε φορά τρόπο παρουσίασης. Θα χρησιμοποιεί προβολές οπτικοακουστικού υλικού, διαδραστικά εργαλεία, τεχνολογίες τρισδιάστατης απεικόνισης (3D), εικονικής (virtual) ή επαυξημένης πραγματικότητες (augmented reality) κ.α. Κάθε νέο τεχνολογικό βήμα θα αποτελεί μια δημιουργική πρόκληση για μια νεωτερική αφήγηση στον χώρο.

δ. Η εξοικείωση της νέας γενιάς με την Οπτικοακουστική αφήγηση και τις νέες τεχνολογίες αποτελούν σημαντικό πλεονέκτημα για την προσέλκυση του ενδιαφέροντός τους και - κατά συνέπεια - την πολλαπλασιαστική ωφέλεια της συγκεκριμένης δράσης.

ε. Η πρωτοτυπία της μορφής αφενός εξυπηρετεί την τουριστική προβολής της περιοχής αφετέρου αναδεικνύεται ως αυτόνομος πόλος έλξης θεματικού και πολιτιστικού τουρισμού και λειτουργεί παράλληλα ως πυρήνας ανάπτυξης ψηφιακής στρατηγικής σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

στ. Η ευελιξία που προσφέρει η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, ανοίγει πολλαπλές δυνατότητες εξακτίνωσης των θεματικών παρουσιάσεων/αφηγήσεων που θα οργανώνονται στο Ψηφιακό Κέντρο Οπτικοακουστικής Κληρονομιάς, καθώς θα είναι εφικτό με την ανάλογη σύναψη προγραμματικών συμφωνιών, εκτός από την Πάτρα και την ευρύτερη περιοχή να οργανώνονται και στοχευμένες θεματικές παρουσιάσεις άλλων περιοχών (π.χ. Ιονίων Νήσων) που συνδέονται πολιτισμικά και ιστορικά, πολλαπλασιάζοντας με τον τρόπο αυτό τα οφέλη αλλά και την επισκεψιμότητα.

Η σημασία που έχουν οι συνέργειες

 Η επιτυχία του εγχειρήματος, πέρα από την πρωτοτυπία της σύλληψης, εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την ενεργητική στρατηγική εξωστρέφειας και σύναψης προγραμματικών συμφωνιών, τόσο με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, ομάδες και κέντρα στην Ελλάδα και διεθνώς, όσο και με δράσεις που προάγουν την καινοτομία και την δημιουργικότητα. Πρωτίστως, είναι αναγκαία η αξιοποίηση του πολυτάλαντου ανθρώπινου δυναμικού και των σημαντικών δομών της τοπικής κοινωνίας και περιφέρειας.

Παράλληλα, αντίστοιχες συνέργειες θα επιχειρηθούν φυσικά και με Οπτικοακουστικά Αρχεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με ερευνητικά κέντρα και δομές της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και διεθνείς οργανισμούς Ταυτοχρόνως, αντίστοιχη στρατηγική επωφελών συνεργειών οφείλει να επιχειρηθεί τους πολιτιστικούς φορείς και ιδρύματα της πόλης
και της ευρύτερης περιοχής.

Η συνεισφορά στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και ένταξη στον πολιτισμικό ιστό της πόλης

Η δημιουργία του Ψηφιακού Κέντρου Οπτικοακουστικής Κληρονομιάς της Πάτρας θα συνεισφέρει θετικά στον συνολικό σχεδιασμό του Δήμου Πατρέων για την Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη ενώ εναρμονίζεται απολύτως με την ολοκληρωμένη αστική ανάπλαση του ιστορικού κέντρου της πόλης. Πέρα από την ανακαίνιση, ανάδειξη και καινοτόμα χρήση ενός εμβληματικού κτηρίου σε κομβικό σημείο για τον αστικό ιστό της πόλης, η ευέλικτη θεματικά και πολυδύναμη χρήση των νέων τεχνολογιών θα συνδέσει την φυσική επίσκεψη στο ιστορικό κέντρο της πόλης με την περιήγηση στον κόσμο της ψηφιακής απεικόνισης του παρελθόντος και της πολιτισμικής εξελικτικής πορείας της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.

Ποια είναι η σημασία του εγχειρήματος

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προτεινόμενου Ψηφιακού Κέντρου Οπτικοακουστικής Κληρονομιάς της Πάτρας, δηλαδή η διάσωση και δημιουργική αξιοποίηση της οπτικοακουστικής κληρονομιάς της πόλης και της ευρύτερης περιοχής με σύγχρονο και πρωτοποριακό τρόπο, που να συνδυάζει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της πόλης τόσο ως προς τις δομές που έχουν διακριθεί σε διεθνές επίπεδο για την ερευνητική τεχνολογίας αιχμής και την ανάπτυξη της καινοτομίας, όσο και ως προς το πολυτάλαντο επιστημονικό, καλλιτεχνικό και πολιτιστικό ανθρώπινο δυναμικό, βρίσκουν στην περίπτωση αυτή μια μορφή ιδανικής όσμωσης που θα λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά σε κάθε κατεύθυνση.
Η πρωτοτυπία της σύλληψης και ο εξωστρεφής χαρακτήρας του Ψηφιακού Κέντρου θα συμβάλλουν αυξητικά στην δημιουργία θεματικού, τεχνολογικού και πολιτιστικού τουρισμού και θα ενδυναμώσουν τις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης της πόλης.
Παράλληλα, ο κυρίαρχος ρόλος της οπτικοακουστικής «γλώσσας» και η εξοικείωση της νέας γενιάς με τις νέες τεχνολογίες, θα λειτουργήσουν ως πόλος έλξης υπέρ του εγχειρήματος.

Το Ψηφιακό Κέντρο Οπτικοακουστικής Κληρονομιάς της Πάτρας στο κτήριο του Παλαιού Δημοτικού Νοσοκομείου θα είναι ένας χώρος ανοιχτός στην κοινωνία, σύγχρονος και φιλικός προς τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης, θα διαφυλάξει με εγκυρότητα και αξιοπιστία την ατομική και συλλογική μνήμη των πολιτών και θα αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς για την σχέση της πόλης με το παρελθόν της και πύλη ανάπτυξης του ψηφιακού της παρόντος και μέλλοντος.