Πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν τη διάσωση του Ηρώου

Την ώρα που το νομικό συμβούλιο του Υπουργείου Πολιτισμού ακόμα δεν έχει αποφανθεί επί της αιτήσεως κατεδάφισης του Ηρώου, που έχει κατατεθεί από τους ιδιόκτητες που διατηρούν χώρο στάθμευσης στο σημείο, πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν όχι μόνο την κήρυξη του ως διατηρητέο αλλά τάσσονται και υπέρ της απαλλοτρίωσης του χώρου.

Στο επιστημονικό συνέδριο που έγινε πριν μερικές ημέρες με θέμα "Τέχνη και Πολιτισμός στα χρόνια της ένωσης" και διοργανώθηκε από τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Παναγίτσα Μασταμπά, με την ευκαιρία της επετείου των 100 χρόνων από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα (1913-2013), το θέμα του Ηρώου μονοπώλησε τις εργασίες .

Οι σύνεδροι, άνθρωποι του πολιτισμού και των γραμμάτων, έχουν συντάξει και ψήφισμα το οποίο αναμένεται να κοινοποιήσουν τις επόμενες ημέρες.

Συμπερασματικά αναφέρεται ότι το Ηρώο είναι ένα ιστορικό κτίσμα που για λόγους που συνδέονται με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, κοινωνική, ιστορική και επιστημονική σημασία του, πρέπει να χαρακτηριστεί ως προστατευόμενο μνημείο και να κηρυχτεί διατηρητέο.

Στο ψήφισμα τονίζεται επίσης ότι η απαλλοτρίωση του χώρου θεωρείται ως η μόνη ενδεδειγμένη κίνηση και προϋπόθεση για να σωθεί αυτό το σημαντικό μνημείο.

Πρόκειται για ένα θέμα που απασχολεί χρόνια την τοπική επικαιρότητα και τους αρμόδιους φορείς όμως «κανείς δε βάζει τα χέρια του στα κάρβουνα».

Η απάντηση της 13ης ΕΒΑ

Το θέμα σχετικά πρόσφατα παραπέμφθηκε στην 13η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων διότι είναι η αρμόδια υπηρεσία που γνωμοδοτεί για οτιδήποτε σχετίζεται με τέτοιες ενέργειες μέσα στην πόλη του Ηρακλείου.

Έχει ήδη από καιρό εξετάσει την αίτηση κατεδάφισης. Ζητήθηκαν αμέσως εγγράφως οδηγίες από το ΥΠΠΟ για το πως πρέπει να αντιμετωπιστεί το θέμα. Το Υπουργείο Πολιτισμού δεν έχει ακόμα απάντηση σύμφωνα με την προϊσταμένη της  υπηρεσίας κ. Βασιλική Συθιακάκη.

Σε σχετικό γραπτό ερώτημα που υπέβαλε το MadeinCreta η  απάντηση της ίδιας ήταν η εξής: « Ως προς την υπόθεση του Ηρώου, στην οποία η 13η ΕΒΑ ενεπλάκη εκ των υστέρων λόγω της θέσης του εντός των ορίων του αρχαιολογικού χώρου της πόλης του Ηρακλείου, η Εφορεία μας έχει απευθύνει ερώτημα στο Νομικό Σύμβουλο του ΥΠ.ΠΟ.Α. επί διαδικαστικών ζητημάτων και αναμένει τη σχετική απάντηση πριν προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια».

Περισσότερες διευκρινίσεις δε δόθηκαν καθώς επίσης γραπτά η κ. Συθιακάκη μας ενημέρωσε  «ότι δεσμευόμαστε από το ΥΠ.ΠΟ.Α. να μην παραχωρούμε ζωντανές συνεντεύξεις».

«Ξεδιάντροπα ζητούν την κατεδάφισή του»

Ο αρχιτέκτονας- μηχανικός κ. Ηρακλής Πυργιανάκης κατά τη διάρκεια της τοποθέτησης του, που αφορούσε το έργο του σημαντικού αρχιτέκτονα Δημήτρη Κυριακού (1881-1971) αναφέρθηκε εκτενώς σε ένα από τα αριστουργήματά του, το Ηρώο της πόλης του Ηρακλείου.

Με σκληρή γλώσσα ο κ.Πυργιανάκης αναφέρεται σε αυτούς που, όπως λέει, ξεδιάντροπα ζητούν την κατεδάφιση του, αγνοώντας την ιστορία και το γεγονός ότι πρόκειται για ένα κτίσμα από τα τέσσερα εναπομείναντα κτίρια σ’ όλο τον κόσμο σε ρυθμό νεοανακτωρικό μινωικό και μάλιστα σε σχέδια Δημήτρη Κυριακού και με την ιστορία που κουβαλά.

«Ο Δημήτρης Κυριακός ξεχωρίζει ως Αρχιτέκτονας. Την περίοδο εκείνη σχεδιάζοντας νεοκλασικά κτήρια με μια ιδιαίτερη φινέτσα αφήνοντας τη σφραγίδα του σ’ αυτά.

Στα 1930 μελετά το Ηρώο της πόλης του Ηρακλείου στη πλατεία Ελευθερίας, απέναντι από το άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου όπου υπάρχει ακόμα. Το σχέδιο υλοποιείται με έρανο και δαπάνες των κοινοτήτων του νομού και πολιτών, εγκαινιάζεται το 1930 και λειτουργεί ως ιστορικό μουσείο.

Εκτέθηκαν στο μουσείο όπλα και κειμήλια των αρχηγών και οπλαρχηγών των επαναστάσεων κατά των  Τούρκων, το κρανίο του Κόρακα και πολλά αντικείμενα της εποχής. Το 1941 το κτίριο βομβαρδίζεται από τους Γερμανούς και λεηλατείται, στη συνέχεια ερειπωμένο καταπατείται και διεκδικείται ακόμα και σήμερα από νεόπλουτους Ηρακλειώτες που ζητάνε μάλιστα ξεδιάντροπα την κατεδάφισή του. Το υπουργείο Πολιτισμού αρνείται την κήρυξη του κτιρίου ως διατηρητέου και να σκεφτεί κανείς ότι είναι ένα από τα τέσσερα εναπομείναντα κτίρια σ’ όλο τον κόσμο σε ρυθμό νεοανακτωρικό μινωικό και μάλιστα σε σχέδια Δημήτρη Κυριακού και με την ιστορία που κουβαλά».

Κτίσμα σε Μινωικό Ρυθμό

Στην ιστορία του και τη σημαντικότητα του αναφέρθηκε και ο αρχαιολόγος κ. Γιώργος Τζωράκης, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε ότι πρόκειται για το μοναδικό σωζόμενο δημόσιο κτίριο μινωικής αρχιτεκτονικής στο Ηράκλειο, που παρά την αποκαρδιωτική του σήμερα εικόνα, γνώρισε κάποτε ημέρες δόξας.

Το Ηρώο κατασκευάστηκε το 1930 από τη Νομαρχία Ηρακλείου, στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Ελλάδας και τη σύσταση του Ελληνικού Κράτους. Η σχετική εγκύκλιος της Κυβέρνησης Βενιζέλου, εκτός από τον κεντρικό εορτασμό στην Αθήνα, υπαγόρευε τη διοργάνωση εκδηλώσεων τοπικού χαρακτήρα σε κάθε μεγάλη πόλη, και την ανέγερση «έργων αναμνηστικών αξίων λόγου», που θα αποτελούσαν το επίκεντρο των εορτών.

Όσον αφορά στην τεχνοτροπία του το κτίσμα είχε διαστάσεις 12 Χ 9,30 μ. και αντέγραφε αρχιτεκτονικά τον τύπο του Μινωικού Μεγάρου.

Αποτελούνταν από μια εξωτερική κιονοστοιχία με δύο ερυθρούς κίονες που δημιουργούσαν ανοιχτή στοά, η οποία οδηγούσε στον κυρίως χώρο. Συμβολικά απέδιδε ανακτορικού τύπου μινωικό ιερό.

Όπως, συχνά, και στα μινωικά ιερά, οι εσωτερικοί τοίχοι του Ηρώου περιτρέχονταν από χτιστά πεζούλια, τα θρανία, δηλωτικά και αυτά του λατρευτικού χαρακτήρα του χώρου, και το αντίγραφο ενός μινωικού θρόνου, στο βάθος, συμβόλιζε τη διαρκή παρουσία της αδιόρατης Θεότητος.

Η πρόσοψη του Ηρώου επιστεφόταν από επάλληλα ζεύγη κεράτων καθοσιώσεως, τα ιερότερα σύμβολα του μινωικού κόσμου, που συμβόλιζαν εδώ ικετίριους βραχίονες, σε μια αδιάκοπη επίκληση στο Θείον. Στην οροφή του μνημείου, η ενότητα της επίπεδης στέγης διασπάστηκε από υπερυψωμένους φωταγωγούς, που επέτρεπαν τον φυσικό φωτισμό του χώρου, όπως είχαν διδάξει οι Μινωίτες ήδη από την 2η χιλιετία π.Χ.

Κατά το πρότυπο, πάλι, των μινωικών μνημειακών κτιρίων, η λίθινη τοιχοποιία ενισχύθηκε με ξυλοδεσιές που αναπαραστάθηκαν με μπετόν, σύμφωνα με την τεχνική που είχε εισαγάγει ο Evans στο ανάκτορο της Κνωσού. Ολόκληρο το υπερυψωμένο ισόγειο μνημείο στηρίχτηκε σε χαμηλό ημιυπόγειο θάλαμο, με είσοδο κάτω από το πρόπυλο, σε ένα επιχειρούμενο συμβολισμό των πρωτοχριστιανικών κρυπτών.