Οι Αντιδήμαρχοι Πολιτισμού των τελευταίων 30 ετών τοποθετούνται για την "Γιαννούλα" στο thebest.gr - Τι λένε επίσης Λαδάς, Φαφούτης, Σκιαθάς

Με αφορμή τη συζήτηση που έχει ανοίξει για το «έθιμο» του γάμου της Γιαννούλας της Κουλουρούς την Τσικνοπέμπτη, το thebest.gr απευθύνθηκε σε πρώην αντιδημάρχους Πολιτισμού ή προέδρους του Καρναβαλικού Οργανισμού, οι οποίοι πήραν αποφάσεις για τη συνέχιση ή όχι του εθίμου, αλλά και ευρύτερα σε ανθρώπους της πνευματικής δημιουργίας της Πάτρας και τους ζητήσαμε να τοποθετηθούν. Μετά την χθεσινή ανάδειξη του θέματος από το thebest.gr Τέσσερις παρατηρήσεις για το έθιμο της ντροπής της "Γιαννούλας της Κουλουρούς" που φέτος προκάλεσε Πανελλήνιες αντιδράσεις οι τοποθετήσεις πληθαίνουν, γεγονός που ήταν στόχος μας εξαρχής. Δηλαδή μέσω και της σημερινής δημοσίευσης να ανοίξει ακόμη περισσότερο μια συζήτηση στην τοπική κοινωνία, για το εάν μπορεί να συνεχιστεί η διαπόμπευση ενός υπαρκτού ανθρώπου και μετά το θάνατό του.

Ακολουθούν οι δηλώσεις:

Ορέστης Σκαλτσάς (πρώην αντιδήμαρχος Πολιτισμού – νυν διευθυντής της Κοινωφελούς Επιχείρησης για το Καρναβάλι)

Θεωρώ ότι είμαι άμεσα υπεύθυνος γιατί η Γιαννούλα ξεκίνησε επί αντιδημαρχίας μου, το 1989. Τότε είχε κάνει μεγάλη εντύπωση και το δρώμενο μάζευε πολύ κόσμο.

Ο γάμος της Γιαννούλας βασιζόταν στους λεγόμενους «ντόρους» της Πάτρας, στα τέλη του 19ου αρχές του 20ου αιώνα και οι οποίοι προέρχονταν επί της ουσίας από την

απραξία των τότε εμπόρων, οι οποίοι για να διασκεδάσουν την ανία τους, όσο περίμεναν πελάτες, διάλεγαν τους πλέον αδύναμους ανθρώπους και τους αποτρέλαναν.

Ωστόσο, την τρίτη χρονιά του δρώμενου υπήρξε θέμα που απασχόλησε την καρναβαλική επιτροπή και η οποία τότε, θεώρησε την αναβίωση του γάμου της Γιαννούλας, ως μια πράξη κακότητας και τη σταμάτησε.

Παραμένω σε εκείνη την άποψη.

Πρόκειται για έθιμα μιας άλλης εποχής, που δεν χαρακτηριζόταν από αλληλεγγύη, προς ανθρώπους, όπως η Γιαννούλα. Σήμερα η κοινωνία έχει αλλάξει.

Δημήτρης Πεφάνης (πρώην αντιδήμαρχος Πολιτισμού)

Στη μέση της θητείας μου, ως αντιδήμαρχος Πολιτισμού, δέχθηκα διαμαρτυρίες για το έθιμο της Γιαννούλας και με τη λογική ότι δεν μπορούν όλα να αντιμετωπίζονται αθώα το αντικατέστησα το λαϊκό δρώμενο με τον γάμο του Καραγκιόζη, καθώς ο κόσμος περίμενε ένα γάμο την Τσικνοπέμπτη.

Για την επόμενη χρονιά είχαν προγραμματιστεί και εκδηλώσεις με θέμα τα επιστρόφια από το γάμο του Καραγκιόζη, ένα λαϊκό έθιμο που τηρείται σε πολλές περιοχές της χώρας και της Αχαΐας, ώστε να υπάρχει δίδυμο εκδηλώσεων στον ίδιο χώρο με ισχυρές αναφορές στο λαϊκό μας πολιτισμό και μηδέν κοστολόγιο. Αυτό δεν έγινε γιατί το 1998 χάθηκαν οι εκλογές και οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις ακυρώθηκαν από την επόμενη δημοτική Αρχή. Άρα μπορούν να επανέλθουν.

Βικτωρία Αγγελοπούλου (πρώην αντιδήμαρχος Πολιτισμού)

Ενεργοποίησα το δρώμενο το 1989 επί Ορέστη Σκαλτσά όταν ήμουν στην καρναβαλική επιτροπή. Αργότερα όταν ανέλαβα τον πολιτιστικό τομέα, δεν το επανέλαβα γιατί έλαβα υπόψη μου τις αντίθετες τοποθετήσεις συμπολιτών μας οι οποίοι είχαν δίκιο  και γιατί συνειδητοποίησα ότι είναι κακόβουλο  να περιπαίζεις τον πόνο  των συνανθρώπων σου, με το πρόσχημα του αστείου. Τότε μάλιστα είχα ζητήσει συγνώμη δημόσια από τους επιζώντες συγγενείς.

Υπάρχουν τόσες πολλές ωραίες ιδέες  και δρώμενα από τους καρναβαλιστές.... ας περιοριστούμε σε αυτές και ας αφήσουμε τους τεθνεώτες στη ησυχία τους.

Σπύρος Καραχάλιος (πρώην αντιδήμαρχος Πολιτισμού)

Με το καρναβάλι πάντοτε έχουμε θέματα να ασχολούμαστε, τα οποία θα πρέπει έγκαιρα να τα αντιμετωπίζουμε και να χαράσσουμε μια ενιαία πολιτική.

Αν και έχω την αίσθηση ότι, το συγκεκριμένο δρώμενο έχει πάρει διαστάσεις καρναβαλικού μύθου και δεν έχει σκοπό να διακωμωδήσει ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, θα πρέπει να επανεξετάσουμε και να επανατοποθετηθούμε στο γιατί το κάνουμε και πώς το κάνουμε και που στοχεύουμε, με βάση τα πραγματικά στοιχεία και τις λεπτομέρειες που πλέον βγαίνουν στην επιφάνεια και όχι να το επαναφέρουμε ως ένα άθλιο μπούλινγκ που είχε υποστεί ένα άτομο.

Αλέξης Σκαρμέας (πρώην αντιδήμαρχος Πολιτισμού)

Διαφωνώ με το έθιμο και για αυτό όταν ανέλαβα, όχι την πρώτη χρονιά το 2007, αλλά την δεύτερη, μετατρέψαμε τον γάμο της Γιαννούλας σε βλάχικο γάμο.

Θεωρήσαμε ότι δεν γελάει κανείς με αυτή την ιστορία και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες αυτού του ατόμου δεν θέλαμε να το σατιρίζουμε. Ξεφύγαμε συνειδητά από αυτό το έθιμο της Γιαννούλας, γιατί δεν το θέλαμε.

Πιστεύω ότι κακώς επανήλθε. Δεν υπάρχει λόγος για κάτι τέτοιο. Αφενός έχει κουράσει, αφετέρου πρόκειται για ιδιαιτερότητα ενός υπαρκτού ατόμου, για την οποία δεν υπάρχει κανένας λόγος να σατιρίζεται.

Ηλίας Γρηγόρης (πρώην πρόεδρος Καρναβαλικού Οργανισμού)

Το 2012 δεν έγινε την Τσικνοπέμπτη το έθιμο της Γιαννούλας, καθώς έλαβα υπόψη τις βάσιμες αιτιάσεις των ανθρώπων του ΣΟΨΥ. Αντ’ αυτού έγινε η παρέλαση των αρμάτων και η συναυλία των Κρουστών από την Κοζάνη.

Νίκος Χρυσοβιτσάνος (πρόεδρος Καρναβαλικού Οργανισμού)

Είναι ένα έθιμο που ακολουθεί ο κόσμος. Σαφώς και όλα αυτά που λέγονται ισχύουν. Ναι, υπάρχει διακωμώδηση σε ένα υπαρκτό πρόσωπο και κατά τη γνώμη μου αυτό μπορεί να μεταλλαχθεί σε μία ιστορία μίας φτωχής που περιμένει τον πλούσιο γαμπρό αλλά αυτός δεν έρχεται ποτέ.

Κάτι τέτοιο εξάλλου περιγράφεται και σε παραμύθια. Κατά καιρούς – και στη δική μου θητεία – το έθιμο αυτό έχει πάρει και άλλες μορφές και δεν ήταν ακριβώς η Γιαννούλα, αλλά υπάρχει επιμονή στον κόσμο και στους καρναβαλιστές, το πρόσωπο να είναι η Γιαννούλα.

Βασίλης Λαδάς (συγγραφέας)

Πρόκειται σαφώς για ένα ρατσιστικότατο έθιμο και σαφώς είμαι υπέρ του να σταματήσει. Μια φαλλοκρατική αντίληψη των καφενείων την μετέτρεψαν σε δρώμενο, για να καλύψουν τα δικά τους απωθημένα.  Τέτοια καλαμπούρια γίνονταν παλιά σε βάρος υστερημένων και αναξιοπαθούντων ατόμων και πρέπει να σταματήσουν.

Παναγιώτης Φαφούτης (σκηνοθέτης)

Λόγω της ταινίας «Joanna» που είναι βασισμένη στο μύθο της Γιαννούλας της Κουλουρούς, ασχολήθηκα πιο συστηματικά για να μάθω την πραγματική ιστορία ή τέλος πάντων αυτό που έχει φτάσει ως τις μέρες μας ως πραγματική ιστορία. Δεν μπορώ να πω ότι θα ήθελα να καταργηθεί κάτι διότι είμαι υπέρ της ελευθερίας έκφρασης. Ωστόσο, είμαι υπέρ να συνεχιστεί ως έθιμο, αλλά να πάρει τέτοιο χαρακτήρα που να δικαιώνει το συγκεκριμένο  πρόσωπο, δηλαδή τη Γιαννούλα.

Θεωρώ ότι, θα ήταν προτιμότερο το δρώμενο αυτό, να αναπτυσσόταν με τέτοιο τρόπο ώστε οι θεατές να καταλαβαίνουν τι είχε συμβεί τότε και να ευαισθητοποιηθούν. Να μας θυμίζει δηλαδή, ότι η ιστορία της Γιαννούλας είχε πόνο και πως σήμερα η κοινωνία μας τη δικαιώνει.

Την ίδια προσέγγιση προσπάθησα να κάνω και με την ταινία «Joanna», όπου έφερα τη Γιαννούλα στη σύγχρονη εποχή και έφτιαξα ένα μύθο, όπου η πρωταγωνίστρια είναι ένα διφορούμενο πρόσωπο. Για αυτό το λόγο η ταινία – αν και δεν έχει παιχθεί στην Πάτρα καθώς ουδείς ζήτησε να την προβάλει – έχει μεγάλη απήχηση στο εξωτερικό και αποτελεί «τροφή για σκέψη» των θεατών.

Το πρόβλημα με το καρναβάλι και τις εκδηλώσεις του, είναι ότι κανείς δεν τις παρακολουθεί εκτός από τους συμμετέχοντες σε αυτές.

Το ίδιο συμβαίνει και με το έθιμο της Γιαννούλας.

Αντώνης Δ. Σκιαθάς (ποιητής)

Ο βίος των ανθρώπων συγκροτεί τη μνήμη τους, με ότι υπήρξαν με ό,τι δημιούργησαν. Ο «παρά φύση», με όλες τις ανθρωπογεωργαφικές του ερμηνείες, επονομαζόμενος γάμος της Γιαννούλας, είναι ένα έθιμο σαθρό.

Στηρίζεται στον χλευασμό και στον διασυρμό μιας γυναίκας, που και εν ζωή ταλαιπωρήθηκε από τους γείτονες, «φίλους» και συμπολίτες. Οι "οικείοι" της λοιπόν  μετέγραφαν σε κλάκα και έκαναν πλάκα,  με την «ιδιαιτερότητα» της μα και  εμμονή να υπάρξει νύφη. Την διέσυραν και την χλεύασαν με τον ποιον ανοίκειο τρόπο. Είναι οι ίδιοι, που ενώ έπαιξαν μαζί της για να τιμήσουν τις κρασοκατανύξεις τους στην Άνω πόλη των Πατρών, δεν την "τίμησαν" με ένα ξεροκόμματο μπομπότα, εκεί στα χρόνια της μεγάλης πείνας κατά τη γερμανική κατοχή και έτσι τελείωσε το βίο της νεκρή από ασιτία, εγκαταλελειμμένη στο φτωχικό της.

Τι είδους έθιμο είναι αυτό, που σήμερα στην αυγή του 21ου αιώνα οι άνθρωποι, με ανοίκειο πάλι τρόπο, «τιμούν» τη μνήμη ενός νεκρού; Πως μπορεί να είναι έθιμο ο διασυρμός της μνήμης ενός νεκρού;

Θα μπορούσε να ήταν έθιμο ή να γίνει έθιμο, ένας άλλος γάμος, μια άλλη δράση των ανθρώπων, που δεν αναφέρεται σε πρόσωπα και μάλιστα σε πρόσωπα υπαρκτά που έδρασαν τα τελευταία χρόνια στην πόλη και κάποιοι πολίτες την έζησαν και ως φυσική παρουσία.

Μια ερώτηση.

Εάν, λέω, εάν η αγαπητή συμπολίτισσα Γιαννούλα, πωλήτρια κουλουριών, είχε αφήσει καρπούς γάμου, είχε συγγενείς και εγγόνια,τι πιστεύουν οι έχοντες σχέση με το "έθιμο"- θα χαιρόντουσαν- με το γεγονός ότι οι συμπολίτες τους, τιμούν με αυτόν τον τρόπο τη μνήμη της γραίας τους;

Η απάντηση στην ερώτηση, δίνει και την πιθανή λύση, στο αν πρέπει το «έθιμο» να εκπαιδεύει τις νέες γενιές για το κάλλος της ψυχής των ανθρώπων, με αυτόν τον τρόπο.

• Ο Χάρης Καρκούλιας πρόεδρος του Καρναβαλικού Οργανισμού επί θητείας Γ. Δημαρά δεν κατέστη δυνατόν να βρεθεί καθώς όπως μας ενημέρωσαν βρίσκεται εκτός Πατρών.