Επιδημία «οι αυτοκτονίες του ΔΝΤ» -Σημαντική αύξηση στα μεγάλα αστικά κέντρα - Περικοπές την ίδια ώρα σε ψυχιατρικές δομές

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 στη Νότια Κορέα όταν έκανε την εμφάνισή του ο όρος «IMF suicides» («αυτοκτονίες του ΔΝΤ») έως τις έρευνες για την αύξηση των ευρωπαίων αυτοχείρων τη δεκαετία του 2000, οι προτάσεις των ειδικών εστίαζαν στην ενίσχυση των ψυχιατρικών υποδομών και στα προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας ως αντίδοτο στο τσουνάμι των αυτοκτονιών.

Στο Λεκανοπέδιο Αθηνών, όπου συναντάται και ο μεγαλύτερος αριθμός αυτοκτονιών, με τα ποσοστά να μεγαλώνουν κατά 10% κάθε χρόνο από την αρχή της κρίσης και μετά, οι περικοπές σε κλινικές που μπορούν να βοηθήσουν ώστε να μην πάρει το φαινόμενο διαστάσεις επιδημίας φτάνουν το 30%. Και η ανεργία συνεχίζει να καλπάζει πάνω από 21% - για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια στην Αττική εντοπίζονται τα υψηλότερα ποσοστά στη χώρα.

ΚΟΡΕΑ 1998

Δεκάδες χιλιάδες νοτιοκορεάτες εργάτες χάνουν τη δουλειά τους λόγω της οικονομικής κρίσης που πλήττει την Ασία. Μερικές εκατοντάδες από αυτούς αποφασίζουν όχι μόνο να βάλουν τέλος στη ζωή τους αλλά και να πάρουν μαζί τους τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Το φαινόμενο τιτλοφορήθηκε από τον Τύπο ως «αυτοκτονίες του ΔΝΤ», επειδή οι αυτόχειρες φέρονταν να πιστεύουν ότι η απώλεια της εργασίας και των πόρων προς το ζην ήταν αποτέλεσμα των μεταρρυθμιστικών πολιτικών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο οι αυτόχειρες στην Νότια Κορέα είχαν αυξηθεί κατά 45%. Σύντομα ο όρος «IMF suicides» θα εμφανιζόταν και στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία.

Ο Αλέξανδρος Κεντικελένης, από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, μελέτησε τη σχέση της αύξησης των ποσοστών της ανεργίας με τις αυτοκτονίες. «Μια κύρια πτυχή των κρίσεων είναι η αύξηση της ανεργίας και μελέτες των κρίσεων στην Ευρώπη μεταξύ του 1970 και του 2007 έδειξαν ότι αύξηση της τάξης του 1% στην ανεργία σχετίζονταν με αύξηση κατά 0,79% στις αυτοκτονίες. Περιπτώσεις ραγδαίας αύξησης της ανεργίας σχετίζονταν με ακόμα μεγαλύτερη αύξηση στο ποσοστό των αυτοκτονιών», λέει στα «ΝΕΑ».

Σε έρευνα του Κέμπριτζ για τις ευρωπαϊκές χώρες έως και το 2009 περιελήφθησαν η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ουγγαρία και η Ρουμανία που εντάχθηκαν σε προγράμματα του ΔΝΤ. Από αυτήν προκύπτει ότι λίγο καιρό αφού σημείωσαν άνοδο τα ποσοστά της ανεργίας το 2008 αυξήθηκαν και οι αυτόχειρες - για την ακρίβεια, άνοδος της ανεργίας κατά 3% συνδεόταν με αύξηση στις αυτοκτονίες κατά 4,45% για τις ηλικίες κάτω των 65.

ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ

«Στην Ελλάδα έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση στις αυτοκτονίες (τετελεσμένες και απόπειρες) από το 2009, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα», επισημαίνει ο Αλέξανδρος Κεντικελένης.

Οπως αναφέρει στα «ΝΕΑ» ο κ. Ευάγγελος Λύκουρας, διευθυντής της Β' Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Αττικό Νοσοκομείο, «από ιατροδικαστικά δεδομένα προκύπτει ότι οι αυτοκτονίες και οι απόπειρες αυτοκτονίας στο Λεκανοπέδιο έχουν αυξηθεί πάνω από 20%: από 158 περιστατικά το 2009 φτάσαμε στα 178 το 2010 και στα 198 το 2011». Σύμφωνα με τον καθηγητή Ψυχιατρικής, μια τέτοιου μεγέθους αύξηση των ποσοστών θα έπρεπε να συνοδεύεται από αντίστοιχη ενίσχυση του προσωπικού για να μπορεί η κλινική να αντεπεξέρχεται στον μεγαλύτερο αριθμό περιστατικών λόγω κρίσης. Αντ' αυτού, «τα 5 ιατρεία που λειτουργούν θα μειωθούν από το φθινόπωρο σε 3 λόγω έλλειψης προσωπικού», λέει ο κ. Λύκουρας. Σημειώνεται δε ότι στη Β' Ψυχιατρική το προσωπικό επισήμως επαρκεί για 10 από τις 22 συνολικά κλίνες που υπάρχουν στην κλινική - ανεπισήμως όμως λόγω των αυξημένων περιστατικών και με τις φιλότιμες προσπάθειες των νοσηλευτών κάποιες ημέρες λειτουργούν μέχρι και 18 κλίνες. «Σκοπός μας, δεδομένης της συγκυρίας της κρίσης, είναι να μπορούμε να εξυπηρετούμε τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό περιστατικών», καταλήγει ο κ. Λύκουρας.

Η Β' Ψυχιατρική του Πανεπιστημίου Αθηνών δεν αποτελεί την εξαίρεση: και στο Αιγινήτειο οι περικοπές έχουν προκαλέσει προβλήματα τα οποία, όπως περιγράφεται σε επιστολή που δημοσιεύθηκε στην έγκριτη διεθνή επιθεώρηση «Lancet», έχουν οδηγήσει το νοσοκομείο στα πρόθυρα της κατάρρευσης. «Η δραστική μείωση κατά 30% στη χρηματοδότηση από την κυβέρνηση, η εξαιρετικά μεγάλη καθυστέρηση στην παροχή βασικών πόρων και τα γραφειοκρατικά εμπόδια έχουν ήδη οδηγήσει το νοσοκομείο στο να αναστείλει την ενδονοσοκομειακή περίθαλψη και να περιορίσει μία φορά φέτος τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης εκτός ωραρίου», έγραφαν τον Ιούλιο του 2011 ο καθηγητής στην Α' Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Αιγινήτειο κ. Λιάππας και ο αναπληρωτής καθηγητής κ. Παπαρρηγόπουλος. Στην επιστολή τους οι δύο επιστήμονες ανέφεραν ότι η χώρα φαίνεται να έχει εισέλθει σε μακρά περίοδο κρίσης με έκδηλες συνέπειες για την ψυχική υγεία των πολιτών. «Πρόσφατα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν διπλασιασμό του ετήσιου ποσοστού αυτοκτονιών και αύξηση της κατάχρησης του αλκοόλ και των εθιστικών ουσιών. Μια κοντόφθαλμη λογική που αναμένει τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας να αποτελούν μέρος μιας επικερδούς επιχείρησης μπορεί μόνο να κάνει τα πράγματα χειρότερα» προειδοποιούσαν.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η κατά 30% μείωση της κρατικής χρηματοδότησης στο Αιγινήτειο είχε ως θύματα τις ασθενέστερες οικονομικές τάξεις, που σε αυτή την περίοδο χρειάζονται σημαντική στήριξη. «Αναγκαστήκαμε να καταργήσουμε τις υπηρεσίες προς τους απόρους - δεν συνταγογραφούμε και δεν τους δίνουμε φάρμακα», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Ηλίας Αγγελόπουλος, επίκουρος καθηγητής στην Α' Ψυχιατρική του Πανεπιστημίου Αθηνών και συμπληρώνει ότι οι άποροι που πήγαιναν στο Αιγινήτειο πιθανώς παίρνουν τα φάρμακά τους από άλλο νοσοκομείο. Μία ακόμα επίπτωση ήταν ο μεγάλος περιορισμός στα φάρμακα στην αρχή της κρίσης. «Τα ασφαλιστικά ταμεία χρωστούσαν χρήματα στην κλινική και ως εκ τούτου είχαμε αντιμετωπίσει δυσκολίες να αγοράσουμε φάρμακα. Τώρα η κατάσταση έχει ομαλοποιηθεί» διαβεβαιώνει ο κ. Αγγελόπουλος.