Η Γάζα στο σταυροδρόμι της ιστορίας- Τα ερωτήματα που καθορίζουν το μέλλον της

Τις τελευταίες 24 ώρες, ο κόσμος έγινε μάρτυρας συγκλονιστικών στιγμών, με την απελευθέρωση ομήρων από τη Γάζα και την επανένωσή τους με τις οικογένειές τους, ένα γεγονός που χαρακτηρίστηκε ιστορικό ορόσημο για την περιοχή.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μίλησε στην Κνεσέτ, κάνοντας λόγο για την «ιστορική αυγή μιας νέας Μέσης Ανατολής», την ώρα που η διεθνής κοινότητα στρέφει το βλέμμα της στην Αίγυπτο, όπου πραγματοποιείται σύνοδος κορυφής με αντικείμενο το 20 σημείων σχέδιο ειρήνης και την ανοικοδόμηση της Γάζας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το CNN δημοσιεύει ανάλυση που επικεντρώνεται σε τρία κρίσιμα ερωτήματα, τα οποία θα καθορίσουν την πορεία και τη βιωσιμότητα της συμφωνίας για τη Γάζα.

1. Τι θα κάνει η Χαμάς;

Στην τελευταία συμφωνία ανταλλαγής, η Χαμάς χρησιμοποίησε την εκεχειρία για να ξαναπάρει τον έλεγχο της Γάζας, να εξοντώσει αντιφρονούντες Παλαιστίνιους και να χρησιμοποιήσει τους ομήρους ως όπλο προπαγάνδας. Αυτό έθεσε σε κίνδυνο κάθε ελπίδα να παραταθεί η κατάπαυση του πυρός που υπήρχε νωρίτερα φέτος σε μια μακροπρόθεσμη ανακωχή. Όπως επισημαίνεται στην ανάλυση, «φαίνεται να επαναλαμβάνει το ίδιο μοτίβο», καθώς υπάρχουν ήδη μαρτυρίες για νέες συλλήψεις Παλαιστινίων στους δρόμους.

Ωστόσο, αυτή τη φορά τα δεδομένα είναι διαφορετικά: η νέα συμφωνία επιτρέπει στις ισραηλινές δυνάμεις να διατηρήσουν παρουσία σε πάνω από τη μισή Γάζα, ενώ για πρώτη φορά προβλέπει τη συμμετοχή ξένων στρατιωτικών δυνάμεων που θα εγγυώνται ότι η Χαμάς δεν θα μπορέσει να επιστρέψει εκεί. Η συμφωνία έχει ευρύτερη στήριξη από τα περισσότερα αραβικά και μουσουλμανικά κράτη, ενώ προβλέπει ρητά τον αφοπλισμό της Χαμάς.

Αν η οργάνωση επιλέξει ξανά να στραφεί κατά αμάχων, ο χώρος ελιγμών της θα είναι περιορισμένος. Όπως σημειώνει το CNN, η ανοικοδόμηση της Γάζας δεν μπορεί να ξεκινήσει αν η Χαμάς συνεχίσει να διεκδικεί εξουσία με τη βία.

2. Δημιουργούνται ενδιάμεσες πολιτικές και στρατιωτικές δομές;
Η επιτυχία της συμφωνίας εξαρτάται από τη γρήγορη σύσταση προσωρινού μηχανισμού ασφάλειας και διακυβέρνησης για τη Γάζα. Αν αυτοί οι θεσμοί δεν στηθούν, τότε το σχέδιο Τραμπ έχει σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας. Αν όχι, η Χαμάς μπορεί σταδιακά να ανακτήσει την εξουσία με τη βία, κάτι που θα καταστρέψει κάθε ελπίδα για μια μακροπρόθεσμη ειρήνη ή την ανασυγκρότηση της Γάζας.

Το ερώτημα είναι ποια κράτη θα στείλουν στρατεύματα στη νέα ειρηνευτική δύναμη και αν μπορεί να δημιουργηθεί ενδιάμεση αρχή διακυβέρνησης χωρίς να βυθιστεί η διαδικασία σε μήνες διαμάχης. Θετικό θεωρείται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη ενεργοποιήσει το Central Command, τοποθετώντας δυνάμεις εκτός Γάζας για την παρακολούθηση της κατάστασης.

Οι αμερικανικές δυνάμεις δεν θα μπουν στη Γάζα, υπογραμμίζει το CNN, αλλά θα έχουν καίριο ρόλο στη συγκέντρωση διεθνών συνεισφορών και στον συντονισμό της αποστολής. Στο πολιτικό σκέλος, το ποιοι Παλαιστίνιοι θα συμμετάσχουν στον προσωρινό φορέα είναι εσωτερικό τους ζήτημα· χωρίς όμως ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ, η διαδικασία μπορεί να εκτραπεί σε αδιέξοδο, αφήνοντας κενό εξουσίας που θα εκμεταλλευθεί η Χαμάς.

3. Υπάρχει βιώσιμο σχέδιο ανασυγκρότησης;

Η ανοικοδόμηση της Γάζας υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει δεκαετίες και θα κοστίσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Οι ΗΠΑ είχαν οργανώσει κάτι παρόμοιο πριν από δέκα χρόνια για τη Μοσούλη στο Ιράκ, αλλά η Γάζα είναι ακόμη πιο περίπλοκη περίπτωση: κάτω από το έδαφος της εκτείνονται πάνω από 300 μίλια σηράγγων, αποτέλεσμα 20ετούς υπόγειας κατασκευής από τη Χαμάς.

Η ανασυγκρότηση απαιτεί παγκόσμια συμμαχία, υπό αμερικανική ηγεσία, με συμμετοχή Παλαιστινίων ανεξάρτητων από τη Χαμάς και χρηματοδότηση από αραβικά και δυτικά κράτη. Η Σύνοδο Κορυφής στο Κάιρος αποτελεί το πρώτο βήμα συντονισμού. Θα κριθεί από τις δεσμεύσεις πόρων και από το κατά πόσο θα υπάρξει συγκεκριμένο σχέδιο δράσης.

Όπως προειδοποιεί η ανάλυση του CNN, αν η Χαμάς διατηρήσει τον έλεγχο των περιοχών βόρεια της γραμμής του Ισραήλ, τότε η ίδια θα αποτελέσει το κύριο εμπόδιο για την ανοικοδόμηση — καμία χώρα δεν θα επενδύσει στη Γάζα όσο υπάρχει κίνδυνος επανόδου της.