Απασχόληση και όχι πια εργασία

Η ευελιξία στην αγορά εργασίας έγινε σύμφυτη με την αναφορά στην ανταγωνιστικότητα και την επίτευξη μεγαλύτερων κερδών για τους εργοδότες. Στην ουσία, η παροχή ολοένα και λιγότερων δικαιωμάτων, παροχών και μισθών στους εργαζόμενους, αύξησε τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων.

Στο πλαίσιο αυτής της ευελιξίας που επιδιώκει να παγιώσει ο σύγχρονος νεοφιλελευθερισμός (ο κυριότερος στόχος του στα εργασιακά), οι κλασσικές μορφές συμβάσεων εργασίας καθίστανται απαρχαιωμένες και νέες μορφές εμφανίζονται. Μορφές που εξυπηρετούν την ανάγκη της εργοδοσίας για ευέλικτους, διαθέσιμους χωρίς δεσμεύσεις εργαζόμενους.

Τέτοιες είναι και οι συμβάσεις μηδενικών ωρών (Zero-hour contracts). Αν και δεν είναι ακριβώς νέες, εμφανίζονται στο προσκήνιο της Ελληνικής επικαιρότητας λόγω του επικείμενου νομοσχεδίου για τα εργασιακά.

Ένα είδος σύμβασης εργασίας στο οποίο δεν είναι υποχρεωμένος, ο εργοδότης να εξασφαλίζει ένα ελάχιστο αριθμό ωρών εργασίας στον εργαζόμενο και ο εργαζόμενος από την πλευρά του, να αποδεχθεί κάθε εργασία που του προσφέρει ο εργοδότης.

Αποτελούν άλλη μια νέα μορφή ευέλικτης σύμβασης εργασίας, που έρχεται να προστεθεί στην φαρέτρα της εργοδοσίας (mini jobs, gig economy jobs κ.α). Μαζί με την μερική απασχόληση οι συμβάσεις αυτές τείνουν να ξεπεράσουν σε αριθμό αυτές της πλήρους.

Χαρακτηριστικά, για την εγχώρια αγορά εργασίας  στο πρώτο εξάμηνο του 2023 το 54,01% των νέων προσλήψεων αφορούσαν πλήρη απασχόληση, ενώ το 45,99% μερική και εκ περιτροπής (στοιχεία ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ).

Στην Μ.Βρετανία , χώρα της Ευρώπης που πρώτα εφαρμόστηκαν οι συμβάσεις μηδενικών ωρών, ο αριθμός των εργαζομένων με αυτές τις συμβάσεις φθάνει τους 1.200.000. Σε μεγάλες πολυεθνικές αλυσίδες το ποσοστό εργαζομένων με τέτοιες συμβάσεις φθάνει το 90%, με τα συνδικάτα εκεί να ζητούν την κατάργηση τους και να κάνουν λόγο για επιστροφή στον εργασιακό μεσαίωνα.

Η πραγματικότητα δεν αλλάζει όπως και να προσπαθούν να την παρουσιάσουν. Η πλήρης ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, έχει σαν αποτέλεσμα την φτωχοποίηση των εργαζομένων, καθώς οι αμοιβές τους δεν επαρκούν ούτε για τις στοιχειώδεις ανάγκες τους. Η εργασία έχει αντικατασταθεί από την απασχόληση και η ψαλίδα μεταξύ φτωχών και πλουσίων ανοίγει όλο και περισσότερο, με ότι συνεπάγεται αυτό για τις κοινωνίες.