Εξαιρετικές εντυπώσεις από το ντεμπούτο της Ιωάννας Τσουκαλά
Με μια ευρύτατη θεματολογία και με αυξημένο το ενδιαφέρον του κοινού που προσέρχεται αθρόα στις αίθουσες, συνεχίζεται το 25ο Διεθνές Φεστιβάλ ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Κάθε μέρα ξεδιπλώνει πολλαπλές πλευρές της πραγματικότητας όπως τις κατέγραψε ο κινηματογραφικός φακός από κάθε άκρη του κόσμου.
Από τις πιο ενδιαφέρουσες έως σήμερα ελληνικές ταινίες έως σήμερα, είναι το κινηματογραφικό ντεμπούτο της Ιωάννας Τσουκαλά «Ladies in Waiting» σε παραγωγή της γνωστής διεθνούς φήμης σκηνοθέτριας Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη («Attenberg») και του Ηλία Κατσούφη. Μια ομολογουμένως επιτυχημένη πρώτη απόπειρα από μια πρωτοεμφανιζόμενη σκηνοθέτρια που παρουσίασε μια πολύ ενδιαφέρουσα οπτική στο είδος.
Η ταινία μας μεταφέρει στη φιλική συζήτηση μιας παρέας νοσηλευτριών του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, μέσα από την οποία ξεπηδούν αναμνήσεις και διηγήσεις περιστατικών για τη ζωή των ψυχικά ασθενών (κυρίως γυναικών) που ήταν εκεί εγκλεισμένοι. Οι διηγήσεις δεν γίνονται στα λόγια αλλά βλέπουμε τα στιγμιότυπα της ζωής τους. Η σκηνοθέτρια είχε εργαστεί στο Ψυχιατρείο ως θεραπεύτρια τέχνης, οπότε η εμπειρία της έχει ως φυσικό καρπό αυτά που βλέπουμε και τα οποία είναι διατυπωμένα με αγάπη και θέρμη, χωρίς την παραμικρή τπερβολή και δόση εξωραϊσμού ή διδακτισμού.
Η Ιωάννα Τσουκαλά φτιάχνει με υψηλό αίσθημα ευθύνης μια γλυκύτατη και βαθιά ανθρώπινη ταινία που έχει τη σφραγίδα της σοβαρής επιστημονικής, ερευνητικής παρατήρησης αλλά ταυτόχρονα μπολιάζει τη δημιουργία της με μια φρέσκια, ολοζώντανη αύρα, που συχνά βγάζει λεπτό χιούμορ αλλά κυρίως υπογραμμίζει με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο τη σχέση της ελευθερίας με την τρέλα που «τιθασεύεται» από συστήματα, την πολιτεία αλλά και την κοινωνία που την κατακρίνει.
Η Τσουκαλά φέρνει την κάμερα κοντά στις τροφίμους και τους κινηματογραφεί σαν κανονικούς ανθρώπους χωρίς να κρύβει τις ιδιαιτερότητες, τα άγχη, τις επιθυμίες τους. Και το κάνει εντάσσοντάς τις στο περιβάλλον του εγκλεισμού τους αλλά και των ανοικτών χώρων (κήπος ψυχιατρείου, τη μόνη ευχάριστη και χαρούμενη νότα στο άσυλο, φύση κατά τη διάρκεια μιας εκδρομής τους).
Χωρίς κλισέ και αναμενόμενα απαγορευτικά όρια που οι εγκλεισμοί επιβάλλουν, η Τσουκαλά ξετυλίγει με πολύ φυσικό τρόπο το νήμα των νόμων, των ιδιαίτερων συνθηκών, των κωδίκων που διέπουν τη ζωή μέσα στο άσυλο.
Μια άλλη ζωή με κανόνες, απαγορεύσεις, αλλά ταυτόχρονα έτοιμη ανά πάσα στιγμή να εκτεθεί. Και παράλληλα οι νοσηλεύτριες, οι «κυρίες της αυλής» όπως τις βαφτίζει η Τσουκαλά οι οποίες συζητούν και θυμούνται. «Τους δραπέτες του στρατοπέδου του κρύβαμε, του ψυχιατρείου τούς εξαπατούσαμε, τους καλοπιάναμε μέχρι να έρθει η αστυνομία να τους πάρει, πράγμα που με πλήγωνε πάντα» λέει στην αρχή της ταινίας στη διήγησή της μια εκ των κυριών της αυλής. Και λίγο αργότερα η ίδια περιγράφει τις τροφίμους: «Κυρίες εύσωμες με φούστες με σπασμένα κουμπιά όπου πετάγονταν οι κοιλιές, αλλά που είχαν έντονο κραγιόν και κρατούσαν πάντα την τσάντα τους. Η ιδέα της ομορφιάς αντανακλούσε…».
Μια θαυμάσια ταινία που εκπέμπει αξιοπρέπεια και αντανακλάται πάνω στις τροφίμους αλλά και στις νοσηλεύτριες φωτίζοντας ωστόσο και τους διαφορετικούς χαρακτήρες αυτών. Μια ταινία για ζωές κλειδωμένες, για επιστολές που δεν βρήκαν παραλήπτη. «Επιστολές ασθενών που δεν είχαν παραλήπτη και για αυτό επέστρεφαν μετά από κάποιο καιρό στο ψυχιατρείο. Άλλες αστείες, άλλες επώδυνες, ακατάληπτες, όλες όμως ζητούσαν από κάποιον: “Έλα να με πάρεις”».
Μια σπουδαία ταινία για την τρέλα, τα όρια, τις διαχωριστικές γραμμές των δύο κόσμων, μέσα κι έξω από τα κάγκελα, που ωστόσο πολύ εύκολα μπορούν να διαρραγούν, μια ταινία που καθηλώνει τον ρόλο της ψυχικής υγείας αλλά και της θεραπείας με τον τρόπο που με τον έχουμε γνωρίσει στα ασφυκτικά έως σήμερα κοινωνικά πλαίσια.
Αξίζει να υπογραμμίσουμε τις σκηνές μιας εκδρομής που έκαναν οι τρόφιμοι με κάποιες νοσηλεύτριες και στις οποίες οι κώδικες συμπεριφοράς τους παρέμειναν σε ισχύ αφού φοβισμένες δεν μπορούσαν να νιώσουν ότι ήταν εκτός ιδρύματος. Άλλωστε η ζωή τους για αυτές ήταν συνυφασμένες με το ίδρυμα, δεν μπορούσαν να νοηθούν χωρίς αυτό.
Στο ειδικό τμήμα «The Best Docs» που προβάλει το φεστιβάλ, θαυμάσιες εντυπώσεις άφησε το ντοκιμαντέρ των σημαντικών και έμπειρων σκηνοθετών Γιόργκεν Λεθ και Αντρέας Κοφόντ «Μουσική για μαύρα περιστέρια», δανέζικης παραγωγής. Η κάμερα παρακολουθεί για 14 χρόνια σε κάθε άκρη του κόσμου (Αμερική, Ευρώπη, Ιαπωνία) τα ταξίδια του κορυφαίου τζαζ κιθαρίστα και συνθέτη Jacob Bro και τις συναρπαστικές συναντήσεις του σε ηχογραφήσεις με ονόματα πρώτης κλάσης του είδους.
Μπολιασμένο από υπέροχη μουσική, με βαθιά ατμόσφαιρα, εσωτερικότητα, εξαίσιες μελωδίες και ρυθμούς, το ντοκιμαντέρ, προχωρά πολύ περισσότερο και διευρύνει τον στοχασμό του πάνω στην έννοια της αυθεντίας σε μια ανθρώπινη σχέση, τον ρόλο του αυτοσχεδιασμού και την τιθάσευση του πραγματικού χρόνου.
Στο μοναδικής ομορφιάς αυτό ντοκιμαντέρ, εκτός από τον Jacob Bro και τον συνεργάτη του κοντραμπασίστα Thomas Morgan, παρελαύνουν ιερά τέρατα της τζαζ όπως οι Lee Konitz, Paul Motian, Bill Frisell, Mark Turner, Joe Lovano, Andrew Cyrille, Palle Mikkelborg, Jon Christensen, Graig Talborn, Midori Takada, ενώ καθοριστική είναι η συμμετοχή του Γερμανού παραγωγού Manfred Eicher, ιδιοκτήτη της δισκογραφικής εταιρείας της ECM που αναφέρεται σε θέματα του ήχου, πάντα σε σύνδεση με τη ζωή.
Όλοι μουσικοί παίζουν αλλά και φωτίζουν αθέατες πλευρές με τα λόγια τους. Kάποια στιγμή στην ερώτηση «Τι αναζητάς από τη μουσική;» που απευθύνουν οι σκηνοθέτες στον Αμερικανό σαξοφωνίστα Mark Turner, αυτός απαντά ταλαντευόμενος μετά από μακριά παύση: «Ένα κέντρο. Μια ανακάλυψη».
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr
