Back to Top
#TAGS ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Αιγιάλεια Νάσος Νασόπουλος Ρούλα Πισπιρίγκου Βασιλιάς Κάρολος της Αγγλίας Κέιτ Μίντλετον
Αγγελίες
Μην ψάχνεις, βρες στο
THE BEST

ΒΙΒΛΙΟ

/

Γιατί κάνουν πόλεμο οι άνθρωποι; Ο ψυχαναλυτής Χάρης Μωρίκης μιλά στο thebest με αφορμή τον Θουκυδίκη

Γιατί κάνουν πόλεμο οι άνθρωποι; Ο ψυχαν...
Μακρυγένη Ελευθερία
[email protected]

Το βιβλίο του «Η καταστροφικότητα στην καρδιά της ανθρώπινης φύσεως- Ένας ψυχαναλυτής ξαναδιαβάζει τον Θουκυδίδη» παρουσιάζεται στο Πολύεδρο

Ποιο είναι το ψυχικό υπόβαθρο ενός πολέμου; Γιατί ο άνθρωπος οδεύει στην καταστροφικότητα; O  Χάρης Μωρίκης μιλά στο thebest.gr με αφορμή το βιβλίο του «Η καταστροφικότητα στην καρδιά της ανθρώπινης φύσεως- Ένας ψυχαναλυτής ξαναδιαβάζει τον Θουκυδίδη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Αρμός" και παρουσιάζεται την  Τετάρτη 1η Ιουνίου στις 8:00μ.μ. στον κήπο του Πολύεδρου.

"Πριν όμως εισβάλλουν στρατεύματα σε μία ξένη χώρα, το φαινόμενο έχει ήδη επιτελεσθεί σε σμίκρυνση στην ψυχική γεωγραφία, οι ενορμήσεις Θανάτου έχουν ήδη κυριαρχήσει εκεί, ανατρέποντας την ισορροπία που υπήρχε", αναφέρει, ενώ για το σήμερα επισημαίνει πως "ζούμε σε μία πολιτισμική συνθήκη περίπλοκη και ακατανόητη όσο ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας".

«Στις πολεμικές συρράξεις, το βάρος από τους μελετητές δίδεται πρωτίστως σε εξωτερικούς παράγοντες, πολιτικούς, οικονομικούς, στρατιωτικούς, ενώ αγνοείται η συμμετοχή του ψυχικού», διαβάζουμε στην περίληψη του βιβλίου σας. Ποιο είναι το ψυχικό υπόβαθρο σε έναν πόλεμο; Είναι το ίδιο πχ στον Πελοποννησιακό με εκείνο του Β΄΄Παγκοσμίου Πολέμου ή του πολέμου στην Ουκρανία;

"Το ψυχικό υπόβαθρο σε έναν πόλεμο συντίθεται πάντοτε από την ανεξέλεγκτη δράση των δυνάμεων καταστροφικότητας. Είμαστε όλοι μας το προϊόν της διαλεκτικής σχέσεως δύο δυνάμεων: Από τη μία οι δυνάμεις Έρωτα, με την πιο γενική έννοια, ζωής και δημιουργίας. Έχουν σκοπό τη σύνδεση, τη σύνθεση, τη δημιουργία ενοτήτων όλο και πιο περίπλοκων, κάθε είδους. Από την άλλη οι δυνάμεις Θανάτου και καταστροφικότητας. Κατατείνουν στην αποσύνδεση, στην αποσύνθεση, στην καταστροφή των συνδέσεων, με κατακλείδα την κυτταρική αποσύνθεση, το θάνατο με τη στενή έννοια.

Και οι μεν και οι δε αποτελούν ένα κράμα ενστικτικού και ψυχικού φορτίου, τις αποκαλούμε ενορμήσεις, βρίσκονται επί το έργον στο κύτταρο, αλλά και σε κάθε υποκείμενο, όπως και στη συλλογικότητα. Υπό κανονικές συνθήκες, το άμορφο, άναρχο, ασύζευκτο, καταστροφικό φορτίο των ενορμήσεων θανάτου συμμειγνύεται με τις ενορμήσεις ζωής, τίθεται στην υπηρεσία τους, λειτουργεί σαν καύσιμος ύλη για όλο το σύστημα. Αν η ισορροπία ανατραπεί, εάν οι ενορμήσεις αποσυνδεθούν, τότε αυτό, θα φανεί και στην εξωτερική πραγματικότητα. Τότε, ο πόλεμος είναι κοντά. Διότι πρώτα έχει υπάρξει ανατροπή της ισορροπίας σε σημαντικά άτομα, με ηγετικές θέσεις, που επηρεάζουν τη συλλογικότητα μίας χώρας, και μετά αυτό εκφράζεται στην φαινομενικότητα ως «πόλεμος». Ήταν έτσι πάντα, και θα είναι όσο η ανθρώπινη φύση είναι ίδια, όπως έχει επισημάνει ο Θουκυδίδης αναλύοντας τον Πελοποννησιακό πόλεμο 2.500 χρόνια πριν. Στις αναλύσεις περί πολέμου το βάρος δίδεται λανθασμένα σε οικονομικούς, πολιτικούς, στρατιωτικούς παράγοντες, και  έτσι αγνοείται η τεράστια συμμετοχή του ψυχικού. Πριν όμως εισβάλλουν στρατεύματα σε μία ξένη χώρα, το φαινόμενο έχει ήδη επιτελεσθεί σε σμίκρυνση στην ψυχική γεωγραφία, οι ενορμήσεις Θανάτου έχουν ήδη κυριαρχήσει εκεί, ανατρέποντας την ισορροπία που υπήρχε".

Τα τελευταία χρόνια οι αλλαγές που συμβαίνουν δημιουργούν ανατροπές και νέα δεδομένα και σε πολλές περιπτώσεις δημιουργείται ένα «απειλητικό» περιβάλλον. Βγήκαμε με έναν τρόπο από μια οικονομική κρίση και μπήκαμε σε μια πανδημία με περιορισμούς και οικονομικές επιπτώσεις. Oι αντιδράσεις ήταν ποικίλες, ειδικά στην πανδημία. Από άρνηση του ιού, μέχρι σύνδεση θρησκευτικών θεωριών με το εμβόλιο. Πώς το εξηγείτε και ποιες θα είναι οι ψυχολογικές επιπτώσεις από εδώ και πέρα;

"Το πώς αντιδρά ένα ψυχικό σύστημα, ενός ανθρώπου ή μίας συλλογικότητας, σε μία απειλή, σχετίζεται ευθέως με τη διαδρομή του έως εκείνη τη στιγμή, με το βαθμό ωριμότητάς του, με τους περιορισμούς του. Οι κρίσεις αναδεικνύουν όλα αυτά, με εκτυφλωτικό και  εκκωφαντικό τρόπο, για όσους βεβαίως, δυστυχώς λίγους, μπορούν να δουν πίσω από τα φαινόμενα, να ακούσουν «τη βοή των πλησιαζόντων γεγονότων». Για τους πολλούς, για το λεγόμενο «μέσο άνθρωπο», τα πάντα εξελίσσονται και διακυβεύονται στην εξωτερικότητα, δεν θέλει να ξέρει τίποτε για τη συμμετοχή του ψυχικού παράγοντα, για το πώς οι δικοί του περιορισμοί, νοητικοί και πρωτίστως ψυχικοί, συμμετέχουν στις κρίσεις, εάν όχι τις προετοιμάζουν. Ζούμε σε μία πολιτισμική συνθήκη περίπλοκη και ακατανόητη όσο ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μην μπορώντας να κατανοήσει έναν κόσμο υπερσύνθετο και απαιτητικό όσο ποτέ, κάποιοι, προσφεύγουν στον πρωτόγονο ψυχικό μηχανισμό της σχάσης: ο υπερσύνθετος κόσμος, σε μία προσπάθεια να γίνει κατανοητός και αφομοιώσιμος, διαιρείται στα δύο, ένα καλό κομμάτι, με το οποίο ταυτίζεται το υποκείμενο, ένα κακό, από το οποίο νιώθει διωκόμενος. Έτσι γεννιούνται οι θεωρίες συνωμοσίας, οι συμπεριφορές απείθειας κατά των νόμων που προέρχονται από τους θεσμούς, οι οποίοι βιώνονται ως «κακοί», οι παραλογισμοί, οι στάσεις που καταστρέφουν εαυτούς και αλλήλους".

Πότε γίνεται ο άνθρωπος αυτοκαταστροφικός και τι τον οδηγεί σε αυτό. Yπάρχει αντίδοτο και ποιο;

"Γίνεται αυτοκαταστροφικός όταν η καταστροφικότητα, που έτσι και αλλιώς υπάρχει μέσα του, αποσυνδέεται από τις δυνάμεις Ζωής με τις οποίες κανονικά είναι συνδεδεμένη και η οποία σύνδεση εξουδετερώνει την καταστροφική δυναμική, χρησιμοποιώντας την για τη δημιουργία.  Σαν την φωτιά, που στο χέρι του σιδηρουργού σφυρηλατεί, μορφοποιεί, δημιουργεί. Εάν ξεφύγει όμως από τον έλεγχό του, και δρα ασύζευκτη,  μόνη, τότε θα κάψει το εργαστήριο του, την πόλη, τον κόσμο. Αυτό έχει ήδη συμβεί σε παγκόσμια κλίμακα. Το μόνο αντίδοτο στην καταστροφικότητα αποτελεί η επίγνωση για το ποια είναι η ανθρώπινη φύση στο βάθος της, η διάλυση των επικίνδυνων αυταπατών του τύπου «ο άνθρωπος είναι καλός, αλλά η κοινωνία τον διαφθείρει.. Φταίνε οι πολιτικοί, το σύστημα, οι άλλοι, οι ξένοι...»  Την ανθρώπινη φύση όμως, στη σκοτεινή πλευρά της, έχουν αναδείξει τα κορυφαία πνεύματα του στοχασμού διαχρονικά, οι αρχαίοι τραγωδοί, ο Θουκυδίδης, κορυφαίοι φιλόσοφοι και λογοτέχνες, και προπάντων η ψυχανάλυση, εδώ και έναν αιώνα. Είμαστε όλοι προειδοποιημένοι, αλλά κωφεύουμε, προτιμώντας τα λόγια που χαϊδεύουν τα αυτιά".

Tι μπορούμε να κάνουμε για να έχουμε καλύτερη ποιοτικότερη ζωή αλλά και έναν καλύτερο κόσμο, αίτημα που το ακούμε διαχρονικά. Τι χρειάζεται να γίνει από την πλευρά των θεσμών;

"Η ποιότητα προϋποθέτει προσπάθεια αλλαγών εσωτερικών, η οποία προϋποθέτει γνώση, αυτογνωσία. Τί ακριβώς να αλλάξει κάποιος ένα δεν γνωρίζει ποιος είναι, εάν στην κυριολεξία δεν ξέρει τι του γίνεται: Η γνώση καταλήγει στην αλήθεια, μέσω της ανάδειξης των βαθέων στρωμάτων της ανθρώπινης φύσης.  Το γνῶθι σαὐτόν του Σωκράτη, το ένδον σκάπτε του Μάρκου Αυρηλίου «Ένδον σκάπτε,…ένδον η πηγή του αγαθού και αεί αναβλύειν δυνάμενη, εί αεί ένδον σκάπτεις.» αποτελούν οδούς που δεν μπορούν να παρακαμφθούν Δεν είναι δυστυχώς για όλους. Οι «πολλοί», από την εποχή του Θουκυδίδη έως σήμερα, υποκείμενοι στους μεγάλους περιορισμούς που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη φύση, υπόκεινται στη δαιμονιώδη έλξη του επιφανειακού, του εύκολου, του ευχάριστου, και άρα των δημαγωγών.

Η μόνη βιώσιμή συλλογικότητα είναι η Δημοκρατική, όπως έχει δείξει η Ιστορία. Η Δημοκρατία όμως, απαιτεί ωριμότητα και υπευθυνότητα, στοιχεία που δεν διατίθενται στον «στάνταρντ εξοπλισμό» της ανθρώπινης φύσεως.

Είναι τα δύσκολα να αποκτήσει κάποιος, απαιτούν εργώδη προσπάθεια και χρόνο. Αντιθέτως, αυτό που δωρεάν, άμεσα και άκοπα διατίθεται σε όλους, είναι η καταστροφικότητα. Εδώ ακριβώς είναι ο τεράστιος ρόλος των θεσμών, να αποτελέσουν ανάχωμα σε αυτό το χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσεως, του οποίου η δυναμική αυξάνεται εκθετικά σε επίπεδο συλλογικότητας. Δημαγωγοί κάθε πολιτικής αφετηρίας, δικτάτορες κάθε πολιτικής απόχρωσης και εξηλιθιωμένες μάζες, αποτελούν τα χέρια και τα πόδια του σκοταδιού. Με αυτά περπατά και αγκαλιάζει όλους".

Για το βιβλίο θα μιλήσουν μαζί με τον συγγραφέα, Κωνσταντίνος Ασημακόπουλος, καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πάτρας και ο Γιάννης Παπαθεοδώρου αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πάτρας.

Σύντομο Βιογραφικό

Ο Χάρης Μωρίκης  σπούδασε Νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Κλινική Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία στη Γαλλία στο Πανεπιστήμιο Aix – Marseille I. Είναι διδάκτωρ Ψυχολογίας, μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης (I.P.A.). Έχει κάνει πολλές ανακοινώσεις σε διεθνή και ελληνικά συνέδρια, ενώ άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ψυχαναλυτικά περιοδικά. Είναι συγγραφέας των βιβλίων:

1. «…Εκόμισα εις την Τέχνην». Μια ψυχαναλυτική συνεισφορά στο αίνιγμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, Ποταμός, Νοέμβριος 2011.

2. Η Λογοτεχνία στο ντιβάνι: διαβάζοντας λογοτεχνία με το φακό της ψυχανάλυσης, Αρμός, Μάιος 2014.

3. Λεονάρντο ντα Βίντσι: σχεδιάζοντας την αλήθεια, χρωματίζοντας την αχρονικότητα. Μια ψυχαναλυτική μελέτη, Αρμός, Νοέμβριος 2016.

4. Η δημιουργία στο Φροϋδικό έργο. Η μετουσίωση: πρόταση αποκατάστασης μίας επιγραφής, Αρμός, Απρίλιος 2018.

5. Η καταστροφικότητα στην καρδιά της ανθρώπινης φύσεως. Ένας ψυχαναλυτής ξαναδιαβάζει τον Θουκυδίδη, Αρμός, Νοέμβριος 2021.

 

Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr

Culture