Προ και μετά Κορονοϊού και Καραντίνας

Η φετινή 25η Μαρτίου, η φετινή άνοιξη είναι η πιο παράξενη και αλλόκοτη των τελευταίων χρόνων. Η υφήλιος ολόκληρη συγκλονίζεται από την υγειονομική κρίση και συνταυτίζεται σε έναν αγώνα απέναντι στον αόρατο εχθρό. Από τα ξημερώματα που τέθηκε σε καραντίνα και Ινδία, περίπου 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού βρίσκονται σε απομόνωση. Μετά την μεταστροφή Johnson και την επιβολή καραντίνας και στη Βρετανία, είναι γεγονός πως μέσα σε δύο βδομάδες ολόκληρος ο Δυτικός κόσμος έχει απεμπολήσει οικειοθελώς μπροστά στο φόβο του θανάτου το μεγαλύτερο μέρος των δικαιωμάτων που απέκτησε από τη Γαλλική Επανάσταση και έπειτα δίχως μάλιστα να μεσολαβεί πόλεμος, επανάσταση ή πραξικόπημα. Η έννοια της ιδιωτικότητας έχει σχεδόν αναιρεθεί, τα προσωπικά δεδομένα τίθενται σε νέα βάση.

Η ελπίδα όλων να βγούμε νικητές από την υγειονομική μάχη, τα συστήματα υγείας να αντέξουν, ο πληθυσμός να επιβιώσει με τις μικρότερες δυνατές απώλειες. Η ανησυχία όλων πότε θα τελειώσει η πρωτόγνωρη κατάσταση και τι θα αφήσει μετά. Η ζωή, η κοινωνία, οικονομία δεν λειτουργούν με pause, ούτε περνάνε από το safe mode στην κανονικότητα με ευκολία. Τίποτα δεν ξαναρχίζει από εκεί που το αφήσαμε, όπως το αφήσαμε. Όλα προοιωνίζονται διαφορετικά και το κυριότερο άγνωστα. Οι φόβοι ότι οι συνέπειες της οικονομικής κατάρρευσης από το παγκόσμιο lockdown του κορονοϊού μπορεί να είναι ακόμα πιο ισχυρές από τον ίδιο τον ιό είναι μια ανησυχητική σκέψη.

Μπροστά στο άγνωστο κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες ανακοινώνουν μέτρα και κινητοποιούν συμβατικά μέσα στο μέγιστο βαθμό για την ανατροπή του ήδη πολύ κακού κλίματος. Κανείς όμως δεν μπορεί να προβλέψει το μετά, ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση αναίρεσε σε μια βδομάδα όλες τις πολιτικές της – ιερές αγελάδες (ρήτρα διαφυγής και αναίρεση του 3% ως όριο ελλείματος, 750 δις ρευστότητα από την ΕΚΤ, χαλαροί κανόνες για κρατικές ενισχύσεις και κόκκινα δάνεια). Η επιστροφή του κρατισμού είναι μονόδρομος για την μεσοπρόθεσμη στήριξη οικονομιών, για τη διάσωση των άμεσα πληττόμενων κλάδων (όπως αερομεταφορές) με ποια μέσα και όρους -κυρίως για τις αδύναμες και υπερχρεωμένες οικονομίες- είναι το ερώτημα. Η επιστροφή του κεϋνσιανισμού του είναι αναπόφευκτη αλλά πως αυξάνεις την ενεργή ζήτηση σε συνθήκες καραντίνας ή μετά το σοκ αυτής; Πως εκκινείς προγράμματα δημοσίων επενδύσεων και σε τι, όταν -ευτυχώς- οι υποδομές σου είναι ακέραιες.

Την ίδια στιγμή, το γεωπολιτικό σκηνικό έχει ανατραπεί, όπως σημειώνεται εύστοχα, οι ΗΠΑ μοιάζουν με τριτοκοσμική χώρα στο εσωτερικό τους και με εγωιστική υπερδύναμη που νοιάζεται μόνο για τον εαυτό της στις εξωτερικές της σχέσεις. Η βοήθεια σε Ιταλία και Ελλάδα έρχεται από την Κίνα, που δηλώνει ήδη νικήτρια σε αυτή τη μάχη. Η Βρετανία αφού πειραματίστηκε με την ανοησία της «ανοσίας της αγέλης» φαίνεται ότι θα βγει πιο πληγωμένη από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και σε συνδυασμό με το Brexit σίγουρα δεν θα μπορεί να ασχοληθεί παρά μόνο με τον εαυτό της. Η Ε.Ε. αρχίζει να κινητοποιείται με καθυστέρηση (όπως πάντα) αλλά και πάλι χωρίς ηγέτες, χωρίς πυξίδα, μόλις χθες το Eurogroup όχι απλά δεν κατέληξε σε συμφωνία αλλά ούτε καν σε κοινό ανακοινωθέν, λόγω των διαφωνιών των Βόρειων χωρών. Αν υπάρχει αυτή η αδυναμία ήδη από τώρα τότε οι φόβοι ότι ο προστατευτισμός και οι εθνικισμοί θα κυριαρχήσουν στην Ευρώπη -με άγνωστη κατάληξη- μπορεί να θεωρηθεί βεβαιότητα.

Όλα αυτά ενώ οι συνήθειες μας αλλάζουν, η εποχή της πανδημίας θα μας στιγματίσει, οι ανθρώπινες σχέσεις θα καθοριστούν από αυτή, η έννοια της ιδιωτικότητας αναπροσαρμόζεται (με κατεύθυνση άραγε;) οι μετακινήσεις των πληθυσμών ανά τη υφήλιο θα αποκτήσουν νέους κανόνες. Μια νέα εποχή με όλους εμάς διαφορετικούς ξημερώνει και σ’ έναν άλλον κόσμο ξεκινά. Μένουμε αποκλεισμένοι στα σπίτια μας, βιώνοντας το -δίχως άλλο- ιστορικές στιγμές, συλλογιζόμενοι το αίνιγμα του «Μετά» και καλούμαστε να αντέξουμε την απομόνωση σε μια μάχη που είναι ατομική, σε μια αγωνία που γίνεται συλλογική. «It matters not how strait the gate/ How charged with punishments the scroll/ I am the master of my fate: /I am the captain of my soul.» διάβαζε ο Ν. Μαντέλα για να αντέξει τη δική του απομόνωση που κράτησε 27 χρόνια, ευτυχώς εμείς ελπίζουμε για πολύ λιγότερο.

Παναγιώτης Α. Γεωργαντόπουλος

Δικηγόρος