Έσβησε η εμβληματική Αφροαμερικανίδα συγγραφέας Τόνι Μόρισον

Θλίψη και συγκίνηση προξένησε η είδηση ότι η Τόνι Μόρισον, η Αφροαμερικανή συγγραφέας, καθηγήτρια, ακτιβίστρια, σύμβολο και κάτοχος του Βραβείου Πούλιτζερ καθώς και του Νόμπελ Λογοτεχνίας, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών. Eίχε γεννηθεί στις 18 Φεβρουαρίου 1931, στο Λορέιν του Οχάιο των ΗΠΑ και απεβίωσε την Δευτέρα 5 Αυγούστου 2019, στο Ιατρικό Κέντρο Montefiore Medical Center Moses Division της Νέας Υόρκης όπου νοσηλευόταν.

«Ότι κι αν γράψεις, πρέπει να θυμάσαι πάντα την πρώτη πρόταση του κειμένου σου. Πάντα. Γιατί σημαίνει ότι νοιάζεσαι» είχε πει στο μάθημα, η Τόνι Μόρισον, όταν επισκέφθηκε ως έκτακτη καθηγήτρια το Πανεπιστήμιο του Syracuse, στη δεκαετία του ‘90. Η Τόνι Μόρισον δίδασκε στο Πανεπιστήμιο του Princeton από το 1989 μέχρι τη συνταξιοδότησή της το 2003.

Το πραγματικό της όνομα ήταν Κλόι Αρντίλια Γουόφορντ. Ήταν η δεύτερη κόρη από τα 4 παιδιά της εργατικής της οικογένειας. Γεννήθηκε στο Οχάιο, όπου οι γονείς της (η μητέρα της από την Αλαμπάμα κι ο πατέρας της από την Τζόρτζια) κατέφυγαν για να γλιτώσουν τα λιντσαρίσματα της Κου Κλουξ Κλαν, όπως αναφέρει το flix.gr. Λέγεται πως όταν η Κλόι ήταν μόλις 2 χρονών ο σπιτονοικοκύρης τους έβαλε φωτιά στο σπίτι, με την οικογένειά της μέσα, γιατί άργησαν το νοίκι.

Αυτό σήμαινε να μεγαλώνεις στην Αμερική των 30ς, ως "νέγρος".

Αυτές οι καταβολές, αλλά και το πείσμα των γονιών της να κουβαλούν τις αφροαμερικανικές ρίζες τους με θάρρος, με θρύλους και τραγούδια, άναψαν φωτιές στη φαντασία της μικρής, που μεγάλωσε διαβάζοντας Τζέιν Οστιν, Βιρτζίνια Γουλφ και Τολστόι.

Το 1953 η Toni Morrison αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Κορνέλ με πτυχίο λογοτεχνίας. Έπιασε δουλειά σε εκδοτικό οίκο της Νέας Υόρκης και έγινε η πρώτη αφροαμερικανή διευθύντρια στο τμήμα της λογοτεχνίας, μία θέση που της έδωσε τη δυνατότητα να σπρώξει τη «μαύρη λογοτεχνία» της εποχής.

Το 1970, όταν ήταν 39 ετών, έγραψε το πρώτο της βιβλίο: τα (αριστουργηματικά) «Γαλάζια Μάτια». Ξυπνούσε κάθε πρωί στις 4 για να γράψει καθώς μεγάλωνε 2 παιδιά και ταυτόχρονα δούλευε.

Έτσι γεννήθηκε η Τόνι Μόρισον, το καλλιτεχνικό της όνομα, κάτω από το οποίο υπέγραψε 10 ακόμα μυθιστορήματα, ανάμεσα στα οποία «Το Τραγούδι του Σόλομον», το «Jazz» και φυσικά, το «Beloved» («Αγαπημένη»), που πέρασε και στη μεγάλη οθόνη το 1988 με σκηνοθέτη τον Τζόναθαν Ντέμι και πρωταγωνίστρια την Όπρα Γουίνφρι (η αγάπη της οποίας για την Τόνι Μόρισον, έβαλε τα βιβλία της συγγραφέως σε κάθε σπίτι).

Το «Beloved», η αληθινή ιστορία της σκλάβας Μάργκαρετ Γκάρνερ, κέρδισε το Βραβείο Πούλιτζερ και έμεινε στη λίστα των μπεστ σέλερ βιβλίων για πάνω από 25 εβδομάδες.

Με το «Jazz» το 1992 ήρθε και το Νόμπελ Λογοτεχνίας από τη Σουηδική Ακαδημία, η κορυφαία λογοτεχνική διάκριση παγκοσμίως. Πέρα από τα βραβεία και τις διακρίσεις (33 στο σύνολο) όμως, είναι ο ίδιος ο πλούτος της γραφής της Μόρισον που της έχει επάξια χαρίσει τον τίτλο μίας από τις πιο εμβληματικές εκπροσώπους της Αμερικανικής λογοτεχνίας.

Το μοναδικό της συγγραφικό στυλ, ένα μείγμα από αριστοτεχνικές περιγραφές, κοινωνική και πολιτική ευαισθησία και στιβαρές ηρωίδες δεν το ξεχνάς εύκολα. Οι ηρωίδες της ήταν, κυρίως, γυναίκες - παρόλο που εκείνη (διαβόητα) έχει αρνηθεί τον σημαντικό ρόλο της στην ιστορία του φεμινισμού.

Για την Τόνι Μόρισον έχουν κυκλοφορήσει στα φεστιβαλικά κυκλώματα και διάφορα ντοκιμαντέρ: «The Foreigner's Home» (2014, «Imagine – Toni Morrison Remembers» (2015) και στο Φεστιβάλ Ανεξάρτητου κινηματογράφου του Σάντανς στη Γιούτα φέτος προβλήθηκε το «Toni Morrison: The Pieces I Am» (2019) του Τίμοθι Γκρίνφιλντ Σάντερς, όπου αναγνωρίστηκε πόσο επιδραστική και καθοριστική ήταν η φωνή της, όχι μόνο στην αφροαμερικανική λογοτεχνία αλλά στην εξέλιξη και την ισχυροποίηση της μαύρης κουλτούρας στο mainstream κοινό (ανάμεσα σε όσους μιλούν είναι και η Οπρα Γουίνφρι).

Κάποτε η Μόρισον είχε πει: «Όλοι πεθαίνουμε. Κι αυτό ας δώσει νόημα στη ζωή μας. Όλοι χρησιμοποιούμε το λόγο. Κι αυτό ας δώσει ευθύνη στη ζωή μας...».

Εν ζωή είχε τιμηθεί και από τον πρώην Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Μπάρακ Ομπάμα.