Μια φοιτήτρια γράφει: Εξετάσεις από την ανάποδη...

Πήρα την απόφαση να ξεκινήσω να γράφω σήμερα, έχοντας στο μυαλό μου τις εξετάσεις. Τις εξετάσεις αρχικά τις δικές μου, δηλαδή της Σχολής μου, (μιας και αξιωθήκαμε και εμείς, αν και ολίγον τελευταίοι και καταϊδρωμένοι από το κυνηγητό της ύλης, να αρχίσουμε την εξεταστική), αλλά και τις εξετάσεις γενικότερα, τις εξετάσεις κάθε τύπου, μορφής και λογής.

Σκεφτόμουν λοιπόν τις - αξέχαστες - σχολικές εξετάσεις, τις εξετάσεις που αποσκοπούν στην απόκτηση ενός ξενόγλωσσου ή και ενός μουσικού πτυχίου, τις εξετάσεις οδήγησης, ακόμα και αυτές που πραγματοποιούνται με σκοπό την πρόσληψη σε κάποια εργασία (τις αποκαλούμενες «συνεντεύξεις», αν δεν κάνω λάθος).

Συνεχίζοντας να περιπλανιέμαι μέσα και έξω από τα διάφορα ονόματα και περιεχόμενα των ποικίλων εξετάσεων, διασταυρώθηκα και με έναν τομέα αυτών, σίγουρα λιγότερο εμφανή, αλλά ομοίως σίγουρα, καθόλου μειωμένης σπουδαιότητας.

Συνάντησα λοιπόν, (νοητά προφανώς, δεν έχω - ακόμα - παραισθήσεις από το διάβασμα), τις εξετάσεις που, αν έπρεπε να τις ονομάσω κάπως, μάλλον θα επέλεγα τη λέξη «(δια)προσωπικές», περικλείοντας σε αυτήν τις «διαπροσωπικές» και τις απλά «προσωπικές».

Χωρίς αμφιβολία (θα έλεγα αν ήμουν πιο τολμηρή, αλλά θα ήταν ασφαλέστερο, πιστεύω, να μην είμαι τόσο απόλυτη) ακόμα και να υφίστανται κάποιες αμφιβολίες λοιπόν, ως προς τους παρακάτω ισχυρισμούς, θα έλεγα ότι οι εξετάσεις στη ζωή ενός ανθρώπου δεν περιορίζονται μόνο στις καθαρά τυπικές και αντικειμενικές εξ αυτών, με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών αναπτυγμένων χωρών. (Ναι, και η Ελλάδα αναπτυγμένη χώρα θεωρείται!)

Οι εξετάσεις που συμπληρώνουν το σύνολο, είναι όσες εκτελούνται συνειδητά ή ασυνείδητα από τους ανθρώπους, προκειμένου να καθορίσουν τις σχέσεις τους, με τον εαυτό τους ή/και το περιβάλλον τους, να ξεκαθαρίσουν τα συναισθήματά τους, να απομονώσουν τις σκέψεις τους, να οργανώσουν την ιδεολογία τους κλπ. Επειδή, όμως, με το συγκεκριμένο εντελώς αυθαίρετο και παρακινδυνευμένο ορισμό, μάλλον θα έχω πρόβλημα, καλύτερα να προβώ σε κάποια παραδείγματα του τι εννοώ.

Καθημερινά συναναστρεφόμαστε με «άλλους». Συναντούμε νέα πρόσωπα, καμιά φορά γνωρίζουμε και νέους χαρακτήρες. Δεν είναι όλοι φίλοι μας και ούτε πρόκειται να γίνουν. Κάποιοι θα δημιουργήσουν την παρέα μας, κάποιοι τους κολλητούς μας, κάποιοι τη σχέση μας και κάποιοι τους εξ όψεως γνωστούς μας. Πώς λειτουργεί αυτή η διαδικασία; Με εξετάσεις. Αξιολογούμε και αξιολογούμαστε, κρίνουμε και κρινόμαστε.  Η ίδια ακριβώς διεργασία λαμβάνει χώρα και στο εσωτερικό των άλλων, με κατεύθυνση προς εμάς. Υποβάλλουμε και υποβαλλόμαστε, σε αξιοθαύμαστα κατασκευασμένων ζητουμένων εξετάσεις. Αδιάκοπα και συστηματοποιημένα, μέχρι το τοπίο να ξεκαθαρίσει. Αν, και μόλις ξαναθολώσει, ο μηχανισμός αυτόματα επανεκκινεί , με στόχο τη λήψη αποφάσεων, ως προς τη συγχώρεση για παράδειγμα, ή την αποπομπή του αιτίου της «θολούρας» από τη ζωή μας.

Στις σπάνιες, λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανότητες, (τα μαθηματικά το λένε, όχι εγώ), περιπτώσεις, που τα αποτελέσματα των διαπροσωπικών εξετάσεων ανάμεσα σε δύο ή παραπάνω άτομα, είναι επαναλαμβανόμενα θετικά, οι σχέσεις αντέχουν. Στις περιπτώσεις που είτε κάποιο αποτέλεσμα είναι αρνητικό, είτε εθελοτυφλούμε κάνοντας πως δεν υπάρχει, οι σχέσεις φθείρονται. Μπορεί αργά, αλλά φθείρονται. Υπάρχει βέβαια και το άλλο ενδεχόμενο. Να είναι (ή να φαίνονται, εδώ αλληλομπερδεύονται οι σημασίες των δύο ρημάτων,) οι σχέσεις μας ζωντανές, και εμείς ψεύτικοι, αλλοιωμένοι, και δυστυχισμένοι. Ο καθένας διαλέγει το δρόμο του.

Ένα άλλο παράδειγμα αποτελεσμάτων (δια)προσωπικών (εδώ απλά «προσωπικών») εξετάσεων, είναι οι τύψεις. Τύψεις που μπορεί να αισθανόμαστε για μια συμπεριφορά μας, για μια πράξη, για μια σκέψη, ή για μια έλλειψη συμπεριφοράς, πράξης και σκέψης. Με τη μορφή αμφιβολιών, μετάνοιας ή απογοήτευσης, οι τύψεις, από όπου και αν προέρχονται, όσο αθώα ή βαριά και αν είναι η μορφή τους, αποτελούν απλά αντιπροσώπους αρνητικών αποτελεσμάτων, των εξετάσεων που κληθήκαμε να περάσουμε από τον εαυτό μας.  Το θέμα όμως, είναι ότι δεν μπορούμε να αποφύγουμε τίποτα από όσα αναφέρθηκαν. Οι εξετάσεις είναι το αποτελεσματικότερο μέσο που διαθέτουμε, ώστε να περιορίσουμε τον κίνδυνο εσφαλμένου συμπεράσματος, σε κάθε σημαντική στιγμή και περίσταση.

Είναι πραγματικά εξουθενωτικό λοιπόν, αν όχι παράλογο, να τις διαχειριζόμαστε ως το μεγαλύτερο δεινό που μας απειλεί, ειδικά όταν έχει να κάνει με μία, δύο, έξι ή δέκα απλές αξιολογήσεις. Φαίνεται ξεκάθαρα, άλλωστε, ότι υποχρεωτικά συμμετέχουμε και θα συμμετέχουμε για όσο ακόμα είμαστε κοινωνικά και νοήμονα όντα (πόσο ακόμα, άλλο ερώτημα…) σε πολύ πολυπλοκότερου περιεχομένου και στόχου εξετάσεις.

Mόνο να συμβιβαστούμε μένει λοιπόν… Και να απολαύσουμε, όσο μπορούμε, κάθε πτυχή…