Ελλάδα 2.0 ή Ελλάδα… μηδέν; Η ψευδαίσθηση της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης

Μας είπαν ότι περάσαμε στην εποχή της «Ελλάδας 2.0». Ότι, δηλαδή, βαδίζουμε δυναμικά προς τη 4η βιομηχανική επανάσταση, με ψηφιακά έργα, τεχνητή νοημοσύνη και καινοτομία. Ότι η χώρα αλλάζει και πως οι «άριστοι» χτίζουν το μέλλον. Και αναρωτιόμαστε: ποια επανάσταση; ποια Ελλάδα 2.0;

Διότι η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Η Ελλάδα δεν παράγει, απλώς εισάγει, καταναλώνει και εξαρτάται. Την ώρα που τα κράτη της Ε.Ε. χαράζουν στρατηγικές βιομηχανικής πολιτικής, ενισχύουν την παραγωγή, την τεχνολογική αυτάρκεια και την έρευνα, εμείς περιοριζόμαστε σε επιδοτήσεις, αποσπασματικά προγράμματα και επικοινωνιακές εξαγγελίες.

Ίσως το «2.0» να μην είναι παρά το… σκορ ανάμεσα στους κυβερνώντες και στους πολίτες: δύο τετραετίες «άριστων», με μηδενικό παραγωγικό αποτύπωμα για τη χώρα.

Η Ελλάδα χωρίς βιομηχανική πολιτική

Για δεκαετίες, η χώρα μας στερείται μιας ολοκληρωμένης βιομηχανικής πολιτικής, μιας στρατηγικής που να στηρίζει την παραγωγή, την καινοτομία, τη μεταποίηση, τη νεανική επιχειρηματικότητα.

Αντί αυτών, οικοδομήθηκε ένα ευκαιριακό μοντέλο που στηρίζεται κυρίως στον μαζικό τουρισμό, τη χαμηλά αμειβόμενη εργασία και την εσωτερική κατανάλωση.

Η έλλειψη στρατηγικής κατεύθυνσης οδήγησε σε στασιμότητα της παραγωγικότητας, ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες προχωρούσαν σε τεχνολογικά άλματα. Η Ελλάδα δεν επένδυσε ούτε στην τεχνολογική εκπαίδευση ούτε στις νέες ειδικότητες, ούτε στη διασύνδεση πανεπιστημίων και επιχειρήσεων — αφήνοντας ανεκμετάλλευτο το ανθρώπινο δυναμικό της.

Το αποτέλεσμα; Μια αδύναμη παραγωγική βάση, μια οικονομία εξαρτημένη από εισαγωγές και μια κοινωνία που βλέπει τη δημιουργικότερη γενιά της να μεταναστεύει.

Τα στοιχεία μιλούν μόνα τους

Η βιομηχανία (δευτερογενής τομέας) συμμετέχει μόλις κατά 16% στο ΑΕΠ. Οι υπηρεσίες αγγίζουν σχεδόν το 80%.

Μια τόσο ανισόρροπη οικονομία δεν μπορεί να στηρίξει ούτε διατηρήσιμη ανάπτυξη ούτε κοινωνική πρόοδο. Όταν η παραγωγή υστερεί, η χώρα καταναλώνει περισσότερο απ' όσο παράγει - και τότε έρχονται:

Χαμηλοί μισθοί
Υψηλό κόστος ζωής
Χαμένες ευκαιρίες
Διαρκής εξάρτηση.

Αυτή η ανισορροπία οδηγεί σε χρόνια στρεβλώσεις: αδύναμη βιομηχανική βάση, κατακερματισμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις χωρίς πρόσβαση σε κεφάλαια, και ένα κράτος που λειτουργεί ως διαχειριστής επιδοτήσεων αντί ως στρατηγός της παραγωγικής ανασυγκρότησης.

Τι είναι – και τι δεν είναι – η 4η Βιομηχανική Επανάσταση

Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση δεν είναι:

PowerPoint παρουσιάσεις
Προγράμματα ΕΣΠΑ
Επιδοτούμενα σεμινάρια «ψηφιακών δεξιοτήτων».

Είναι:

Παραγωγή
Έρευνα και τεχνολογία
Σύγχρονα εργοστάσια
Αξιοπρεπείς αμοιβές
Επένδυση στον άνθρωπο

Είναι ο αγρότης που έχει πρόσβαση σε τεχνολογία, ο μηχανικός που δεν αναγκάζεται να φύγει στο εξωτερικό, ο μικρομεσαίος που μπορεί να καινοτομήσει και να σταθεί στον ανταγωνισμό. Χωρίς αυτά, η «4η Βιομηχανική Επανάσταση» δεν είναι παρά ένας επικοινωνιακός τίτλος, όχι μια αναπτυξιακή στρατηγική.

Η Ελλάδα μπορεί, αλλά όχι έτσι

Η χώρα έχει τις δυνατότητες να πρωταγωνιστήσει στη νέα εποχή. Αλλά αυτό δεν θα γίνει με επικοινωνία, φιέστες και αόριστα συνθήματα τύπου «Ελλάδα 2.0».

Θα γίνει μόνο με ουσιαστικές πολιτικές που επαναφέρουν την παραγωγή, τη γνώση και την αξιοπρέπεια στο επίκεντρο. Με μακροπρόθεσμη στρατηγική, βιομηχανικές επενδύσεις, τεχνολογικά οικοσυστήματα, σύγχρονες δεξιότητες και υποδομές.

Γιατί το πραγματικό στοίχημα δεν είναι απλώς η ψηφιοποίηση του κράτους. Το πραγματικό στοίχημα είναι η αναγέννηση της κοινωνίας, μιας κοινωνίας που παράγει, δημιουργεί και στέκεται όρθια. Μιας κοινωνίας που δεν περιμένει σωτήρες, αλλά απαιτεί δικαιοσύνη, σχέδιο, προοπτική.

Αυτή είναι η μόνη πραγματική «Ελλάδα 2.0».

ΣΣ: Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαϊας