Καινοτομία και επιχειρηματικότητα στη Δυτική Ελλάδα

Η έννοια της καινοτομίας είναι η πλέον κυρίαρχη στη δημόσια σφαίρα, ειδικά στον κόσμο των επιχειρήσεων και γενικότερα της αγοράς.

Την έχει υιοθετήσει επίσημα η Ευρωπαϊκή Ένωση ως κεντρικό άξονα και βασικό κριτήριο χρηματοδοτήσεων για την επόμενη προγραμματική περίοδο, άρα δεν μπορούμε να την αγνοούμε.

Το ζήτημα λοιπόν είναι πώς θα μπορέσει η καινοτομία να αποκτήσει οντότητα σε περιφερειακό επίπεδο, διότι είναι πολύ σημαντικό η διάχυση της γνώσης να μεταφέρεται από το κέντρο στην περιφέρεια.

Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας είμαστε σε ένα κρίσιμο στάδιο, διότι έχουν με ν γίνει ορισμένα βήματα, αλλά ακόμα έχουμε δρόμο να διανύσουμε για να φτάσουμε εκεί που θέλουμε. Θα παραθέσω σύντομα ορισμένα στοιχεία που έχει δημοσιεύσει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης.

Μέχρι το 2018 ηΗ Δυτική Ελλάδα κινούνταν σχετικά κοντά στον πανελλαδικό μ.ό. όσον αφορά την καινοτομία. Το ποσοστό των επιχειρήσεων με καινοτομία προϊόντος ήταν στο 45,1% του συνόλου των επιχειρήσεων ενώ ο πανελλαδικός μ.ό. ήταν 42%. Οι καινοτόμες επιχειρήσεις στη Δυτική Ελλάδα είναι στο 57,8%  και οι επιχειρήσεις με καινοτομίες επιχειρησιακής διαδικασίας ήταν στο 49,3%. Εκεί που υπάρχει όμως σοβαρή υστέρηση, είναι στις δαπάνες.

 Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας ο δαπάνες για έρευνα και καινοτομία το 2019 ήταν στο 1,4% του ΑΕΠ ενώ σε όλη την Ελλάδα στο 1,27% και στην ΕΕ στο 2,15%.

 Σε απόλυτους αριθμούς η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας δαπανούσε το 2019 μόλις 172 εκατ. ευρώ ανά κάτοικοι, όταν η υπόλοιπη Ελλάδα ήταν στα 214 εκατ. ευρώ και η Ευρώπη στα 685 εκατ. ευρώ. Είναι προφανές ότι αυτό το ποσό θα πρέπει να αυξηθεί. Εκεί που διαπιστώνουμε μια ευχάριστη έκπληξη, είναι στο μερίδιο ερευνητών στο εργατικό δυναμικό στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, το οποίο είναι στο 1,01% ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι στο 0,87% και στην Ευρώπη των 28 στο 0,90%. Είναι προφανής ο καθοριστικός ρόλος του Πανεπιστημίου, στο οποίο θα αναφερθώ στη συνέχεια.

 Το θετικό στοιχείο είναι πως το 32,5% των επιχειρήσεων της Δυτικής Ελλάδας συνεργάζονται με τρίτους για την ανάπτυξη καινοτομίων, όταν ο πανελλαδικός μ.ό. είναι 21,4%.

Για τα οφέλη των επενδύσεων στην καινοτομία δε χρειάζεται να πω πολλά πράγματα, για να μην κουράσω, παρά μόνο ότι έτσι ενισχύεται η μεταφορά τεχνογνωσίας και τεχνολογίας, η ψηφιακή προσαρμοστικότητα και η παραγωγικότητα, διότι βελτιώνεται αισθητά η συμμετοχή στην παγκόσμια αλυσίδα αξίας.

Απαραίτητες προϋποθέσεις όμως είναι οι υποδομές, το επίπεδο ψηφιοποίησης, το ευρύτερο οικοσύστημα καινοτομίας, το επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού, τα οικονομικά κίνητρα, το εργασιακό καθεστώς και η πολιτική σταθερότητα και η παρεχόμενη ποιότητα ζωής. Όταν μιλάμε για επενδύσεις στην καινοτομία, το πιο σημαντικό που αναζητούν οι επενδυτές είναι μία δεξαμενή εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού που έχει τις δυνατότητες να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις των εταιρειών αυτών. Το επιχειρηματικό περιβάλλον, η λειτουργία των θεσμών, και η ποιότητα ζωής συμβάλουν υποστηρικτικά στην επιλογή της περιοχής υποδοχής.

Άρα εδώ συναντάμε τον καθοριστικό ρόλο του Πανεπιστημίου Πατρών στη σύνδεση με τις επιχειρήσεις και τα ερευνητικά κέντρα,  διότι είναι ο κρίσιμος παράγοντας για τη συνεχή αναβάθμιση των δεξιοτήτων και αύξηση της δεξαμενής του επιστημονικού δυναμικού. Η ικανότητα μίας χώρας να καινοτομεί συνδέεται άμεσα με την ανταγωνιστικότητα, τη δημιουργία καλών θέσεων εργασίας, την αξιοποίηση του ερευνητικού και επιστημονικού της δυναμικού, την αντιμετώπιση κρίσιμων προκλήσεων των επιχειρήσεων και της κοινωνίας, και εν τέλει, με υψηλότερο βιοτικό επίπεδο.

Η Δυτική Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα των ανταγωνιστικών κλιματικών συνθηκών και της ποιότητας ζωής για την προσέλκυση ψηφιακών εργαζομένων, άρα μπορεί να συμβάλει και στο brain gain και στην αναστροφή του Brain drain.

Φυσικά, όπως επισημάνει και σε άλλες τοποθετήσεις μου, η συνεργασία με το Πανεπιστήμιο πρέπει να γίνεται με όρους ισοτιμίας και όχι πλήρους υποταγής της εκπαίδευσης στην αγορά. Το πανεπιστήμιο πρέπει να μπορεί να δίνει όλα τα γνωστικά εφόδια στους αποφοίτους και εμμέσως να τροφοδοτεί τις επιχειρήσεις με ανθρώπινο δυναμικό που θα πρωτοπορήσει στην εισαγωγή καινοτομικών δραστηριοτήτων.