'Ερχεται μέσα στο '21 στην Πάτρα το Ιατρείο Μνήμης- Σε ποιους θα απευθύνεται, ποιους αφορά

• Ποια είναι η  βοήθεια που παρέχεται αυτή τη στιγμή στην Πάτρα σε ανθρώπους με άνοια;

Το Κοινωφελές Σωματείο Αρωγής και Φροντίδας Ηλικιωμένων και Ατόμων με Αναπηρία-"ΦΡΟΝΤΙΖΩ" από τον Φεβρουάριο του 2020  ξεκίνησε την λειτουργία  του Κέντρου Ημέρας για Άτομα με Άνοια στον Δήμο  Πατρέων (με πόρους από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δυτική Ελλάδα 2014-2020)

Σκοπός της συγκεκριμένης δομής είναι η οργάνωση και εφαρμογή ομαδικών και ατομικών θεραπευτικών προγραμμάτων για τα άτομα με διαγνωσμένη νόσο Alzheimer ή άλλες μορφές άνοιας, που βρίσκονται στα αρχικά, μεσαία ή πιο προχωρημένα στάδια της νόσου με απώτερο στόχο την διατήρηση της λειτουργικότητας τους όσο το δυνατόν περισσότερο. Επιπρόσθετοι στόχοι είναι η υποστήριξη και αποφόρτιση των οικογενειακών φροντιστών των ατόμων με άνοια αλλά και η ενημέρωση της κοινότητας για πρόληψη και σωστή αντιμετώπιση της άνοιας.

Παράλληλα με τη δομή του Κέντρου Ημέρας ξεκίνησε και το Πρόγραμμα Διασύνδεσης του ΚΗ με ΚΑΠΗ/ΚΗΦΗ με τους Δήμους Πατρέων και Αιγιαλείας που σαν στόχο έχει την πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση της άνοιας εντός της κοινότητας.

Επίσης να αναφέρουμε πως από τον Οκτώβριο ’20 ξεκίνησε η υλοποίηση του έργου «Γέφυρα Φροντίδας για την Τρίτη Ηλικία και την Άνοια», με δωρεά από το ΤΙΜΑ Κοινωφελές Ίδρυμα, με σκοπό την κατ’ οίκον υποστήριξη οικογενειών που φροντίζουν άτομο με άνοια στην περιοχή της Πάτρας αλλά και την κάλυψη των νέων αναγκών που προέκυψαν από την πανδημία.

• Πόσοι είναι οι άνθρωποι, στην πόλη, που ξέρουμε ότι χρειάζονται βοήθεια; Ποιες δομές υπάρχουν για την αξιολόγηση και έγκαιρη διάγνωση της άνοιας στην περιοχή

Η Ελλάδα έχει χαρακτηριστεί ως  γερασμένη  χώρα καθώς το 22% σχεδόν των κατοίκων της είναι πλέον άνω των 65 ετών και το ποσοστό  άνω των 85 ετών πλησιάζει το 3,5%. (ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΝΕΑ, ΕΔΚΑ, Τεύχος 35, 2019ο). Η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης σε συνδυασμό με διάφορους άλλους επιβαρυντικούς  παράγοντες οδηγούν στην ραγδαία αύξηση των ανθρώπων που πάσχουν από άνοια. Στην χώρα μας αυτή τη στιγμή υπολογίζονται 200.000 πάσχοντες από άνοια. Σύμφωνα με τους επιπολασμούς, ανά ηλικιακή ομάδα, από τη μελέτη της Ελληνικής Διαχρονικής Ερευνας της Γήρανσης και της Διατροφής που διεξάγει ο αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας Νικόλαος Σκαρμέας και την απογραφή του ελληνικού πληθυσμού του 2011 υπολογίζεται πως στην περιοχή της Αχαΐας ο αριθμός των ατόμων με άνοια είναι μεταξύ 3.500 και 4.500.

Οι ανάγκες για υποστήριξη των ανθρώπων αυτών αλλά και των οικογενειών τους  είναι πολλές καθώς η άνοια πρόκειται για μία «πολυδιάστατη» νόσο που επηρεάζει τόσο το ίδιο τον πάσχοντα όσο και τους περιθάλποντες. Βάσει αυτών των δεδομένων η παροχή απαρτιωμένης φροντίδας είναι η μόνη λύση για την αντιμετώπιση της άνοιας.  

Τα ελπιδοφόρα νέα είναι ότι μέσα από διαδικασίες συλλογικής συζήτησης μεταξύ φορέων και επιστημόνων που ασχολούνται με την άνοια υπό την αιγίδα της «Ελληνικής Πρωτοβουλίας Ενάντια στη νόσο Αλτσχάιμερ» (Hellenic Initiative Against Alzheimer’s Disease-HIAAD.org), καθορίστηκαν οι προδιαγραφές λειτουργίας πρότυπων Ιατρείων Μνήμης, τα οποία θα παρέχουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες σε άτομα με διαταραχές μνήμης και τους περιθάλποντες τους.  Η σύσταση της HIAAD  προέκυψε από τη συνεργασία του Κέντρου Αριστείας Ιατρικής Ακριβείας για τη νόσο Αλτσχάιμερ του Πανεπιστημίου Johns Hopkins των ΗΠΑ και του Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας του τμήματος Πληροφορικής, του Ιονίου Πανεπιστημίου (BiHELab).

Το Κοινωφελές Σωματείο Φροντίζω ως φορέας με πολυετή εμπειρία στην υποστήριξη της Τρίτης Ηλικίας και  την αντιμετώπιση της άνοιας στην Πάτρα συμμετέχει και στηρίζει την Πρωτοβουλία της HIAAD. Στο πλαίσιο λειτουργία του Κέντρου Ημέρας του Φροντίζω παρέχονται υπηρεσίες νευροψυχιατρικής εκτίμησης και  νευροψυχολογικής αξιολόγησης με στόχο την έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση της άνοιας, σχεδιασμός και εφαρμογή εξατομικευμένων θεραπευτικών προγραμμάτων με φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις και ψυχολογική  υποστήριξη των περιθαλπόντων. Ο καθορισμός των νέων προδιαγραφών λειτουργίας των Ιατρείων Μνήμης , όπως αυτά προτείνονται από την HIAAD θα συμβάλει στην βελτιστοποίηση των υπηρεσιών που ήδη παρέχονται από το Κέντρο Ημέρας και στην τήρηση κοινών πρωτοκόλλων παρέμβασης με τα υπόλοιπα Ιατρεία Μνήμης

Στην περιοχή της Πάτρας εκτός από το του σωματείο Φροντίζω λειτουργεί επίσης το Ειδικό Ιατρείο Ψυχογηριατρικής και πρώιμης διάγνωσης νευρονοητικών διαταραχών του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών, υπό την επιστημονική επίβλεψη του Καθηγητή Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών κο  Αλεξόπουλο Παναγιώτη καθώς και ο Σταθμός νευρονοητικού ελέγχου και συμβουλευτικής φροντιστών ατόμων με άνοια του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Όλες μαζί οι δομές αυτές μπορούμε να πούμε ότι αποτελούν ένα απαρτιωμένο δίκτυο υπηρεσιών για την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση της άνοιας στην περιοχή μας.

• Τι είναι το πρότυπο ιατρείο μνήμης  που σχεδιάζεται; Ποια είναι τα βήματα για τη δημιουργία του; Ποιες είναι οι δυσκολίες;  Ποιος θα είναι ο σκοπός του και πώς θα λειτουργεί;

Το Πρότυπο Ιατρείο Μνήμης είναι μια υπηρεσία με αποστολή την παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας στους ασθενείς με διαταραχές μνήμης και συναφών νοητικών διαταραχών (υποκειμενικές αιτιάσεις μνήμης, Ήπια Νοητική Διαταραχή, όλα τα είδη άνοιας) και στις οικογένειές τους. Για τη δημιουργία του απαιτείται ο ενιαίος συντονισμός των φορέων που ασχολούνται με την άνοια ανά την Ελλάδα ( Πανεπιστημιακές Κλινικές, Ψυχογηριατρικά Ιατρεία, Κέντρα Ημέρας για άτομα με άνοια, Εταιρίες Αλτσχάιμερ κα.), ώστε να ακολουθηθούν οι προδιαγραφές που ορίστηκαν από τα μέλη της HIAAD για την λειτουργία των πρότυπων Ιατρείων Μνήμης.

Ο συντονισμένος τρόπος αξιολόγησης και διάγνωσης των νευρονοητικών διαταραχών με κοινά πρωτόκολλα θεραπευτικής παρέμβασης θα συμβάλλει στην βελτιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους πάσχοντες από άνοια και στις οικογένειες τους.

Για την εύρυθμη λειτουργία των Πρότυπων Ιατρείων Μνήμης απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό με εμπειρία στην διαχείριση των νευρονοητικών διαταραχών. Το έργο της λειτουργίας τους  θα αναλάβουν πολύ-διεπιστημονικές ομάδες για κάθε Ιατρείο Μνήμης, οι οποίες θα απαρτίζονται από Ιατρό (ψυχίατρος, νευρολόγο ή γηρίατρο), ψυχολόγο, λοιπούς επαγγελματίες υγείας όπως κοινωνικό λειτουργό, νοσηλευτή , εργοθεραπευτή κ.α. και διοικητικό υπάλληλο. Τα Πρότυπα Ιατρεία Μνήμης αποτελούν μία πρόκληση “ανασύνταξης” των ήδη υπαρχόντων υπηρεσιών για τα άτομα με νευρονοητικές διαταραχές, τα οποία θα υπόκεινται σε συχνές εσωτερικές αξιολογήσεις για την διασφάλιση της εύρυθμής λειτουργίας και την αποδοτικότητα τους.

• Πώς έχει επηρεάσει η πανδημία τους πάσχοντες από άνοια;

Η δύσκολη συνθήκη που έχει δημιουργηθεί μετά την εμφάνιση του covid-19 έχει προκαλέσει πληθώρα προβλημάτων στη πλειοψηφία της κοινωνίας. Από αυτή την κατάσταση δεν θα μπορούσαν να εξαιρεθούν και οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με άνοια και οι οικογένειες τους. Τουναντίον η νέα αυτή πραγματικότητα δυσκόλεψε  σε  μεγαλύτερο βαθμό τον πληθυσμό αυτό.

Το γεγονός ότι η συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα υπήρξε και η πιο ευάλωτη στην νόσηση από τον ιό επέβαλε μεγαλύτερη προσοχή και παραμονή στο σπίτι. Αυτό σε συνδυασμό με τη φύση της άνοιας, η οποία από μόνη της είναι μια νόσος εξελικτική, που οδηγεί πολύ εύκολα στην απομόνωση και αποξένωση ενέτεινε τα συναισθήματα μοναξιάς και απόσυρσης από το κοινωνικό σύνολο. Παράλληλα το γεγονός της δυσκολίας στη μετακίνηση δημιούργησε προβλήματα που αφορούσαν στη δυσκολία λήψης των προϊόντων πρώτης ανάγκης όπως φάρμακα ή τρόφιμα, ενώ φάνηκε πολύ έντονα η δυσκολία στη διαχείριση των συναισθηματικών αναγκών που προέκυψαν από τον εγκλεισμό.

Τέλος μια άλλη συνθήκη που έγινε αρκετά εμφανής κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν η νοητική και σωματική εξασθένιση των λειτουργιών των ηλικιωμένων. Συγκεκριμένα, η δυσκολία στη συναναστροφή ακόμα και με άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος καθώς και η επαφή για μικρό χρονικό διάστημα και με μέσα στα οποία δεν είναι εξοικειωμένα τα ανοϊκά άτομα με τους αγαπημένους τους ( skype, viber, κ.α.) προκάλεσαν την γνωστική έκπτωση των ήδη επιβαρυμένων λειτουργιών τους.

Ενώ η αδυναμία μετακίνησης λόγω των περιορισμών ενέτεινε την σωματική εξασθένιση. Ολοκληρώνοντας θα πρέπει να γίνει μια αναφορά στην ψυχολογική πίεση που βίωσαν και βιώνουν οι οικογενειακοί φροντιστές των ανοϊκών ατόμων καθώς πέρα όλων των άλλων πραγμάτων που χρειάστηκε να διαχειριστούν στην καθημερινότητα τους, ήταν και η αποκλειστική φροντίδα των ατόμων χωρίς εξωτερικές βοήθειες και παράλληλα η πραγματοποίηση  δράσεων ώστε να τους διατηρήσουν σε ένα καλό γνωστικό επίπεδο. Αυτό συνολικά συντέλεσε στην μεγαλύτερη συναισθηματική τους πίεση και στην δημιουργία νέων αναγκών που αφορούσαν τους ίδιους τους φροντιστές.