Back to Top
#TAGS ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Αιγιάλεια Νάσος Νασόπουλος Ρούλα Πισπιρίγκου Βασιλιάς Κάρολος της Αγγλίας Κέιτ Μίντλετον
Αγγελίες
Μην ψάχνεις, βρες στο
THE BEST

ΑΠΟΨΕΙΣ

/

Για τον Πολιτισμό: Δεξιά ή Αριστερή τέχνη;

Για τον Πολιτισμό: Δεξιά ή Αριστερή τέχνη;

Του Βασίλειου Χριστόπουλου, συγγραφέα - Υποψήφιου δημοτικού συμβούλου της παράταξης «ΩΡΑ ΠΑΤΡΩΝ»

Καθώς μπαίνουμε στην τελική ευθεία των δημοτικών εκλογών αισθάνομαι την ανάγκη  να θέσω ένα ζήτημα για τον πολιτισμό: Στην καλλιτεχνική δημιουργία μπορεί να μπαίνει  δεξιό ή αριστερό πρόσημο; Το κάθε καλλιτεχνικό γεγονός μπορεί να χαρακτηρίζεται δεξιό ή αριστερό;

Ο πολιτικός χώρος της  Αριστεράς  πάντα θεωρούσε  πως με την  τέχνη και τον πολιτισμό  έχει  κάποιες  εκλεκτικές συγγένειες. Γι αυτό και συχνά κατηγορήθηκε πως  αντιμετώπιζε τους καλλιτέχνες και την τέχνη τους με σκοπιμότητα και ιδιοτέλεια.

Ο  κάθε δημιουργικός καλλιτέχνης εύρισκε  και βρίσκει τα  θέματα  που τον εμπνέουν   στον  άνθρωπο και στα πάθη του. Σε παλιότερες εποχές οι ανθρωπιστικές αξίες που  αναδείκνυε  μπορούσαν να πιστωθούν  πολιτικά  σε όλο το πολιτικό-δημοκρατικό  φάσμα.  Από την (δημοκρατική) Αριστερά μέχρι τη (δημοκρατική) Δεξιά.

Στην Αριστερά πιστώνεται  ο ανθρωπισμός, η αλληλεγγύη προς τον αδύναμο, η  κοινωνική δικαιοσύνη, η δίκαιη κατανομή των υλικών αγαθών, η συλλογικότητα – κοινότητα  έναντι του ατόμου.  Στη   δημοκρατική δεξιά πιστώνονται  άλλες αξίες:  η ελευθερία του ατόμου, η ανάδειξη της  ατομικότητάς του και των δημιουργικών δυνατοτήτων του, η χειραφέτησή του από την πίεση που του ασκεί η κοινότητα,  η απελευθέρωση του από  τους κοινωνικούς καταναγκασμούς, αλλά και τους  κρατικούς – γραφειοκρατικούς  περιορισμούς.

Συνοπτικά,  αν η Αριστερά  πρόβαλε την κοινωνική δικαιοσύνη, η Δεξιά πρόβαλε την ατομική ελευθερία.

Η τέχνη μπορούσε να ακουμπήσει δημιουργικά και στις δυο αυτές ιδεολογίες  και να υπηρετήσει   τον άνθρωπο, τα πάθη του, τις αξίες του, να καλλιεργήσει  την πνευματικότητά του.

Γι αυτό και η τέχνη, παρά τις ανθρώπινες προτιμήσεις και αδυναμίες των δημιουργών, πάντα  βρισκόταν  πάνω από  πολιτικές  και   ιδεολογίες.

Ο  δεξιός Ελύτης, συντηρητικός Σεφέρης, ο  κομματικός  Ρίτσος και ο αριστερός  Βάρναλης  στις  εμπνευσμένες στιγμές της  τέχνη τους   δεν έκαναν  αριστερή ή δεξιά ποίηση, αλλά μόνο  ποίηση. Απλά υψηλή ποίηση.

Αν, λοιπόν,  ο  κάθε δημιουργός και καλλιτέχνης, επαγγελματίας ή ερασιτέχνης,  έχει και μπορεί να έχει τις πολιτικές και ιδεολογικές του προτιμήσεις, η  τέχνη του δεν  έχει. Αν η τέχνη του  χαρακτηρίζεται από εμφανή πολιτική μεροληψία τότε δεν είναι τέχνη, αλλά προπαγανδιστικό κείμενο.

Σε  κρίσιμες ιστορικές στιγμές,  βέβαια, όταν  διακυβεύεται   η πορεία μιας χώρας,  όταν  καταπατάται βάναυσα το δίκαιο, βλέπουμε τους πνευματικούς ανθρώπους να  συστρατεύονται. Η  ελληνική περίπτωση έχει δείξει πως    τάσσονται   στο πλευρό του αδύνατου, αυτού  που καταπατούνται τα δικαιώματά του.

Γι αυτό η  Ελληνική Αριστερά συνήθως  είχε με τον πολιτισμό και τις τέχνες στενές  σχέσεις. Γιατί για πολλά χρόνια   ήταν εκτός των τειχών, υπό διωγμό και κυνηγημένη. Η συμπάθεια ακόμη και η στράτευση ήταν μια πράξη αλληλεγγύης προς τον κυνηγημένο.

Έτσι η Αριστερά για χρόνια παρά τα προβλήματα δογματισμού και σταλινισμού συγκέντρωνε στις τάξεις της ή στον περίγυρό της  τους διαπρεπέστερους διανοούμενους των τεχνών και των γραμμάτων.

Σήμερα, όμως, κανένας  δημιουργός -καλλιτέχνης δεν  στρατεύεται με την Αριστερά από αλληλεγγύη.   Τα τελευταία 35 χρόνια η Αριστερά δεν είναι υπό διωγμό. Και τα τελευταία τέσσερα είναι και  κυβέρνηση.

Από την άλλη πλευρά  πλευρά το πολιτικό τοπίο τα τελευταία χρόνια  έχει ανατραπεί. Η οικονομική εξέλιξη  του καπιταλισμού οδήγησε σε πρωτόγνωρες οικονομικές και πολιτικές ανατροπές.  Ο  παγκοσμιοποιημένος  και νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός δεν προωθεί  πια την ελευθερία  του ατόμου, την ανάδειξη των δημιουργικών δυνατοτήτων του, την χειραφέτησή του από καταναγκασμούς και  κρατικούς περιορισμούς. Δεν καλλιεργεί  πνευματικότητα και  ανθρωπιστικές  αξίες.

Αντίθετα προωθεί  μια  μαζική  τέχνη - εμπόρευμα  και   έναν μαζικό πολιτισμό. Ο πολιτισμός αυτός, ή πιο σωστά η βιομηχανία πολιτισμού, προβάλλει  ως κυρίαρχα αγαθά μόνο οικονομοκεντρικές αξίες:  τον ακραίο καταναλωτισμό, τη σκληρή και απάνθρωπη  ανταγωνιστικότητα  για πλουτισμό,  τον ακραίο και  χυδαίο ατομοκεντρισμό.

Η γνήσια  καλλιτεχνική  δημιουργία  οδηγούνται στο περιθώριο.

Σ' αυτό το νεοφιλελεύθερο μοντέλο,  το  “μπολιασμένο” εντέχνως και με στοιχεία διαπλοκής, όπου  κριτήρια επιτυχίας είναι οι δημόσιες σχέσεις με την εξουσία και η  ενσωμάτωση στο σύστημα, ο γνήσιος δημιουργός στέκεται αμήχανος.

Άλλοτε συνεχίζει το μοναχικό του δρόμο   αντιδρώντας, όσο μπορεί,  με το έργο του και άλλοτε εγκαταλείπει. Η  νέα φιλελεύθερη δεξιά  δεν τον εκφράζει πια.

Ταυτόχρονα μετά από όσα έχουν αποκαλυφθεί, συνεχίζει  να φοβάται  και την   αριστερά.  Πρώτα  τη  δογματική σταλινική Αριστερά που  αντιμετωπίζει τον Πολιτισμό με ιδιοτέλεια και πολιτική  σκοπιμότητα. Κάτω από την οπτική  της καθοδηγούμενης “ενιαίας κομματικής άποψης” με το πνεύμα  του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.  Που προσπαθεί να διαμορφώσει την δική της κάστα και ηγεμονία.

Εμείς εδώ στην Πάτρα της δημοτικής θητείας Πελετίδη  γνωρίσαμε από πρώτο χέρι αυτήν την αντίληψη. Ο  Δήμος  (μέσα από τους πολιτιστικούς του  θεσμούς)   αγνόησε προκλητικά την πλούσια καλλιτεχνική παραγωγή της πόλης. Με εξαίρεση κάποια ελάχιστα  γεγονότα που έλεγχε  πολιτικά  και έκρινε πως βρίσκονται  μέσα στην «ενιαία κομματική γραμμή» .

Περισσότερα ανέφερα στο προηγούμενο κείμενό μου:  «Να βοηθήσουμε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν».

Ταυτόχρονα, όμως, ο κάθε δημιουργός στέκεται και καχύποπτος απέναντι σε μια άλλη αντισταλινική αριστερά, αυτήν  του Γκράμσι.  Που βλέπει την  τέχνη ως πηγή συναίνεσης και  υποταγής ή  υποστήριξης  της νέας ιδεολογίας. Που προωθεί  τους δικούς της  «οργανικούς  διανοούμενους», δηλαδή  τους πνευματικούς καθοδηγητές  της  εργατικής τάξης και παραγωγούς  της ιδεολογίας  της.

Πώς, λοιπόν, ο δημιουργός θα  ασκήσει την τέχνη του χωρίς κινδύνους εκμετάλλευσης,  έξω από τις πολιτικές   διαπλοκές και  τις κομματικές ίντριγκες;

Σήμερα η   Ανανεωτική και Δημοκρατική Αριστερά(και ο κύριος εκφραστής της ο Σύριζα), αξιοποιώντας τις αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος, υποστηρίζει σταθερά  ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο πολιτισμού  απαλλαγμένο, κατά το δυνατόν, από   διαπλοκές και  πελατειακές σχέσεις, αλλά και  μακριά από κάθε σκοπιμότητα, κάθε πρόθεση  εκμετάλλευσης,   προσηλυτισμού ή  προπαγάνδας.  Έξω από τη λογική των «οργανικών διανοούμενων», των  ιδεολογικών ηγεμονιών και των καστών  της αριστεράς.

Μια πολιτική πολιτισμού με απόλυτη διαφάνεια και αξιοκρατία με κέντρο τον άνθρωπο, τις  ανθρώπινες αξίες και απόλυτο κριτήριο την αισθητική αξία κάθε έργου.

Αυτό το Ανθρωποκεντρικό μοντέλο υπηρετεί και η ΩΡΑ ΠΑΤΡΩΝ  (που  αποτελεί την  έκφραση της  Ανανεωτικής και Ριζοσπαστικής Αριστεράς στην Αυτοδιοίκηση)   με επικεφαλής το Γ. Ρώρο.

Η  πολιτιστική της πολιτική, όπως την έχει πολλαπλά αναπτύξει,  θέτει σε προτεραιότητα  τη δημιουργία  υποδομών και άλλων ευνοϊκών συνθηκών, ώστε η καλλιτεχνική  δημιουργία να αποτελεί μια ανοιχτή δυνατότητα για τον κάθε ένα και την κάθε μία από εμάς. Χωρίς διάθεση χειραγώγησης, χωρίς  οποιαδήποτε εκμετάλλευση ή αξιοποίηση, χωρίς καμιά σκοπιμότητα.

Γιατί θέλει τους δημιουργούς και τον κάθε άνθρωπο  ξεχωριστά να αναπτύσσει την τέχνη του  ελεύθερα χωρίς ιδεολογικές και πολιτικές εξαρτήσεις.

Το πιο σημαντικό, χωρίς η ίδια να προσδοκά κάποιο όφελος από τους καλλιτέχνες. Περιμένει όμως, όπως  περιμένουμε όλοι, πολλά από την τέχνη τους.  Περιμένει χωρίς καμιά ιδιοτέλεια. Απλά, να την γευτούμε, να τη χαρούμε όλοι, να γίνουμε σοφότεροι για τον άνθρωπο,  να μας καλλιεργήσει ακόμη πιο πολύ τη γνώση και την ευαισθησία.

Όπως, όταν η πόλη είναι καθαρή, και όλοι τη χαιρόμαστε.  Όταν οι παιδικές χαρές λειτουργούν σωστά, και όλα τα παιδιά παίζουν με χαρά και  ασφάλεια.  Όταν οι νεραντζιές της Τριών Ναυάρχων ανθίζουν  και αρωματίζουν την πόλη. Και όλοι μπορούμε να  απολαμβάνουμε το ανοιξιάτικο άρωμά τους .

 

Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr

* Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Απόψεις» του thebest.gr απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του portal.

Απόψεις