Μία ταινία που «πόνεσε» και προβλημάτισε

Μία έκπληξη περίμενε τους σινεφίλ που πήγαν στις χθεσινές δύο προβολές της ελληνικής ταινίας του 32χρονου Σύλλα Τζουμέρκα «Χώρα Προέλευσης» που πραγματοποιήθηκαν από την Κινηματογραφική Λέσχη της Πάτρας στα Ster Cinemas. Παρών ήταν ο ίδιος ο σκηνοθέτης που μίλησε για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του που είχε παιχθεί μάλιστα και στην Εβδομάδα Κριτικής του τελευταίου Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Βενετίας τον περασμένο Σεπτέμβριο ενώ επίσης απήντησε σε ερωτήματα του κοινού.

Όπως είπε, ένιωσε ιδιαίτερα χαρούμενος που η ταινία του προβλήθηκε στην Πάτρα και πως πρόκειται για ένα φιλμ με δύο κυρίως άξονες, την οικογένεια και την Μεταπολίτευση. Η «Χώρα Προέλευσης» καθρεφτίζει μία ολόκληρη εποχή στην Ελλάδα από τα χρόνια του ’70 μέχρι σήμερα εστιάζοντας στη σύγκρουση τριών γενεών, αυτής του ΄50, της γενιάς της Μεταπολίτευσης και τη νεότερη.

«Προσωπικά ανήκω στη πιο νέα γενιά, πήγα δημοτικό σχολείο τη δεκαετία του ’80 και μεγάλωσα με όλα αυτά τα πράγματα, τα βάρη και τις ενοχές που δεν φαίνονταν αλλά που όλοι ξέρουμε, τα γλέντια, το μίσος, τις πιέσεις, κ.α. Στόχος μου ήταν να μην υπάρχουν στο στόρι του φιλμ ξεκάθαρος θύτης και θύματα και τα πράγματα να παρουσιάζονται πιο αμφίσημα. Το ότι χτυπιέται ο ηρωισμός μίας συγκεκριμένης γενιάς δεν σημαίνει ότι δεν αμφισβητούνται και δεν χτυπιούνται και διάφοροι άλλοι ηρωισμοί», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τζουμέρκας.

Ένας από τους θεατές επισήμανε την σκληρότητα, δυστυχία και απαισιοδοξία της ταινίας που έρχεται σε αντιδιαστολή  με το κομμάτι «Felicita» του Αλ Μπάνο που ακούγεται μάλλον λίγο ειρωνικά και ίσως ανακουφιστικά στους τίτλους τέλους. Επίσης ένας άλλος τόνισε ότι στην ταινία βλέπουμε κομμάτια και εικόνες που όλοι σχεδόν έχουμε βιώσει στις δικές μας οικογένειες.

Η «Χώρα Προέλευσης» είναι ένα οικογενειακό δραματικό φιλμ γεμάτο ένταση, αντεγκλήσεις, δύσκολες σκηνές όπως αυτή που ο νεαρός Στέργιος αφού έχει κακοποιήσει την μητέρα του Τζίνα η οποία με τη σειρά της τον χτυπούσε μικρό, εν συνεχεία αυτοκτονεί κάνοντας «χαρακίρι» σχεδόν μπροστά στα μάτια της ξαδέλφης του Άννας στο ρημαγμένο εξοχικό οικογενειακό σπίτι στην παραλία. Επίσης πολύ δυνατά δοσμένη είναι και η σκηνή που η Τζίνα αναγκάζεται μετά από αφόρητη πίεση να δώσει το μωράκι της για υιοθεσία στην γυναίκα του αδελφού της, την Στέλλα (στο ρόλο η Αμαλία Μουτούση).

Η ταινία αφήνει ξεκάθαρους υπαινιγμούς και για αιμομικτικές σχέσεις ανάμεσα στον υιοθετημένο γιο και την αδελφή-ξαδέλφη του Άννα. Όπως εξήγησε ο κ. Τζουμέρκας αυτή η πτυχή του σεναρίου δεν δημιουργήθηκε τυχαία αλλά πρόκειται για μία σκληρή πραγματικότητα που συνάντησε μετά από έρευνα που έκανε. Όπως είπε, μέχρι τις αρχές και μέσα του ’70 είχαν γίνει πολλές υιοθεσίες στην Ελλάδα και ορισμένοι από αυτούς τους νέους όταν ανακάλυπταν την πραγματική τους ταυτότητα, απελευθερωμένοι πλέον προέβαιναν σε αιμομικτικές πράξεις.

Ένα άλλο σημαντικό κομμάτι της ταινίας αποτελεί και η διδασκαλία του Εθνικού μας ύμνου, του ποιήματος «Ύμνος εις την ελευθερία» του Διονυσίου Σολωμού από την δασκάλα Στέλλα-Αμαλία Μουτούση στα παιδιά ενός γυμνασίου. Το μήνυμα που προκύπτει είναι πως για την κατάκτηση της ελευθερίας χρειάζεται να θυσιάσεις πολλά, να χυθεί αίμα και να συγκρουστείς. «Ήθελα μέσα από τις σκηνές στην σχολική τάξη που γυρίστηκαν χωρίς πρόβα με τα παιδιά να μην έχουν κείμενο, σαν ντοκιμαντέρ, να μην σταθώ μόνο στις δύο πρώτες γνωστές δοξαστικές στροφές του εθνικού μας ύμνου αλλά να αναλυθεί και το υπόλοιπο ποίημα που λέει πολύ περισσότερα πράγματα», υπογράμμισε ο Σύλλας Τζουμέρκας.

Επίσης ο σκηνοθέτης μίλησε και για το φαινόμενο που παρατηρείται, πολλές νέες ελληνικές κινηματογραφικές ταινίες να ασχολούνται με την ελληνική οικογένεια όπως η δική του, ο βραβευμένος «Κυνόδοντας» ή ακόμα και το «Attenberg» και η «Στρέλλα». «Είναι φιλμ που κάνουν focus, δίνουν έμφαση στην οικογένεια και τι είναι αλήθεια οικογένεια, είναι να διορίζεις το παιδί σου, να παντρεύεσαι και πολλά άλλα», τόνισε.

Η ταινία πάντως προκάλεσε και ορισμένες αντιδράσεις, σίγουρα άγγιξε, πόνεσε και προβλημάτισε σε μεγάλο βαθμό το πατρινό κοινό που γέμισε χθες ασφυκτικά την αίθουσα και στις δύο προβολές που έγιναν.

Προσωπικά μιλώντας θα προτιμούσα μία έστω χαραμάδα ηρεμίας, αισιοδοξίας και ελπίδας στο φινάλε που δυστυχώς δεν φάνηκε πουθενά στον ορίζοντα της ρεαλιστικής ταινίας του κ. Τζουμέρκα. Επίσης η προσπάθεια του να μπολιάσει πολλά πράγματα και ιδέες όπως τα πλάνα από συγκεντρώσεις, πορείες και διαδηλώσεις τόσο του ’70, ’80 αλλά και από τα πρόσφατα σοβαρά επεισόδια και εξεγέρσεις της νεολαίας καθώς και τον παραλληλισμό της πτώσης και αποδόμησης της ελληνικής οικογένειας με την ίδια τη χώρα μας, έχει ως αποτέλεσμα να βαραίνει πολύ την ταινία.

Οι Ιταλοί πάντως όπως και οι Έλληνες κριτικοί σχεδόν αποθέωσαν την ταινία ενώ οι Ιταλοί είδαν και τη διάσταση που έχει να κάνει με την ίδια την πατρίδα μας. Όπως γράφτηκε, «ειλικρινής αλλά και παρορμητικός ο Τζουμέρκας υπογράφει μία οπτική πρό(σ)κληση που καλεί τον ανίδεο θεατή να γνωρίσει την κατάρρευση μίας ευρωπαικής χώρας τόσο κοντά σε μας».

Ο Σύλλας Τζουμέρκας που έχει γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη (η ταινία του είναι κυρίως γυρισμένη εκεί) μιλώντας στο Best ανέφερε ότι η «Χώρα Προέλευσης» αναμένεται στη συνέχεια να ταξιδέψει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ όπως του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία, στην Κωνσταντινούπολη και αλλού.

Στο φιλμ πρωταγωνιστούν επίσης ο Θάνος Σαμαράς-συγκλονιστικός Στέργιος, η Ιωάννα Τσιριγκούλη στο ρόλο της μάνας του, ο Ιερώνυμος Καλετσάνος, ο Ερρίκος Λίτσης, ο Χρήστος Πασσαλής ως υιοθετημένος Θάνος ενώ ένα ρόλο αυτό της αδελφής της Αμαλίας Μουτούση ερμηνεύει η Αιγιώτισσα ηθοποιός Μαρία Καλλιμάνη.

Τον Σύλλα Τζουμέρκα προλόγισε η πρόεδρος της Κινηματογραφικής Λέσχης Πάτρας Ελένη Δάσιου. Η Λέσχη στο μεταξύ κόβει την Πρωτοχρονιάτικη πίτα της την Τετάρτη 19 Ιανουαρίου στις 20.30 στο μπαρ μπιστρό «Τρελλή Ροδιά» κάτω από την Παντάνασσα.

ΤΑΚΗΣ Γ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ