Πότε μπήκαν για πρώτη φορά διόδια στην Ελλάδα;

Το μακρινό 1865, όταν για πρώτη φορά στην Ελλάδα θεσπίστηκε η υποχρέωση πληρωμής για τη χρήση ενός δρόμου, διόδια «πλήρωναν» μόνο... τα τετράποδα. Ενάμιση αιώνα αργότερα, οι οδηγοί διαμαρτύρονται ότι τυγχάνουν ανάλογης συμπεριφοράς, με δεδομένες τις διαδοχικές ανατιμολογήσεις των διοδίων. Η πολιτεία, πάντως, για να αντιστρέψει το κλίμα στρέφει την προσοχή της στην εκπτωτική πολιτική, στην αναλογική χρέωση των διοδίων και τη διαλειτουργικότητα, ως μέσα δικαιότερης κατανομής του βάρους.

Στις 12 Μαΐου 1865, λοιπόν, με διάταγμα που υπέγραψε ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ θεσπίστηκαν τα πρώτα διόδια «από Λαμίας εις Στυλίδα και τ’ ανάπαλιν» (ΦΕΚ 28Α). «Επί των ιππασίμων φορτηγών και υποζυγίων κτηνών, των διαβαινόντων την από Λαμίας εις Στυλίδα και τ’ ανάπαλιν άγουσαν εθνικήν οδόν και έχουσαν έκτασιν δέκα εξ σταδίων και επέκεινα επιβάλλονται διόδια επί τριετίαν ως εξής: α) Επί εκάστου ιππασίμου ίππου ή ημιόνου λεπτά πέντε (5). β) Επί εκάστου ίππου ή ημιόνου φορτηγού ή εζευγμένου εις όχημα ή άμαξαν φορτηγόν, ως και επί καμήλου φορτηγού λεπτά δέκα (10). γ) Επί εκάστου όνου λεπτά πέντε (5)».

Τα διόδια, όπως γράφει η Καθημερινή, εισπράττονταν και τότε από ιδιώτη με παραχώρηση (συγκεκριμένα «ενοικιάζονταν» με δημοπρασία για μία τριετία). Ωστόσο η έννοια της χρέωσης με το χιλιόμετρο (ή έστω... με το στάδιο) δεν υπήρχε: «Τα διόδια ταύτα πληρώνονται και όταν τα ζώα εν μέρει διέλθωσι την οδόν», αναφέρεται. Η ίδια υποχρέωση επαναλαμβάνεται και στους νόμους του 1923, 1924 και 1937 με τους οποίους ιδρύθηκε το «Εθνικό Ταμείο Μονίμων Οδοστρωμάτων» (ο πρόδρομος του ΤΕΟ): «Παν όχημα υποχρεούται την καταβολή της φορολογίας, ανεξαρτήτως του μήκους της εκτελεσθησομένης διαδρομής».

Το 2014, πάντως, ύστερα από την επανεκκίνηση των έργων στους 4 «παγωμένους» οδικούς άξονες, η πολιτεία έρχεται για πολλοστή φορά αντιμέτωπη με οδηγούς και τοπικούς άρχοντες (σε πρώτη φάση μόνο στην Αττική), οι οποίοι διαμαρτύρονται για τις μεγάλες αυξήσεις στα διόδια, που σε κάποιες περιπτώσεις έφθασαν και το 60%.

Σε πρώτη φάση, όπως φάνηκε και από τα όσα ανακοίνωσε ο κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδης, το υπουργείο Υποδομών εστιάζει την προσοχή του στην παροχή εκπτώσεων (προς τους κατοίκους του Ωρωπού, κατά το παράδειγμα των κατοίκων της Πελασγίας που εξακολουθούν να πληρώνουν χαμηλότερα διόδια ελλείψει παραδρόμου).

Σε δεύτερη φάση, όπως υποστηρίζουν συνεργάτες του υπουργού, οι παραχωρησιούχοι έχουν κληθεί να παρουσιάσουν μελέτες για τον τρόπο εφαρμογής της χιλιομετρικής χρέωσης (δηλαδή της χρέωσης των οδηγών ανάλογα με τα χιλιόμετρα που διανύουν και όχι την απόσταση ανάμεσα σε δύο σταθμούς διοδίων, όπως σήμερα). Ωστόσο δεν αναμένεται κάτι νωρίτερα από το 2016 (μετά την ολοκλήρωση των δρόμων).

Σχετικά με τους παραδρόμους, η πολιτεία εκτιμά ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα, πλην συγκεκριμένων σημείων. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι το 2010 η Νέα Οδός είχε συμφωνήσει να κατασκευάσει αντί του Δημοσίου τους παράπλευρους δρόμους στο τμήμα Αγίου Στεφάνου-Βαρυμπόμπης, στην Υλίκη και την Τραγάνα (παράκαμψη χωριού Προσκυνά). Υποχρέωση από την οποία απηλλάγη στις 28 Νοεμβρίου 2013 «για λόγους επιλύσεων προβλημάτων καθυστέρησης στην ολοκλήρωση του έργου».