Ανάδειξη των σιντριβανιών της πλατείας Γεωργίου Α’ και της πλατείας Όλγας, σε προστατευόμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς

Με επιστολή του προς το Υπουργείο Πολιτισμού (Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων), ο δημοτικός σύμβουλος Νικος Τζανάκος, υποβάλλει πρόταση η οποία αφορά τη διάσωση και την ανάδειξη των σιντριβανιών της πλ. Γεωργίου Α΄, προτείνοντας να αναλάβει τη συντήρηση  το Υπουργείο Πολιτισμού όπως συμβαίνει και στις άλλες χώρες.Η επιστολή έχει ως εξής:

"Το 1874, η τότε Δημοτική Αρχή, μετά από πρόταση της Γαλλικής υδραυλικής εταιρείας Φορτέν Ερμάν και Σία, που τοποθετούσε τις πρώτες σωλήνες νερού  από τη δεξαμενή προς την πόλη, παρήγγειλε και τοποθέτησε:

1. Δυο πανάκριβες για την εποχή, συνθέσεις σιντριβανιών από χυτοσίδηρο (μαντέμι), στην πλατεία Γεωργίου.
2. Μία πιο απλή σύνθεση σιντριβανιού, στην πλατεία Εθνικής Αντίστασης (Όλγας).
3. Περίπου 30 στύλους φωτισμού, κύρια στην πλατεία Γεωργίου (διασώζονται μόνο 4, οι υπόλοιποι είναι του 1908).

Τον 19^ο αιώνα, η τέχνη του χυτοσίδηρου, με κέντρο τη Γαλλία, διαδόθηκε σε όλο τον αναπτυσσόμενο τότε κόσμο. Κορυφαίοι ευρωπαίοι καλλιτέχνες, αντιγράφοντας αγάλματα, κύρια από το Λούβρο, στη συντριπτική τους πλειοψηφία ελληνορωμαϊκά, μετέφεραν μεταξύ των άλλων και  μύθους από την αρχαία Ελλάδα, σε όλη την Υφήλιο.

Τέτοια μνημεία, τα οποία έχουν κηρυχτεί και προστατευόμενα, υπάρχουν σήμερα στη Βραζιλία, στην Αργεντινή, στην  Ουρουγουάη, στο Μεξικό, στις ΗΠΑ, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στη Γερμανία, στην Αγγλία, στην Αυστραλία και σε δεκάδες άλλες χώρες του κόσμου.

Στα σιντριβάνια της Πάτρας, οι συνθέσεις αποτυπώνουν παραστάσεις και μύθους,  συνδεδεμένους με την Αρχαία Ελλάδα που έχουν σχέση με το νερό, την αγροτική παραγωγή, τη σταφίδα (που υπήρξε ο ξανθός χρυσός της εποχής, αλλά και η βασική αιτία, μιας απίστευτης αναπτυξιακής πορείας της πόλης), την ανάπτυξη, την ευημερία, τη μουσική, τη διασκέδαση κλπ.

Οι μύθοι επελέγησαν από τους προγόνους μας στην Πάτρα, οι οποίοι είναι φανερό, πως γνώριζαν πολύ καλά την ελληνική μυθολογία. Συγχρόνως με την όλη διαμόρφωση της πλατείας Γεωργίου (τότε Καλαμογδάρτη)  (σχέδιο πλατείας, κτίρια, θέατρο, αγάλματα, σιντριβάνια κλπ) και με βαθειά επιρροή  από τον Νεοκλασικισμό και το Ρομαντισμο, που επικρατούσαν τότε στην Ευρώπη, διέγραψαν και καθόρησαν την πορεία της πόλης προς το μέλλον.

Κομμάτια από τη σύνθεση, π.χ. οι γρύπες ή η νύμφη Πηγή, βρίσκονται σε πολλές πόλεις του κόσμου.   Ίδιες συνθέσεις σιντριβανιών, με τους ίδιους μύθους, δεν υπάρχουν πουθενά, αφού η κάθε πόλη, αποτύπωνε ένα δικό της μύθο.

Από αυτή την άποψη, οι συνθέσεις των σιντριβανιών στην Πάτρα, είναι μοναδικές.

Αρχαίους ελληνικούς μύθους, αναπαριστούν οι Γρύπες, το ‘άγαλμα’ του Μαρσύα, το ‘άγαλμα’ της νύμφης Πηγής, το κέρας της Αμάλθειας, τα λιοντάρια από την εποχή του Ηρακλή, οι Μούσες και οι Νύμφες που πλαισιώνουν τα σιντριβάνια και βρίσκονται τοποθετημένες στα κτίρια του θεάτρου Απόλλων και στο κτίριο του εμπορικού συλλόγου Ερμής.

Κίονες Ιωνικού ρυθμού συμπληρώνουν τη σύνθεση των σιντριβανιών και τους διακρίνουμε σε πολλά νεοκλασικά κτίρια της πόλης, (στον Έσπερο, στο κτίριο Περιβολαρόπουλου, στο θέατρο Απόλλων κλπ). Γρύπες βρίσκουμε τόσο στο αρχοντικό του Μπόγδανου, το οποίο προϋπήρξε των σιντριβανιών, όσο και στους ναούς της Ευαγγελίστριας, της Παντάνασσας και του Παντοκράτορα (στους αρχιερατικούς θρόνους).

Σημάδι πως υπάρχει μια διαχρονικότητα, μια σύνδεση του παλιού με το νέο, μια συνέχεια στην πόλη.

Κάθε στοιχείο που συνθέτει το μύθο, έχει τη δική του ιστορία ενώ κάποια  από  τα πρωτότυπα, βρίσκονται σε μεγάλα μουσεία, όπως του Λούβρου και του Βρετανικού μουσείου.

Επισημαίνουμε επίσης, πως οι μύθοι των σιντριβανιών, συνδέονται άμεσα με το θέατρο Απόλλων και με το κτίριο του εμπορικού συλλόγου Ερμής (θεός Απόλλων, Μούσες, Μαρσύας, πρώτος μουσικός αγώνας στην ελληνική και παγκόσμια μυθολογία και λόγω του Μαρσύα, ο οποίος υπήρξε Σειληνός,  έμμεση αναφορά στο θεό Διόνυσο, ο οποίος κατά μια έκφανση της μυθολογίας,  μεγάλωσε στη Μεσάτιδα και μάλιστα κινδύνευσε από τους Πάνας), καθώς και με μύθους που έρχονται από την τότε κεντρική Ευρώπη, αλλά έχουν τις ρίζες τους στην Αρχαία Ελλάδα.

Η κατάσταση των μνημείων αυτών, καθώς και των φωτιστικών (όσων έχουν απομείνει) δεν είναι καθόλου καλή, θα τολμούσα να πω τραγική.

Ο χρόνος, η ελλιπέστατη  συντήρηση από μη ειδικούς, (δεν ευθύνονται βέβαια οι υπηρεσίες του Δήμου γιαυτό, αλλά διαχρονικά οι Δημοτικές Αρχές και οι αρμόδιοι του Υπουργείου Πολιτισμού),  το βάψιμο με ακατάλληλο χρώμα, αλλά κύρια και πρώτα επαναλαμβάνουμε, η διαχρονική αδιαφορία της πόλης, να προστατεύσει και να αναδείξει τα μνημεία της, έχουν σαν αποτέλεσμα, τα μνημεία  να βρίσκονται σε πολύ άσχημη κατάσταση και να  κινδυνεύουν τόσο από τη σκουριά όσο και από κατάρρευση.

Τα σημάδια της αλλοίωσης είναι πια φανερά και με γυμνό οφθαλμό.

Αξίζει να σημειώσουμε πως το υπουργείο πολιτισμού της Γαλλίας, έχει ήδη ξεκινήσει μια παγκόσμια προσπάθεια καταγραφής, όλων των έργων τέχνης από χυτοσίδηρο και όπως προαναφέραμε, δεκάδες χώρες τα έχουν αναδείξει σε προστατευόμενα μνημεία.

Θεωρούμε πως η εφορία νεωτέρων μνημείων, είναι η αρμοδιότερη, προκειμένου να αναλάβει τη διάσωση αυτών των μνημείων, που αποτελούν αφενός πολιτιστική μας κληρονομιά και αφετέρου καταδεικνύουν, με τον πιο άμεσο τρόπο, την εποχή που η Πάτρα συμπεριλαμβανόταν μεταξύ των ελάχιστων υπό ανάπτυξη πόλεων, του γνωστού τότε κόσμου, μαζί με πόλεις όπως το Μοντεβιδέο, το Μπουένος Άιρες, το Ρίο ντε Τζανέιρο και με εμπορικές επαφές με δεκάδες χώρες της Ευρώπης της Αμερικής και της Αυστραλίας.

Από την άλλη πλευρά ο Δήμος Πατρέων, καλείται να αναδείξει, την εντελώς ξεχασμένη και απαξιωμένη, παρουσία των εν λόγω μνημείων στην πόλη μας, αλλά να ζητήσει και αυτός από το Υπουργείο Πολιτισμού, να εντάξει την διάσωση και συντήρηση τους σε συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Η διάσωση και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, πρέπει και επιβάλλεται, να αποτελεί διαχρονικά, προτεραιότητα για όλους μας."