Πανηγυρίζει ο Ναός του Παντοκράτορα για τον Άγιο Ελευθέριο - Σε προσκύνημα λείψανο του Αγίου

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

Όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του Ιερού Ναού, ο Παντοκράτορας Πατρών χτίστηκε πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού του Ολυμπίου Διός το 900 μ.Χ. περίπου. Είναι ο πρώτος καθεδρικός ναός της Πάτρας, βυζαντινού ρυθμού και αντίγραφο του ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.

Διακρίνεται για τους όμορφους τρούλους του, οι οποίοι εξωτερικά είναι μολύβδινοι, και τον υπέροχο εσωτερικό του διάκοσμο. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε τζαμί (Κιουρσούμ τζαμί). Το 1687 ο Μοροζίνι κατάργησε το τζάμι και μετονόμασε το ναό σε Αγίου Μάρκου.

Το 1828 μετατράπηκε σε νοσοκομείο για τους στρατιώτες του Μεζόν, με την απελευθέρωση όμως επανήλθε στην αρχική του κατάσταση και αποτελεί πλέον μοναδικό θρησκευτικό μνημείο στην περιοχή.

Βρίσκεται κάτω από το κάστρο της Πάτρας, και αποτελεί σημείο αναφοράς για την άνω πόλη.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟ ΣΤΕΦΑΝΟ ΘΩΜΟΠΟΥΛΟ (1980)

Ο τόπος αυτός επί του οποίου έχει ανεγερθεί ο σημερινός Ναός είναι ιερός από αρχαιοτάτων χρόνων, ήτοι πολύ προ Χριστού. Ο συγγράψας την ιστορίαν των Πατρών αείμνηστος Στέφανος Θωμόπουλος, γράφει τα εξής: 
Εις το μέσον της Αρχαίας Αγοράς ευρίσκετο ο αρχαιότατος Ναός του Ολυμπίου Διός, ως αναφέρεται υπό των Φιλήμονος, Πλινίου και Παυσανίου.

Ο Ναός ούτος του Ολυμπίου Διός κατεστράφη κατά τους πρώτους μετά Χριστόν χρόνους και επί των ερειπίων του ανηγέρθη περί το έτος 900 μ.Χριστόν ο Ναός του Παντοκράτορος κατά το απλούν σχέδιον κατασκευής των Ναών τότε.

Ο Ναός αυτός κατά την Ενετοκρατίαν μετεβλήθη εις καθολικήν εκκλησίαν και ονομάσθη «Άγιος Μάρκος». Αργότερα κατά την Τουρκοκρατίαν μετεβλήθη εις Τέμενος «Τζαμί» και ονομάσθη «Κουρσουμ-Τζαμί», δηλαδή μολυβδοσκέπαστος, επειδή ο θόλος του Ναού είχε σκεπασθεί με μόλυβδον.

Κατά την έναρξιν της Επαναστάσεως του 1821 οι πρώτες σφαίρες που ερρίσθησαν στην Πάτρα κατά των Τούρκων ήταν από μολύβι του θόλου του Τζαμιού.Κατά το έτος 1828, που ήταν Οθωμανικό Τέμενος, χρησιμοποιήθηκε και ως νοσοκομείο του Γαλλικού Στρατού υπό τον Αρχιστράτηγον Μαιζώνα.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος από τους Τούρκους κατεδαφίσθη το Τέμενος και ανηγέρθει ο σημερινός περικαλλής Ναός κατά το σχέδιον του εν Κωνσταντινουπόλει μεγαλοπρεπούς Ναού της Αγίας του Θεού Σοφίας, με τα προς βορράν και μεσημβρίαν εξωτερικά αγιάσματα, τα οποία εις ελαχίστους Ναούς των Ορθοδόξων Εκκλησιών απαντώνται.

Η ανέγερσις του Ιερού Ναού όπως είναι σήμερον, υπολογίζεται βάσει υπαρχόντων στοιχείων – αφιερωμάτων εις τον Ναόν, ότι εγένετο μεταξύ των ετών 1835-1840.
Η ιστορική αξία του Ναού τούτου είναι αναμφισβήτητος, εγένοντο δε από της ανεγέρσεως του και εντεύθεν, κατά καιρούς, διάφοραι συμπληρώσεις και επισκευαί, τα των οποίων η σπουδαιοτέρα είναι η γενομένη εν έτει 1951 επικάλυψις δια χαλκού όλων των Τρούλλων και Τρουλλίσκων της στέγης.

Τούτο εγένετο ινα εξασφαλίσθη από πάσης υγρασίας η αγιογράφησις και η διακόσμησις του εσωτερικού του Ναού, η οποία είναι δυνατόν να αποπερατωθή μόνον με δωρεας των ευσεβών Χριστιανών, διότι προς τούτου απαιτούνται πολλά χρήματα.

Πάτραι Νοέμβριος 1980
Εκ του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου

Το χειρόγραφο του αειμνήστου Στέφανου Θωμόπουλου φυλάσσεται εντός του Ι. Ναού.

O Iερός Ναός Παντοκράτορος είναι κτισμένος πάνω στην εμπορικότερη οδό επί τουρκοκρατίας την γνωστή οδό Μπολσοκάκ, που δεν είναι άλλη από την σημερινή οδό Παντοκράτορος. Πάνω σε αυτόν τον δρόμο υπήρχαν καταστήματα, πολυτελείς κατοικίες τούρκων αξιωματούχων καθώς και το πολυτελές Σεράι του Μπέη Κούνα, γνωστό σαν το Σεράι της κυρά Κούνενας.

Από τον Παντοκράτορα, μέχρι το Κάστρο των Πατρών, την σημερινή οδό Γερμανού και περίπου μέχρι τα Ταμπάχανα, ήταν η συνοικία της Μουριάς, που είχε πάρει το όνομα της από ομώνυμο δένδρο που υπάρχει ακόμη και σήμερα, πίσω από το Ιερό του Ναού. Το δένδρο αυτό σύμφωνα με σχετική έκθεση δύο γεωπόνων φυτεύτηκε περί το 1540, αναφέρεται από ξένους περιηγητές, την ιστορία της πόλης των Πατρών του Κώστα Τριανταφύλλου και του Στέφανου Θωμόπουλου.