Πολέμησε με τον Ναπολέοντα, ζωγράφιζε στο Μπαρμπιζόν και σχεδίασε την Πάτρα

Γεννήθηκε το 1774 στην Κέρκυρα, όταν ακόμα η Ελλάδα δεν υπήρχε. Έζησε τη Γαλλική Επανάσταση, κατατάχθηκε στον στρατό του Ναπολέοντα, πολέμησε στο Βατερλώ και εκπαιδεύτηκε στη Γαλλία ως ζωγράφος και μηχανικός.

Κι όμως, αυτός ο άνθρωπος γύρισε πίσω, για να σχεδιάσει την Πάτρα από την αρχή. Το όνομά του ήταν Σταμάτης Βούλγαρης.

Όλα ξεκίνησαν από μια πράξη θάρρους. Κατά την πολιορκία της Κέρκυρας το 1799, ένα ρωσικό βλήμα έπεσε κοντά στο θέατρο Σαν Τζιάκομο. Ο Βούλγαρης όρμησε, τράβηξε το φιτίλι και έσωσε όχι μόνο το κτήριο, αλλά και ένα γαλλικό στρατιωτικό απόσπασμα που περνούσε εκείνη την ώρα. Ο στρατηγός Σαμπώ τον επιβράβευσε κατατάσσοντάς τον στον γαλλικό στρατό. Ήταν το ξεκίνημα ενός απίθανου ταξιδιού.

Σπούδασε στο Παρίσι, δίπλα στον θρυλικό Ζακ-Λουί Νταβίντ. Ζούσε και ζωγράφιζε με τον Καμίλ Κορό, μέσα στο δάσος του Φονταινεμπλώ, μαζί με τη μελλοντική Σχολή της Μπαρμπιζόν. Ήταν ο πρώτος Έλληνας που ανήκε σε ευρωπαϊκή καλλιτεχνική πρωτοπορία. Ζωγράφισε, σχεδίασε, πολέμησε στην Ισπανία, πήγε στις Αντίλλες, έπαθε τροπικό πυρετό, και γύρισε.

Όταν ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση, έγραψε στο ημερολόγιό του: “Έλληνες, στα όπλα!” και το εννοούσε. Με εντολή του Καποδίστρια, ο Βούλγαρης έρχεται το 1828 στην Ελλάδα μαζί με τρεις Γάλλους αξιωματικούς. Ο ένας θα ιδρύσει τη Σχολή Ευελπίδων. Ο Βούλγαρης θα γίνει ο πρώτος πολεοδόμος του νέου ελληνικού κράτους. Η εντολή του: να οργανώσει τους οικισμούς των προσφύγων.

Σχεδίασε το Ναύπλιο, την Τρίπολη, το Άργος. Μα το κορυφαίο έργο του ήταν η Πάτρα. Η πόλη είχε μείνει στάχτη. Ο Ιμπραήμ είχε διατάξει να ισοπεδωθούν όλα τα σπίτια. Ο Βούλγαρης δεν πρότεινε να ξαναχτιστεί εκεί που ήταν. Ήθελε να μεταφερθεί όλη η πόλη στην παραλία. Να ανοιχτεί. Να αναπνεύσει.

Το σχέδιο ήταν φιλόδοξο και ριζοσπαστικό: δρόμοι σε γεωμετρικό πλέγμα, πλατείες, σιντριβάνια, πράσινες ζώνες, προκυμαίες, στοές, ανοιχτοί χώροι και αερισμός. Είχε υπολογίσει τις διαδρομές του ήλιου, τους αέρηδες και την πρόσβαση στο νερό. Είχε οραματιστεί μια Πάτρα που δεν υπήρχε ακόμα, αλλά που θα τη χρειαζόταν το μέλλον.

Το κράτος δεν είχε λεφτά. Οι κοτζαμπάσηδες αντιδρούσαν. Τότε ο ίδιος ο Βούλγαρης ζήτησε να πληρώσει από την αμοιβή του τη δεντροφύτευση της νέας πόλης. Έκανε κάτι σχεδόν αδιανόητο: πρότεινε να δώσει πίσω τα λεφτά του για να πρασινίσει η πόλη που είχε σχεδιάσει. Δεν έγινε δεκτό. Ούτε όμως και το σχέδιό του εφαρμόστηκε πλήρως. Από τις εννέα πλατείες έμειναν δύο.

Κι όμως, ο βασικός ιστός που σχεδίασε ο Βούλγαρης έμεινε. Οι 200.000 άνθρωποι που ζουν σήμερα στην Πάτρα περπατούν στους δρόμους του, διασχίζουν τα οικοδομικά τετράγωνα που χώρισε, στέκονται στις πλατείες που όρισε. Ο ίδιος δεν ζήτησε τίποτα. Ούτε άγαλμα. Ούτε τιμή. Απλώς γύρισε πίσω στην Κέρκυρα, άρρωστος, κι έγραψε: «Εκεί τελείωσε η στρατιωτική μου καριέρα. Στην απελευθέρωση του Μεσολογγίου».

Όταν πέθανε το 1842, άφησε στη διαθήκη του χρήματα για να δίνονται σε φτωχούς Γάλλους της Κέρκυρας. Ο Σταμάτης Βούλγαρης είχε γίνει πολίτης της Γαλλίας. Είχε πάρει τον τίτλο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής. Είχε πολεμήσει στο Βατερλώ. Είχε ζήσει στα ατελιέ του Παρισιού. Αλλά στο τέλος γύρισε στο νησί του. Και χάρισε στους άλλους όσα είχε σχεδιάσει για τον εαυτό του.

sportime.gr