Αφήστε τα αειθαλή να αναρριχηθούν

Κουβεντιάζοντας για τη χλωρίδα της ελληνικής λογοτεχνίας με τον Άρη Μαραγκόπουλο

Οι εκδόσεις «Τόπος» κατά καιρούς εντυπωσιάζουν με την λελογισμένη χρήση της σκαπάνης σε ξεχασμένα, άγνωστα, υποτιμημένα έργα της ελληνικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας .

Πρόσφατα εγκαινίασαν μια νέα σειρά : Τα αειθαλή. Μικρά σε έκταση αλλά μεγάλα ως προς το εκτόπισμά τους κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας που περιέπεσαν σε κατάσταση λήθαργου. Κείμενα κλασικά που η αειθαλής αξία τους επιτάσσει το ξαναδιάβασμά τους υπό το φως της εποχής μας.

Κώστας Σούκας, Δημοσθένης Βουτυράς, Τηλεμάχος Αλαβέρας και Γιάννης Σκαρίμπας είναι τα πρώτα ονόματα που δίνουν το σύνθημα για αναγνώσεις και συναντήσεις με το ζωτικό παρελθόν. Μιλήσαμε με τον Άρη Μαραγκόπουλο, συγγραφέα και «Ψυχή» των εκδόσεων «Τόπος» γι’ αυτή την εξαιρετική κίνηση.

Ποια η ανάγκη δημιουργίας της σειράς «Τα αειθαλή»; Η χοάνη της λήθης ή η φράση «όχι αναγνωρισμένο όσο του αξίζει»;

Η αβυσσαλέα χοάνη της λήθης που συνεχώς διευρύνεται λόγω της ελλιπούς εγγραματοσύνης, της ελλιπούς σχολικής εκπαίδευσης, της ελλιπούς φιλαναγνωσίας στη χώρα. Η σειρά του Τόπου υπό τον τίτλο «Τα Αειθαλή» επιζητά να «επαναφέρει στη ζωή» ενδιαφέροντα κείμενα της νεοελληνικής γραμματολογίας που έχουν νόημα για το σήμερα όσον αφορά τη λογοτεχνική τους αξία και που οι κατά καιρούς συγκυρίες τα παρέσυραν –ατυχώς– στη χοάνη της λήθης.

Τίποτα δεν είναι επιτακτικό και αναγκαίο στην επιλογή και επιθυμία ανάγνωσης ενός λογοτεχνικού έργου. Πότε η αναψηλάφηση είναι απαραίτητη; Απαντήστε μου με αφορμή «τα αειθαλή» αλλά και πιο γενικά αν επιθυμείτε.

Η αναψηλάφηση προσκαλείται από την ίδια την κοινωνία, τις ανάγκες της, τη στάση της εν γένει απέναντι στα λογοτεχνικά τεκταινόμενα. Πρώτον, ο δυσανάλογα προς τον αναγνωστικό πληθυσμό μεγάλος όγκος της τρέχουσας βιβλιοπαραγωγής των τελευταίων δεκαετιών· δεύτερον, η εκ των πραγμάτων βεβιασμένη κριτική αντιμετώπιση αυτού του όγκου· τρίτον, η εμπορική κυριαρχία εύπεπτων / ευπώλητων αναγνωσμάτων καθώς και, τέταρτον, το πολύ χαμηλό επίπεδο φιλαναγνωσίας στη χώρα (που προανέφερα) διευκολύνουν τη λήθη. Από την άλλη, διαπιστώνεται η κούραση του αναγνωστικού κοινού από τα ευπώλητα αναγνώσματα, η επαναφορά των κλασικών κειμένων στα ενδιαφέροντα των αναγνωστών καθώς και μια άμεση ανάγκη γνωριμίας, ειδικά των νέων αναγνωστών, με κείμενα που, αν και γράφτηκαν στο παρελθόν, έχουν νόημα για το σήμερα, τόσο ως προς τη λογοτεχνική τους αξία και απόλαυση όσο και ως προς το περιεχόμενό τους, ηθικό, φιλοσοφικό, κοινωνικό κλπ. Η κοινωνία, ως φαίνεται, απαιτεί το ξαναδιάβασμα και εμείς με τις μικρές μας δυνάμεις θέλουμε να συνεισφέρουμε σ’ αυτή την υπαρκτή ανάγκη.

Δεν ήξερα καν ποιος είναι ο Τηλέμαχος Αλαβέρας αλλά δεν «αυτομαστιγώθηκα», απλά χάρηκα για τη γνωριμία. Η μεταπολεμική γενιά Ελλήνων συγγραφέων είναι τόσο αδικημένη, τόσο «ριγμένη» όσο νομίζω;

Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας υπήρξε μια ζωντανή, ολοκληρωμένη, γόνιμη προσωπικότητα των γραμμάτων μας για πάνω από μισό αιώνα. Το ίδιο και ο Κώστας Σούκας που, πιθανόν, πολλοί αναγνώστες σας επίσης αγνοούν. Εκδίδουμε ξανά το έργο τους για «να χαρούν» και άλλοι με τη γνωριμία μαζί τους. Είμαστε δε, βέβαιοι ότι θα χαρούν πραγματικά. Έχουμε λίγο χάσει το μέτρο, έχουμε, για την ακρίβεια, χάσει την πραγματική λογοτεχνία από τα μάτια μας. Λειτουργούμε, άπαντες, θέλοντας και μη με τους κανόνες του εκδοτικού μάρκετινγκ. Όλο και λιγότεροι άνθρωποι επισκέπτονται τα βιβλιοπωλεία για να συμβουλευτούν τα των νέων εκδόσεων, όλο και λιγότερα βιβλιοπωλεία είναι πραγματικά ενημερωμένα για το τι και το πώς της λογοτεχνίας. Επ’ αυτού θα μπορούσε κανείς να ανοίξει ολόκληρη συζήτηση αλλά δεν είναι, νομίζω, του παρόντος.

Με τι ακόμα σχεδιάζετε να καρποφορήσει αυτή η πολύτιμη σειρά στο άμεσο μέλλον;

Ω! Μα αυτά είναι εκδοτικά μυστικά! Χαιρόμαστε που οι αναγνώστες έχουν ήδη αγκαλιάσει την προσπάθεια που ξεκινήσαμε με τα «Αειθαλή». Σύντομα θα επανέλθουμε με νέες αναγνωστικές εκπλήξεις αντλημένες από το πλούσιο (και εν πολλοίς παραγνωρισμένο) παρελθόν της νεοελληνικής γραμματολογίας.