Η κατάληψη των Πατρών από τον γαλλικό στρατό την 4η Οκτωβρίου 1828

Η συμφωνία παράδοσης της πόλης των Πατρών, του κάστρου των Πατρών και του κάστρου του Ρίου («κάστρου του Μωριά») στον γαλλικό στρατό την 4η Οκτωβρίου 1828 – Κατάληψη του κάστρου του Ρίου - Σχετική έκθεση στη Βιβλιοθήκη του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών – Η γαλλική εφημερίδα των Πατρών  «Ο Ταχυδρόμος της Ανατολής» (6.12.1828 έως 21.10.1829)   - Απομνημονεύματα Γάλλων που έζησαν στην Πάτρα.

Στη βιβλιοθήκη του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών εκτίθενται  δύο χαλκογραφίες των πινάκων του Jean-Charles Langlois  που απεικονίζουν την κατάληψη των Πατρών (4.10.1828) και την κατάληψη του κάστρου του Ρίου (30.10.1828) από τον γαλλικό στρατό, καθώς και αντίγραφο του φύλλου της 24.11.1828 (6.12.1828) της γαλλόφωνης εφημερίδας L’ abeille  grecque (ελληνική κυψέλη), που εκδιδόταν στην Αίγινα, στο οποίο αναδημοσιεύεται από την επίσης γαλλόφωνη εφημερίδα της Σμύρνης Le  Courrier  de  Smyrne  (ταχυδρόμος της Σμύρνης) το συμφωνητικό της παράδοσης των Πατρών και του κάστρου του Ρίου («κάστρου του Μοριά») από τους Τούρκους στους Γάλλους. Το συμφωνητικό συντάχθηκε στη γαλλική και στην τουρκική γλώσσα. Εκτίθενται επίσης τα ιστορικά σημειώματα σχετικά με τους ανωτέρω πίνακες που έχουν ληφθεί από το βιβλίο «Ιστορικό αρχείο των πινάκων και των γλυπτών του παλατιού των Βερσαλλιών” (Notice istorique des  peintures et des  sculptures du  palais de  Versailles) –1837, (πίνακες υπ’ αριθ. 980 Prise du Patras (4 Okt. 1828) και 982 Prise du chateau de Morée (30 Okt. 1828). Το ιστορικό σημείωμα για την κατάληψη του κάστρου του Ρίου περιλαμβάνει μέρος της σχετικής αναφοράς του στρατηγού Maison (Μαιζών), ο οποίος θέλοντας να τιμωρήσει τους τουρκοαιγυπτίους για την αντίστασή τους, καθώς  το κάστρο του Ρίου ήταν το μοναδικό από τα κάστρα της Πελοποννήσου που αρνήθηκε να παραδοθεί στον γαλλικό στρατό μετά τη συνθήκη του Ναβαρίνου και αντιστάθηκε, ζήτησε την παράδοση των όπλων τους, κάτι που «τους κόστισε πολύ» αλλά ήταν ανένδοτος (“je fus inflexible”), όπως ο ίδιος αναφέρει. Τα όπλα  αυτά μοίρασε σε Γάλλους και Άγγλους αξιωματικούς.

Τις χαλκογραφίες αυτές, που κοσμούν τη Βιβλιοθήκη του,κατέστη δυνατόν να αποκτήσει ο Δικηγορικός Σύλλογος με τη συνδρομή του μέλους του,  ιστορικού ερευνητή και συγγραφέα κ. Χρήστου Μούλια, ο οποίος αναφέρεται στην παράδοση των Πατρών στο βιβλίο του «Η διάσταση αυτοχθόνων και ετεροχθόνων στη μετεπαναστατική Πάτρα» (1995), παραθέτοντας στη γαλλική και στην ελληνική το κείμενο του συμφωνητικού (σελ. 43 επ.).

Στο άρθρο 3 του  ανωτέρω συμφωνητικού παράδοσης των Πατρών, το οποίο είχε ως πρότυπο τους όρους της συνθήκης παράδοσης του Ναβαρίνου που είχε υπογράψει ο Αιγύπτιος αρχηγός Ιμπραήμ, όπως και όλα τα άλλα συμφωνητικά παράδοσης των κάστρων της Πελοποννήσου, διαβάζουμε: «Όλοι οι Μουσουλμάνοι, που κατά το παρόν κατέχουν τα ανωτέρω φρούρια και πόλη  θα επιβιβασθούν στα φορτηγά πλοία  του εκστρατευτικού σώματος του Μωριά για να αποβιβασθούν στα εξής τρία μέρη: Στο Κρυονέρι επί της παραλίας της Ρούμελης, στη Σμύρνη και στην

Αλεξάνδρεια. Θα αναχωρήσουν με τα όπλα και τα έπιπλά τους». Το άρθρο 5 επίσης ορίζει: «…Κανείς Έλληνας δούλος, του ενός ή του άλλου φύλου, δεν θα ακολουθήσει τον κύριό του, παρά μόνον εθελοντικά. Τα παιδιά από 14 ετών και κατωτέρω θα παραδοθούν στα χέρια των Γάλλων για να αποσταλούν στην πατρίδα τους. Θα επαγρυπνούν επίτροποι των δύο εθνών για την εκπλήρωση των διατάξεων αυτών. Αν από δόλο ή με άλλο τρόπο γίνει παράβαση, ο στρατηγός Γάλλος δυνάμει των δικαίων του θα μπορεί να απαιτήσει τους μεταφερθέντας δούλους». Υπογράφηκε από τον Ιππότη της Λοστένδης Λιεφφροή (Lieffroi), τον κόμη Φουκώδ (de Foucaud), τον Χατζή Αβδουλά, τον Φεζούλ Αγά (αρχηγό των Λαλαίων που είχαν καταφύγει στην Πάτρα μετά την μάχη του Λάλα τον Ιούνιο του 1821), τον Ζαδίκ Χατζή (εκπρόσωπο των κατοίκων των Πατρών), τον Χατζή Αχμέτ (Μουφτή των Πατρών) και επικυρώθηκε και υπογράφηκε και από τον Γάλλο στρατηγό Σναϊντέρ (Schneider). Ο Σναϊντέρ, σημειωτέον, το 1831 είχε προσφερθεί να διαθέσει 500 Γάλλους στρατιώτες ως προσωπική φρουρά του Κυβερνήτη Καποδίστρια λόγω των φημών για σχέδια δολοφονίας του, αλλά ο Καποδίστριας αρνήθηκε. «Ως πρόεδρος της Ελλάδας» —είχε απαντήσει τότε ο Καποδίστριας— «ανήκει στους Έλληνες να με φυλάξουν» (Δ. Λουλέ, Η Δολοφονία του Ι. Καποδίστρια και η Ρωσία, Μνήμων 10 – 1985, σελ. 83, ψηφιοποιημένο από τη Βιβλιοθήκη του Ιονίου Πανεπιστημίου).

Μετά την παράδοση των Πατρών και την κατάληψη του κάστρου του Ρίου την 30.10.1828, το οποίο παρά την υπογραφή της συμφωνίας αντιστάθηκε όπως προαναφέρθηκε,  εγκαταστάθηκε στην Πάτρα ο γαλλικός στρατός και άρχισε να εκδίδεται η εβδομαδιαία πολιτική, εμπορική και φιλολογική εφημερίδα Courrier d’ orient (ταχυδρόμος της ανατολής), που εκδιδόταν στην Πάτρα από 6.12.1828 έως 21.10.1829. Όπως διαβάζουμε στο τέλος κάθε φύλλου η εφημερίδα είχε συνδρομητές και εκτός Πατρών (όπως σε Αθήνα, Αίγινα, Ναύπλιο, Θεσσαλονίκη, αλλά και Παρίσι, Μόσχα, Αλεξάνδρεια, Γενεύη, Οδησσό, Βαρσοβία, Μάλτα, Νέα Υόρκη κ.λπ).  Η εφημερίδα εξεδίδετο από το «γαλλικό και ελληνικό τυπογραφείο του Maxime Raybaud (Μαξίμ Ρεμπώ)», Γάλλου φιλέλληνα, στρατιωτικού και συγγραφέα, με τη βοήθεια του Jacques Mangeart (Ζακ Μανζάρ), Γάλλου δικηγόρου και συγγραφέα των «αναμνήσεων από τον Μωριά κ.λπ» (Souvenirs de Morée …) – Παρίσι 1830. «Δεν θ’ ακολουθούσα τη Γαλλική αποστολή ούτε ως στρατιωτικός ούτε ως απεσταλμένος σε κάποια υπηρεσία. Φύγαμε, τρεις άλλοι νέοι κι εγώ, για να βοηθήσουμε στη δημιουργία ενός γαλλο-ελληνικού τυπογραφείου , που εσκόπευε να εγκαταστήσει στο Μοριά ο υπολοχαγός κ. Ρεμπώ, διευθυντής και ιδιοκτήτης του. Ήτανε το πέμπτο ταξίδι που ο Γάλλος αυτός αξιωματικός έκανε σ’ εκείνη τη χώρα, που την είχε υπηρετήσει υπέροχα επί πολλά χρόνια υπό τις διαταγές του Φαβιέρου ή του πρίγκιπος Μαυροκορδάτου, του οποίου ήταν υπασπιστής», αναφέρει ο Μανζάρ στο πρώτο κεφάλαιο των αναμνήσεών του.

Τις ανωτέρω εφημερίδες και βιβλία μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να τα βρουν και στην ιστοσελίδα Google Books και ορισμένα στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Οι αναγνώστες έτσι μπορούν να έρθουν σε άμεση επαφή με αυτούς που έζησαν τα γεγονότα και να μελετήσουν τις πηγές αυτής της ιστορικής περιόδου. Το  δικαιούνται αναμφίβολα όλοι οι Έλληνες. Ανατρέχοντας στο παρελθόν, κρατώντας ως λαός την ιστορική μνήμη, διδασκόμενοι από το παρελθόν, μόνον τότε το μέλλον θα γίνει καλύτερο.

Βασίλειος Κ. Γαλανόπουλος, δικηγόρος Πατρών, τομεάρχης δικαιοσύνης της Δ.Ε.Ε.Π. Αχαΐας της Νέας Δημοκρατίας (πρώην ΝΟ.Δ.Ε.).