Σαν το γεφύρι της Άρτας, ολονυχτίς το βάφανε, τη μέρα καθαριζόταν

Η τραγωδία της Δόξας στην πλατεία Όλγας

Ενα από τα πράγματα που κάνουν πιο όμορφη, πιο διασκεδαστική, λιγότερη πληκτική και καταθλιπτική τη ζωή των κατοίκων αυτής της πόλης, είναι ασφαλώς το άγαλμα της Δόξας στην πλατεία Όλγας.

Κατά το πρότυπο του γεφυριού της Άρτας, που ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν, έτσι κι η Δόξα, κάθε τρεις και λίγο υφίσταται χρωματισμούς, βανδαλισμούς, κι άλλες τόσες την καθαρίζουν τα αρμόδια συνεργεία του Δήμου.

Η πίσω πλευρά...

Το ηρώον της Πάτρας, το άγαλμα της Δόξας, το μνημείο πεσόντων, ότι όρο και να χρησιμοποιήσετε, είναι σωστός. Εδώ σε πλάνο από την πίσω πλευρά, εξίσου λιτή και όμορφη, όπως και η εμπρόσθια. Δείτε τα μαλλιά της, τη άκρη του χιτώνα της, την κλίση του χεριού της. Η Δόξα κοιτάει προς την Κολοκοτρώνη, δεν έχει πάντως να δει και μακριά, περικυκλωμένη από πολυκατοικίες. Η κατασκευή που προφυλάσσει τον χώρο, επίσης γεμάτη με συνθήματα. Πιο πίσω το κουφάρι ενός φοίνικα ο οποίος μεγάλωσε και έζησε κοντά ενενήντα χρόνια μαζί με την φιλενάδα του. Κι ας μην καταδέχτηκε ποτέ να γυρίσει να τον κοιτάξει. Ούτε ακόμα πιο πίσω το σιντριβάνι, που προϋπήρχε αυτής. Εκεί το βρήκε, το 1928 όταν την ξετύλιξαν από το λευκό σεντόνι, ανήμερα της 25ης Μαρτίου. Όμως η Νηρηίδα με την υδροχόο της, έπαιζαν με τα νερά του σιντριβανιού από το 1874.

Δεν είναι ιδιότροπη η Δόξα, κι ας δείχνει έτσι ψηλή κι απόμακρη. Η μοναξιά της ίσως την κάνει έτσι, ξένη. Άλλωστε οι μόνοι που την καταδέχονται είναι οι 15χρονοι με το πατίνι, η μόνη της παρέα κάθε απόγευμα. Όλοι εμείς οι υπόλοιποι, βιαστικά την προσπερνάμε, ούτε μια ματιά δεν καταδεχόμαστε να της ρίξουμε.

Κι όμως από όπου κι αν την κοιτάξεις, κι ας μην φαίνεται, αυτή σε παρακολουθεί.

Με κείνη τη λιτή αρχοντιά της, και την μελαγχολία που την διέπει. Λες και γεννήθηκε με στενοχώριες. Λες και τη στοίχειωσαν οι αντιδράσεις του κόσμου, πριν καν δει το φως της ημέρας. «Κακότεχνη» την έλεγαν οι σπουδαγμένοι της εποχής, όσο ήταν ακόμα ένα κομμάτι μάρμαρο.

Απόκληρη πριν καν γεννηθεί. Σαν τους παράνομους καρπούς του έρωτα.

Ίσως πάλι να την μαράζωσε ο σκοπός για τον οποίο ήρθε στον κόσμο. Να θυμίζει δηλαδή σε όλους μας, τους άγνωστους συμπολίτες που πέθαναν σε κάποιο πόλεμο. Νεαρά πατρινόπουλα, που κάποιοι δεν τους άφησαν να ζήσουν μια ήρεμη ζωή, έπρεπε να γίνουν ήρωες.

«Μπα σε καλό τους. Καλύτερα είναι τώρα, με τούτα τα παιδόπουλα να μη μ’ αφήνουν σε ησυχία με τα πατίνια τους. Ούτε τ’ άλλα με τις μπογιές είναι κακά παιδιά. Ας παίζουν, είναι καλύτερα από το να τρέχουν και να τους φέρνουν πίσω ήρωες», είπε η Δόξα, κι έστριψε αλλού το βλέμμα της. Στη μοναξιά της.

Το ηρώο της Πάτρας, στην πλατεία Ολγας εγκαινιάστηκε ανήμερα την 25η Μαρτίου 1928

Ένα μικρό χρονικό του τι έχει υποστεί μόλις τα τελευταία χρόνα, παρουσιάζουμε πιο κάτω, έτσι για να διασκεδάσουμε όλοι μαζί με τα μαύρα χάλια μας.

Πέρασαν πάνω από ενενήντα χρόνια και το ηρώο της Πάτρας έχει γίνει σύμβολο σε όλους όσοι θέλουν να αντιδράσουν σε κάτι. Χτυπήματα, φθορές, βαψίματα, βανδαλισμοί είναι η καθημερινή του συντροφιά τα τελευταία χρόνια.

Η επιγραφή

Το κείμενο που αποτυπώθηκε στο «μνημείο πεσόντων» της πόλης, είναι του Τυρταίου,
Η επιγραφή, δυσδιάκριτη πια από τα χτυπήματα, αναφέρει:

«οὐδέ ποτε κλέος ἐσθλὸν ἀπόλλυται οὐδ’ ὄνομ’ αὐτοῦ, ἀλλ’ ὑπὸ γῆς περ ἐὼν γίγνεται ἀθάνατος, ὅντιν’ ἀριστεύοντα μένοντά τε μαρνάμενόν τε γῆς πέρι καὶ παίδων θοῦρος Ἄρης ὀλέσῃ».

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

κι η δόξα δεν ξεγράφεται ποτές ή τ᾽ όνομά του

και μες στο χώμα γίνεται αθάνατος και ζει

εκείνος που σαν πολεμά και μάχεται και στέκει,

για την πατρίδα, τα παιδιά σαν άνδρας σκοτωθεί!

Η μεγάλη ζημιά του 2011

Το 2011 υπέστη τη μεγαλύτερη ζημιά στην υπερενενηντακονταετή του "ζωή". Φύλακας της πλατείας ή κάποιος πιθανά δημοτικός υπάλληλος άρχιζε να το σπάει χτυπώντας το από τη δεξιά πλευρά. Πολλοί προσπάθησαν να τον σταατήσουν, όμως μέχρις ότου αυτός ακινητοποιηθεί, είχε προκαλέσει μεγάλες ζημιές στο άγαλμα. Φέρεται πως είχε το ακαταλόγιστο...

Τα πράγματα για το άγαλμα είναι απλά. 'Η το θέλουμε ή όχι. Από τη στιγμή που αποφασίστηκε ότι το θέλουμε, θα πρέπει να το σεβαστούμε. Δεν είναι θέμα αντίδρασης, αλλά σεβασμού, είναι θέμα καλαισθησίας. Από πότε το "κάνω την επανάστασή μου" ταυτίστηκε με το "γίνομαι κακόγουστος";

Το μνημείο πεσόντων της Πάτρας είναι δημιούργημα του πανεπιστημιακού και ακαδημαϊκού Αντώνιου Σώχου, ενός εξαιρετικού όσο και ανήσυχου γλύπτη, με πολλά έργα σε όλη την Ελλάδα.

Η απόφαση του Δήμου Πατρέων

Τα της κατασκευής του μνημείου απασχόλησαν το Δήμο Πατρέων, όπως διαβάζουμε στα πρακτικά διαφόρων συνεδριάσεων του δημοτικού συμβουλίου (πηγή: «Η «Πατραϊκή Δημαρχία από τα σωζόμενα πρακτικά του δημοτικού συμβουλίου» του Βασίλη Λάζαρη, β’ τόμος):

- Συνεδρίαση 18ης Μαΐου 1927

«Εν Πάτραις και εν τω Δημοτικώ καταστήματι σήμερον ημέραν Τετάρτην και ώραν 6ην μ.μ. τη εγγράφω προσκλήσει του κ. Προέδρου υπ’ αριθμόν 12 προσήλθαν [17] μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου. Παρίστατο και ο Δήμαρχος κ. Ιωάν. Βλάχος, αποτελεσθείσης δε νομίμου απαρτίας ο κ. Πρόεδρος κηρύττει την έναρξιν της συνεδριάσεως του σώματος.

[……]

Ο κ. Δήμαρχος ανακοινοί εις το Σώμα, ότι συνελθούσα η επί της τοποθετήσεως της αναμνηστικής στήλης των πεσόντων τέκνων της πόλεως των Πατρών Επιτροπή απεφάσισεν, όπως το παρά του γλύπτου Αντ. Σώχου κατασκευασθέν μνημείον τοποθετηθή εις την πλατείαν της Βασιλίσσης Ολγας και παρά την ανατολικήν πλευράν του κεντρικού κηπαρίου, θέλει δε αναγραφή η εξής επιγραφή [εκ των «Εμβατηρίων»] του Τυρταίου.

Το συμβόλαιο κατασκευής

Τον Οκτώβριο του 1925, στις 6, ημέρα Τρίτη, υπογράφηκε το συμβόλαιο μεταξύ του γλύπτη Αντώνιου Σώχου και του Δήμου Πατρέων, τον οποίο εκπροσώπησε στην υπογραφή των συμβολαίων, ο ίδιος ο δήμαρχος Δημήτρης Β. Ανδρικόπουλος - Μπουκαούρης.

Τη σύνταξη του συμβολαίου ανέλαβε ο συμβολαιογράφος Ιωάννης Π. Αργυριάδης, ενώ μάρτυρες ήσαν ο έμπορος Στέργιος Γ. Παπαστεργίου και ο συμβολαιογράφος Αντώνης Ν. Οικονομόπουλος.

Το χειρόγραφο συμβόλαιο βρίσκεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, είναι το υπ’ αριθμ. 46.652 και συνοδεύεται από γραμμάτιο είσπραξης 500 δραχμών. Είναι δε εξασέλιδο.