Τι Ζώδιο Είσαι; Αστρολογία: ανάμεσα στην ψευδαίσθηση και την ανθρώπινη ανάγκη

Aφορμή να γράψω ένα ακόμη άρθρο σχετικά με την αστρολογία, ήταν  ένα εκτεταμένο άρθρο με τίτλο « Το ζώδιό σας είναι 2000 χρόνια εκτός ημερομηνίας». (Your Zodiac Sign Is 2000 Years Out of Date), που δημοσιεύθηκε  προ ημερών  στους The New York Times. Oι συγγραφείς απευθύνονται όπως λένε στο 44% των Αμερικανών που πιστεύουν στην Αστρολογία! Δεν έχουμε ανάλογη στατιστική μελέτη για τους Έλληνες.

Από αρχαιοτάτων χρόνων στην Ελλάδα ο ουρανός, με την αινιγματική του λάμψη, υπήρξε πάντοτε πηγή δέους και έμπνευσης. Ο άνθρωπος σήκωσε το βλέμμα του στα άστρα και προσπάθησε να βρει νόημα: να ανακαλύψει στις κινήσεις τους την τάξη που του έλειπε στη γη, να διαβάσει στο άπειρο μια απάντηση για το πεπερασμένο της ζωής του. Από αυτήν την ανάγκη γεννήθηκε η αστρολογία, και η αιτία πολλών φιλοσοφικών θεμάτων και θεωριών.

 Η Αστρολογία σαν βιοποριστικό επάγγελμα δεν είναι φαινόμενο της  σύγχρονης εποχής, όπου ο καθένας δηλώνει αστρολόγος αρκεί να έχει ένα πειστικό λέγειν. Η Αστρολογία άνθισε κυρίως τον Μεσαίωνα, όπου αστρονόμοι διορίζονταν στα αρχοντικά πλουσίων ανθρώπων έναντι αδράς αμοιβής ή εξέδιδαν πίνακες ωροσκοπίων προς πώληση.

Ένας από αυτούς υπήρξε και ο μεγάλος Αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ. Όταν τον ρώτησαν πώς καταδέχεται να κάνει αυτή την πράξη απάντησε:

 "Η Αστρονομία αναγκάζεται να δεχτεί την υποστήριξη της πόρνης μητέρας της, της Αστρολογίας."

(“Astrologia est ancilla Astronomiae, et ut meretrix, matrem alit.”)

Ήταν πάμπτωχος, έπρεπε να ζήσει!!!

Σήμερα γνωρίζουμε, χάρη στην επιστήμη, ότι οι ισχυρισμοί της αστρολογίας δεν ευσταθούν. Στατιστικές μελέτες έδειξαν πως οι προβλέψεις της δεν έχουν καμία εγκυρότητα, καθώς τα αποτελέσματά τους είναι τυχαία. Η αστρολογία δεν είναι επιστήμη, αλλά μία μορφή μαντείας. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει ζωντανή, με εκατομμύρια ανθρώπους να την ακολουθούν καθημερινά.

 Γιατί λοιπόν εξακολουθεί να παραμένει στην καθημερινότητα μας;
Ίσως γιατί ο άνθρωπος δεν αναζητά μόνο την αλήθεια, αλλά και την παρηγοριά. Μέσα στην ανασφάλεια της ύπαρξης, το άγνωστο του αύριο είναι τρομακτικό. Η υπόσχεση ότι «τα άστρα γνωρίζουν» προσφέρει ένα ψευδές αλλά καθησυχαστικό καταφύγιο.

 Υπάρχουν δύο ομάδες αυτής της πραγματικότητας. Από τη μία, οι αστρολόγοι που κάνουν την τέχνη τους επάγγελμα και από την άλλη, οι άνθρωποι που συχνά  πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης των αστρολόγων.

Οι αστρολόγοι μέσα από προσωπικές συναντήσεις, τηλεφωνικές γραμμές, τηλεοπτικές εκπομπές, προσφέρουν προβλέψεις για το μέλλον, συμβουλές για σχέσεις, καριέρα, οικονομικά κ.α. με σοβαρά οικονομικά ανταλλάγματα.

Η δεύτερη ομάδα αποτελείται από ένα ευρύ κοινό που στρέφεται στην αστρολογία αναζητώντας απαντήσεις στα καθημερινά του προβλήματα μέσα στην αβεβαιότητα της ζωής του.

Σήμερα το συμπέρασμα πολλών μελετών, καταλήγει ότι οι πλειοψηφία των ανθρώπων που πιστεύουν στη αστρολογία είναι εκείνοι που συνήθως έχουν περιορισμένη πνευματική ικανότητα  ή χαμηλότερη μόρφωση. Αναφέρω ενδεικτικά πρόσφατες μελέτες. Πανεπιστήμιο της  Lund Σουηδίας (2021), Μελέτη των Dean and Kelly (2003) με  τη συμμετοχή 700 αστρολόγων, “Journal of Consciousness Studies 2023”. Όλες οι μελέτες καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα.  Οι αστρολόγοι δεν πέτυχαν τίποτε πέραν του τυχαίου.       Κι΄όμως, η ανάγκη πίσω από την αστρολογία είναι γνήσια: είναι η λαχτάρα του ανθρώπου να μην αισθάνεται μόνος μπροστά στο άγνωστο.

 Πάραυτα η αστρολογία παραμένει δημοφιλής. Και θα παραμείνει, γιατί υπάρχει και η ψυχολογική συνιστώσα που οφείλεται στον τρόπο που δίνονται οι απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτουν οι «πελάτες» των αστρολόγων. Δίδονται με γενικές περιγραφές (γνωστές ως Φαινόμενο Φόρερ (Forer Effect) ή Φαινόμενο Μπάρνουμ (Barnum Effect)**, ώστε να ταιριάζουν στον οποιονδήποτε, δίνοντας την ψευδαίσθηση ότι περιγράφουν τη δική του προσωπικότητα. Έτσι δημιουργείται ένα είδος αυθυποβολής που ενισχύει την πεποίθηση των «επιτυχημένων» αστρολογικών προβλέψεων. Την μέθοδο έχω εφαρμόσει πειραματικά με μεγάλη επιτυχία.

Η πραγματική πρόκληση δεν είναι να αποδείξουμε ξανά και ξανά ότι οι αστρολογικές προβλέψεις δεν ισχύουν αυτό είναι ήδη γνωστό. Το έχω κάνει πολλές φορές με διαλέξεις και δημοσιεύσεις. Η πρόκληση είναι να αναγνωρίσουμε τον φόβο και την ανασφάλεια που κάνουν τους ανθρώπους να στρέφονται προς τα άστρα.

 Τα αστέρια, ωστόσο, δεν είναι αγγελιοφόροι του πεπρωμένου. Είναι μάρτυρες του Σύμπαντος, σημάδια της ίδιας μας της προέλευσης. Η ουσία τους δεν είναι να μας λένε ποιοι είμαστε, αλλά να μας θυμίζουν ότι είμαστε μέρος του ίδιου κοσμικού υλικού. Η αλήθεια που κρύβεται στον έναστρο ουρανό είναι πολύ πιο βαθιά από κάθε ωροσκόπιο: είναι η μνήμη της καταγωγής μας και η πρόσκληση να στοχαστούμε το μέλλον μας με ελευθερία και ευθύνη.

 Τελειώνω το σημερινό άρθρο μου με μία προσφορά στους πιστεύοντας και μη πιστεύοντας στα ωροσκόπια, δίνοντας μία απάντηση στη συνηθισμένη ερώτηση: «Τι ζώδιο είσαι;»

Η αστρολογία εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τις ημερομηνίες που είχαν καθοριστεί πριν από 2000 χρόνια. Όμως, εξαιτίας της μετάπτωσης του άξονα της Γης (που ανακάλυψε ο Ίππαρχος το 126 π.Χ.), τα «σημεία των ισημεριών» έχουν μετακινηθεί και ο Ήλιος δεν βρίσκεται πια στους ίδιους αστερισμούς. Στον πιο κάτω πίνακα βλέπετε την σημερινή θέση των Ζωδίων.

Ζώδιο (αστρολογικό)
Ημερομηνίες στην αστρολογία
Πραγματική θέση Ήλιου σήμερα (αστρονομικά)
Κριός
21 Μαρτίου – 19 Απριλίου
19 Απριλίου – 13 Μαΐου
Ταύρος
20 Απριλίου – 20 Μαΐου
14 Μαΐου – 19 Ιουνίου
Δίδυμοι
21 Μαΐου – 20 Ιουνίου
20 Ιουνίου – 20 Ιουλίου
Καρκίνος
21 Ιουνίου – 22 Ιουλίου
21 Ιουλίου – 9 Αυγούστου
Λέων
23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου
10 Αυγούστου – 15 Σεπτεμβρίου
Παρθένος
23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου
16 Σεπτεμβρίου – 30 Οκτωβρίου
Ζυγός
23 Σεπτεμβρίου – 22 Οκτωβρίου
31 Οκτωβρίου – 22 Νοεμβρίου
Σκορπιός
23 Οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου
23 Νοεμβρίου – 29 Νοεμβρίου (μόνο 7 ημέρες!)
Οφιούχος*
— (δεν υπάρχει στην αστρολογία)
30 Νοεμβρίου – 17 Δεκεμβρίου
Τοξότης
22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου
18 Δεκεμβρίου – 18 Ιανουαρίου
Αιγόκερως
22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου
19 Ιανουαρίου – 15 Φεβρουαρίου
Υδροχόος
20 Ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου
16 Φεβρουαρίου – 11 Μαρτίου
Ιχθύες
19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου
12 Μαρτίου – 18 Απριλίου
* Ο Οφιούχος είναι ζωδιακός αστερισμός από τον οποίο περνά ο Ήλιος στο διάστημα ( 30 Νοεμβρίου με 17 Δεκεμβρίου), αλλά η αστρολογία τον αγνοεί για να διατηρήσει τον κύκλο των 12 ζωδίων. Επίσης δεν λαμβάνει υπόψιν της τους πλανήτες Ουρανό, Ποσειδώνα και Πλούτωνα επειδή ήταν άγνωστοι στην αρχαιότητα που αναφέρονται τα ωροσκόπια.

** Είναι η τάση των ανθρώπων να αξιολογούν προτάσεις ως εξαιρετικά ακριβείς, πιστεύοντας πως αφορούν τους ίδιους προσωπικά, ενώ στην πραγματικότητα είναι αρκετά ασαφείς και αόριστες ώστε να ισχύουν σε μία μεγάλη γκάμα ατόμων.