Συρράκο: Το φημισμένο Βλαχοχώρι της Ηπείρου

Σε αρκετά κείμενα και μελέτες που αναφέρονται στην Ήπειρο, η Περιφέρεια που καταλαμβάνει το βορειοδυτικό τμήμα της χώρας μας χαρακτηρίζεται εύανδρος, δηλαδή τόπος που γεννά διαλεχτούς, καλόψυχους και γενναίους άνδρες.
Το Συρράκο (Σιράκο), η μαγευτική αυτή αετοφωλιά του όρους Λάκμου, σκαρφαλωμένη σε υψόμετρο 1.150-1.200, είναι ένα από τα χωριά της Ηπείρου που δικαιολογούν απόλυτα το χαρακτηρισμό αυτόν.

Στη μακρά ιστορική διαδρομή του το φημισμένο Βλαχοχώρι είδε μεγάλη προκοπή χάρη στα άξια τέκνα του και τα ειδικά προνόμια που κατάφερε να εξασφαλίσει επί Τουρκοκρατίας, ως πρωτεύουσα αυτοδιοικούμενης ομοσπονδίας.

Οι βλαχόφωνοι κάτοικοι του Συρράκου επιδόθηκαν αρχικά στη γεωργία και την κτηνοτροφία, αργότερα δε ανέπτυξαν τη βιοτεχνία παραγωγής μάλλινων υφασμάτων (περίφημα υφαντά και περιζήτητες κάπες) και κτηνοτροφικών προϊόντων. Επιπροσθέτως, δεν ήταν λίγοι αυτοί που καταπιάστηκαν με την αργυροχρυσοχοΐα.

Οι Συρρακιώτες, άνθρωποι του μόχθου, ικανότατοι παραγωγοί και τολμηροί έμποροι, πραγματικοί ρέκτες, διακινούσαν τα προϊόντα τους όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο αλλά και σε όλα τα μεγάλα εμπορικά κέντρα της Ευρώπης, όπου φρόντισαν να ιδρύσουν εμπορικούς οίκους.

Όπως ήταν φυσικό, η σημαντική αυτή εμπορική δραστηριότητα έφερε στο Συρράκο πλούτο, κι αυτός με τη σειρά του καλλιέργεια και πολιτισμό, στοιχεία που αντανακλώνται τόσο στην έντονη δραστηριότητα λογίων και ευεργετών όσο και στα εξαίρετα αρχιτεκτονικά δείγματα του χωριού.

Πέραν, όμως, της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής ακμής που γνώρισε, το Συρράκο αξίζει να μνημονευθεί και για την προσφορά του στους εθνικούς αγώνες. Μάλιστα, το Συρράκο, μαζί με τους γειτονικούς Καλαρρύτες, υπήρξε το μοναδικό χωριό της Ηπείρου που ξεσηκώθηκε κατά το πρώτο έτος της Επανάστασης του 1821, με αποτέλεσμα να καταστραφεί ολοσχερώς από τους Τούρκους.

Πολλοί ήταν οι σπουδαίοι άνδρες που ανέδειξε το Συρράκο στο πέρασμα των αιώνων, προσωπικότητες πολυδιάστατες, με πανελλήνια ακτινοβολία.

Μεταξύ αυτών, την πρώτη θέση καταλαμβάνει δικαιωματικά ο γιατρός Ιωάννης Κωλέττης (1773/4-1847), μέλος της Φιλικής Εταιρείας, στρατιωτικός και πολιτικός της Επανάστασης και της οθωνικής περιόδου, πρωθυπουργός της Ελλάδας κατά τα έτη 1844-1847.

Εξάλλου, ο Κώστας Κρυστάλλης (1868-1894), γνωστός ως ο «ποιητής του βουνού και της στάνης», ο Γεώργιος Ζαλοκώστας (1805-1858), στρατιωτικός και ποιητής, αγωνιστής του 1821, και ο Χρήστος Ζαλοκώστας (1896-1975), λογοτέχνης και πολιτικός, κατάφεραν να αφήσουν ένα ευκρινές αποτύπωμα στα ελληνικά γράμματα.