Τι είναι η αισθητηριακή ολοκλήρωση και πως μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά;

Η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι η διαδικασία μέσω της οποίας αισθανόμαστε τον κόσμο γύρω μας. Χρησιμοποιούμε τα αισθητήριά μας όργανα για να λαμβάνουμε πληροφορίες και, σε υψηλότερο επίπεδο, τα οργανώνουμε έτσι ώστε να κατανοήσουμε το περιβάλλον μας και να ανταποκριθούμε κατάλληλα.

Συνοψίζοντας: αντιλαμβανόμαστε, οργανώνουμε, διαμορφώνουμε και ερμηνεύουμε τις αισθητηριακές πληροφορίες.

Δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά, την επικοινωνία και την επιτυχημένη συμμετοχή σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής.

Όταν ακούμε το θόρυβο μιας μέλισσας κοντά μας, αμέσως «τιναζόμαστε» σε μια προσπάθεια να αποφύγουμε το τσίμπημα. Η μυρωδιά του καψίματος στην κουζίνα μας προειδοποιεί για την πιθανότητα πυρκαγιάς και ενεργούμε για να αποτρέψουμε τον κίνδυνο.Το σώμα μας είναι φυσικά εξοπλισμένο για να μας προστατεύει και να κατανοεί τις πληροφορίες έτσι ώστε να μπορούμε να συμμετέχουμε αποτελεσματικά στην καθημερινή ζωή. Όταν οι αισθητηριακές λειτουργείες λειτουργούν ομαλά αισθανόμαστε προετοιμασμένοι και άνετοι στο περιβάλλον μας.

Ωστόσο, μερικές φορές ορισμένα άτομα, απλά δε μεταφράζουν το αισθητηριακό ερέθισμα πολύ σωστά. Αυτό ονομάζεται διαταραχή αισθητηριακής επεξεργασίας και μπορεί να δυσκολέψει την καθημερινή τους ζωή. Σε αυτήν την περίπτωση χρειάζεται θεραπεία αισθητηριακής ολοκλήρωσης από εξειδικευμένο εργοθεραπευτή.

Είναι μια πολύπλοκη διαταραχή του εγκεφάλου, η οποία οδηγεί σε δυσκολία στην επεξεργασία πληροφοριών που προέρχονται από τις αισθήσεις μας και συναντάται πολύ συχνά σε άτομα με αναπτυξιακή διαταραχή – αυτισμό. Οι πληροφορίες που επεξεργάζεται ο εγκέφαλος μας λαμβάνονται όχι μόνο από τις πέντε αισθήσεις(την αφή, την όσφρηση, τη γεύση, την ακοή, την όραση) αλλά και από τους αιθουσαίους υποδοχείς (αλλαγή θέσεων στο χώρο και ισορροπία) και ιδεοδεκτικούς υποδοχείς (ευαισθητοποίηση του σώματος, θέση και στάση του). Όταν κάποιο από αυτά τα αισθητηριακά ερεθίσματα δεν μεταφράζεται σωστά από το σώμα μας προκύπτουν δυσκολίες στην ισορροπία, στη μίμηση, στο συντονισμό των άκρων, και πολλές άλλες, και αντιμετωπίζονται με θεραπεία αισθητηριακής ολοκλήρωσης.

Σε όλη μας τη ζωή, για να επιτευχθούν οι καθημερινές δραστηριότητες απαιτείται συνδυασμός πληροφοριών από τις διάφορες αισθήσεις που λαμβάνουμε. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να λούσουμε τα μαλλιά μας με κλειστά τα μάτια, ξέρουμε ακριβώς που να τοποθετήσουμε τα χέρια και να απλώσουμε το σαμπουάν. Με τα δάχτυλα τρίβουμε το σαμπουάν στο κεφάλι μας και αισθανόμαστε τη  τριβή αυτή. Αυτή η διαδικασία απαιτεί συνδυασμό της αφής, ιδεοδεκτικότητα (θέση στο χώρο) και ισορροπία (για να αποφευχθεί η πτώση). Αν ένα άτομο υπολειπόταν σε κάποια από αυτές τις δεξιότητες θα αντιμετώπιζε δυσκολία να λούσει τα μαλλιά του.

Παιδιά με αισθητηριακές διαταραχές αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες σε δεξιότητες καθημερινής ζωής όπως το ντύσιμο, κούμπωμα, πλύσιμο.

Η θεραπεία αισθητηριακής ολοκλήρωσης είναι μια τεχνική που χρησιμοποιείται από εξειδικευμένους επαγγελματίες εργοθεραπευτές. Μέσα από διασκεδαστικές και βασισμένες σε παιχνίδια δραστηριότητες, οι εργοθεραπευτές προσπαθούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιδρά στο άγγιγμα, τον ήχο, την όραση και την κίνηση.

Πως μπορεί να είναι μια συνεδρία Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης;

Οι εξειδικευμένοι εργοθεραπευτές έχουν την κλινική γνώση για το σχεδιασμό αισθητηριακών εμπειριών ειδικά για το παιδί και κάθε συνεδρία θα είναι διαφορετική και εξατομικευμένη ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού.

Οι θεραπευτικές συνεδρίες είναι προσανατολισμένες στο παιχνίδι και μπορεί να περιλαμβάνουν τη χρήση εξοπλισμού όπως κούνιες, τρομπολίνο, τοίχους αναρρίχησης, σκάλες, δοκούς ισορροπίας, πισίνες με μπαλάκια, όπως επίσης και εξοπλισμό που παρέχει αισθητηριακά ερεθίσματα όπως βούρτσες, ακουστικά, ειδικούς δονητές, οπτικά ερεθίσματακαι άλλα.

Αυτές οι θεραπείες σε συνδυασμό με εξειδικευμένες τεχνικές μπορούν να ηρεμήσουν ένα ανήσυχο παιδί.

Ενώ το δωμάτιο μπορεί να μοιάζει με χώρο παιχνιδιού ή γυμναστήριο, η θεραπεία αισθητηριακής ολοκλήρωσης απαιτεί εκπαίδευση που πρέπει να έχει αποκτήσει ο/η ειδικός για να εκτελέσει τη θεραπεία με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.

Ο χώρος που εκτελούνται τέτοιου είδους θεραπείες αλλά και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται πρέπει να παρέχει  φυσική ασφάλεια για το παιδί.

Ποιοι είναι οι στόχοι της Θεραπείας Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης

Δεδομένου ότι η αισθητηριακή επεξεργασία επηρεάζει πολλά συστήματα του σώματος, τα αποτελέσματα της λανθασμένης επεξεργασίας είναι ορατά σε πολλές λειτουργικές περιοχές. Ένα παιδί μπορεί να εμφανίζει υπερβολική δυσανεξία κατά τη διάρκεια του γεύματος, τρώγοντας πολύ περιορισμένες τροφές και προτιμά μόνο συγκεκριμένες θερμοκρασίες και υφές. Ο στόχος, σε αυτήν την περίπτωση, θα ήταν να αυξήσει την ποικιλία των τροφίμων στη διατροφή του ώστε να μπορεί να φάει άνετα ένα γεύμα.

Ένα άλλο παιδί που αναστατώνεται πολύ όταν ντύνεται μπορεί να απαιτεί τεχνικές όπως η προσθήκη μιας αισθητηριακής δραστηριότητας τακτικά σε όλη τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό βοηθά να «ισορροπήσει» και να ρυθμίσει το αισθητηριακό του σύστημα, ώστε να ανέχεται την καθημερινή αυτο-φροντίδα χωρίς προβλήματα συμπεριφοράς.

Η συμπεριφορά του παιδιού σας είναι μια μορφή επικοινωνίας και ένας εξειδικευμένος επαγγελματίας θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει στην εξάλειψη τέτοιων προβλημάτων. Όταν παρέχεται σωστά και εάν το σύστημα του παιδιού ανταποκρίνεται καλά, η θεραπεία αισθητηριακής ολοκλήρωσης μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τα παιδιά να ζήσουν μια βελτιωμένη ποιότητα ζωής.

Να θυμάστε ότι μπορείτε να παρέχετε στο παιδί σας τις κατάλληλες αισθητηριακές δραστηριότητες στο σπίτι. Συμβουλευτείτε τον εργοθεραπευτή/-τρια του παιδιού σας για να ακολουθήσετε μια αισθητηριακή δίαιτα (πρόγραμμα) που έχει σχεδιαστεί για να ικανοποιεί τις συγκεκριμένες ανάγκες του παιδιού σας.