Τηλεοπτικές ανακρίβειες σε... σήριαλ

Ιστορικές ανακρίβειες ή στοχευμένη παραποίηση της ιστορικής αλήθειας;

Στο τηλεοπτικό επεισόδιο της Δευτέρας 12 Οκτωβρίου 2020 της κατά κοινή ομολογία επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς του ΑΝΤ1 «Άγριες μέλισσες», αιτιολογήθηκε το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων ως αντίποινα των γερμανών κατακτητών για την εξολόθρευση των αιχμαλώτων από αντάρτες.

Η ιστορική αλήθεια είναι μία και βασίζεται σε πρωτότυπες πηγές και σε έγγραφα. Η λανθασμένη και σκόπιμα διατυπωμένη αιτιολόγηση που παρουσιάστηκε και στο εν λόγω επεισόδιο, σκοπό έχει την μετάθεση ευθυνών στην Εθνική Αντίσταση για αυτό το αποτρόπαιο έγκλημα των κατακτητών.

Σχετικά με τα γεγονότα της εποχής, αξίζει να παραθέσω απόσπασμα από το βιβλίο του αείμνηστου ιστορικού Βασίλη Κ. Λάζαρη «Η ΑΧΑΪΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ 1941-1944», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διαπολιτισμός, που με πρωτότυπες πηγές τεκμηριώνει το οργανωμένο σχέδιο των γερμανών κατακτητών – την προσχεδιασμένη εξολόθρευση των κατοίκων των Καλαβρύτων.

2. Ο σχεδιασμός

Στις 25 του Νοέμβρη του 1943 ο στρατηγός Λε Σουΐρ έστειλε στις γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις της δικαιοδοσίας του απόρρητο έγγραφο συνοδευόμενο από ειδικό χάρτη επιχειρήσεων, όπου σημειώνονταν οι κινήσεις των εν λόγω δυνάμεων στον αχαϊκό χώρο και τα διάφορα σημεία της προγραμματισμένης καταστροφικής τους δράσης. Το έγγραφο αυτό του Λε Σουΐρ στα βασικότερα σημεία του ανέφερε τα εξής:

1. Πολυάριθμες αντίπαλές [μας] συμμορίες δρουν στην περιοχή Πάτρας, Μαζεΐκων, Καλαβρύτων, Τρυπιών. (Λεπτομέρειες έγγραφο 1, φύλλο πληροφοριών για τον εχθρό, προερχόμενο από τον εχθρό).

2. Ενισχυμένα το 749ο Σύνταγμα Κυνηγών και η [μονάδα] Α. Α.116 θα προβούν στις αρχές του Δεκέμβρη σε αναγνωριστική και εκκαθαριστική επιχείρηση κατά των συμμοριών στην περιοχή Αιγίου, Τρυπιών, Καλαβρύτων και πιο πέρα Βυτίνας, Λαγκαδίων, Μαζεΐκων. Εντολή: α. Εξόντωση των συμμοριών, οι οποίες βρίσκονται στις περιοχές, που κατονομάσθηκαν, β. Ερευνα των χωριών για κομμουνιστές, όπλα, προπαγανδιστικό υλικό κτλ. γ. Αναζήτηση εγκληματιών και τιμωρία τους για τον 5ο Λόχο του 749ου Συντάγματος Κυνηγών, που αποδεκατίσθηκε στις 18 Οκτώβρη 1943 στην περιοχή των Ρωγών.

3. Διοίκηση και διάρθρωση στρατευμάτων: α. Γενική Διοίκηση: Διοικητής του 749ου Συντάγματος Κυνηγών αντισυνταγματάρχης Βέλφινγκερ. β. Ομάδα μάχης Βέλφινγκερ. Αρχηγός: Ο διοικητής του 749ου Συντάγματος Κυνηγών αντισυνταγματάρχης Βέλφινγκερ. Στρατεύματα: Ολόκληρο το 749ο Σύνταγμα Κυνηγών. 1 Πυροβολαρχία Ι. (Ορειβατικό Πυροβολικό) Α.R.670. (Η προσέλευση γίνεται μέσω της Μεραρχίας προς τα Τρυπιά, η δε άφιξη εκεί ανακοινώνεται στο Σύνταγμα). γ. Ομάδα Μάχης Γκνας. Αρχηγός: Ιλαρχος Γκνας. Στρατεύματα: Ολόκληρη η Α. Α.116. Δύο ενισχυμένες μονάδες του 737ου Συντάγματος Κυνηγών. 1 Πυροβολαρχία Ι. (Ορειβατικό Πυροβολικό) Α.R.670.

4. Έναρξη της «επιχείρησης Καλάβρυτα» και για τις δύο Ομάδες Μάχης ημέρα Χ. Οι ενισχυμένες μονάδες του 737ου Συντάγματος Κυνηγών να τεθούν σε πορεία μέσω της Μεραρχίας κατά τρόπο, ώστε την ημέρα Χ να φθάσουν στην Βυτίνα.

5. Α. Εκτέλεση της «επιχείρησης Καλάβρυτα»: α. Η Ομάδα μάχης του Βέλφινγκερ κτενίζει και καθαρίζει με δύο τάγματα την περιοχή Αίγιο-Γουμένισα – Καλάβρυτα – Τρυπιές και προχωρεί με ένα ενισχυμένο τάγμα κατά μήκος του δρόμου Πάτρα – Χαλανδρίτσα για τα Καλάβρυτα, β. Η Ομάδα μάχης του Γκνας συγκεντρώνεται την ημέρα Χ στη Βυτίνα, προωθείται προς τα Μαζέικα και προς την ορεινή διάβαση βορειοδυτικά των Μαζεΐκων και εμποδίζει τον ενδεχόμενα καταδιωκόμενο από το 749ο Σύνταγμα Πεζικού αντίπαλο να διαφύγει προς τα νότια. Μεγάλη αναγνωριστική ενέργεια πρέπει αιφνιδιαστικά να πραγματοποιηθεί την ημέρα Χ-1 με μια ενισχυμένη μονάδα της Α. Α. 116 από την Βυτίνα στην κατεύθυνση των Λαγκαδίων (προς παραπλάνηση), γ. Εμφανιζόμενος εχθρός πρέπει αμέσως να προσβάλλεται αδιακρίτως και με την χρησιμοποίηση όλων των βαρέων όπλων να εξοντώ­νεται. Τα χωριά, από τα οποία ρίχθηκαν πυροβολισμοί, πρέπει να καίγο­νται και οι άντρες να ντουφεκίζονται.

Β. Προς εξασφάλιση των καταλυμά­των πρέπει να αφήνονται πίσω κανόνια και πυροβόλα σε ανάλογο αριθμό από τα τάγματα [...]1.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η σημείωση στην πρώτη παράγραφο του πιο πάνω εγγράφου σχετικά με την επισύναψη κειμένου πληροφοριών, οι οποίες προέρχονταν από τον ίδιο τον εχθρό – καταγρα­φή, που προφανώς υπονοεί κάποιες επαφές με τις γερμανικές αρχές κατοχής των πρακτόρων της αγγλικής στρατιωτικής αποστολής. Την κρυφή άλλωστε συνεργασία των εν λόγω άγγλων πρακτόρων με τους γερμανούς στρατιωτικούς αποκαλύπτουν και άλλα γνωστά σήμερα περιστατικά – όπως το γεγονός, ότι ο ΕΛΑΣ είχε εκπονήσει στις 2 του Δεκέμβρη του 1943 σχέδιο άμυνας των Καλαβρύτων, το οποίο ωστόσο δύο ημέρες αργότερα είχε κυκλοφορήσει με­ταφρασμένο σε όλες τις γερμανικές στρατιωτικές μονάδες της περιοχής2. Οι γερμανικές στρατιωτικές υπηρεσίες είχαν ισχυρισθεί τότε, ότι το εν λόγω σχέδιο βρέθηκε από τις μονάδες του ταγματάρχη Χανς Εμπερσμπέργκερ κατά τις έρευνες, που ενήργη­σαν αυτές στα σπίτια του Δερβενίου3 –θα ήταν όμως εντελώς αυθαίρετο να υποτεθεί, ότι οι αντάρτες κατά την τακτική τους υποχώρηση από την περιοχή είχαν παραμελήσει να πάρουν μαζί τους ένα τόσο σημαντικό έγγραφο.

Την 1η του Δεκέμβρη συγκροτήθηκε στην Πάτρα σύσκεψη γερμανών αξιωματικών, όπου σχεδιάσθηκε η καταστροφική επιχείρηση κατά της επαρχίας των Καλαβρύτων –με τους σχεδιασμούς μάλιστα αυτούς έχει συνδεθεί το όνομα του νεοζηλανδού πράκτορα Ερρικ Γκρέυ4, χωρίς να υπάρχει όμως στην εν λόγω περίπτωση καμμιά γραπτή απόδειξη. Ο άγγλος ιστορικός Αρτον ωστόσο σε επιστολή του προς τον Δημ. Κανελλόπουλο ασχολείται με το ιδιαίτερα σημαντικό αυτό θέμα και χαρακτηριστικά υπογραμμίζει: 

Η ανάμειξη των πρακτόρων της αγγλικής αποστολής στην «επιχείρηση Καλάβρυτα» είναι έντονη και παρασκηνιακή. Τόσο πριν από τα γεγονότα των Καλαβρύτων όσο και μετά υπάρχει έντονη αγγλική παρουσία και πλούσιο παρασκήνιο, το οποίο σχετίζεται με τα γεγονότα5.