Δέκα συχνές ερωτήσεις για τους κιρσούς και τη φλεβική ανεπάρκεια

1) Τι είναι η φλεβική ανεπάρκεια και που οφείλουν την εμφάνισή τους οι κιρσοί στα πόδια;
Η φλεβική ανεπάρκεια είναι η πιο συχνή νόσος των φλεβών των κάτω άκρων και προσβάλει περίπου το 50% του πληθυσμού, ενώ πρόσφατες μελέτες μιλούν για περίπου ίδια ποσοστά μεταξύ ανδρών και γυναικών, δίνοντας ένα μικρό, μόνο, προβάδισμα στις γυναίκες.

Συγκεκριμένα, πρόκειται για την ανικανότητα των φλεβών να συγκρατήσουν την στήλη του αίματος που περιέχουν, σε συνθήκες ορθοστασίας ή καθιστικής θέσης.  Φυσιολογικά, οι φλέβες έχουν βαλβίδες, οι οποίες συγκρατούν την στήλη του αίματος, πηγαίνοντας ΄κόντρα΄ στην βαρύτητα. Όταν οι βαλβίδες αυτές καταστρέφονται, το αίμα παλινδρομεί και λιμνάζει στις φλέβες μας, οι οποίες διατείνονται (φουσκώνουν) και το κρατούν ‘παγιδευμένο’ μέσα τους. Οι φουσκωμένες αυτές φλέβες είναι οι γνωστοί μας κιρσοί.

2) Ποια είναι τα συμπτώματα της φλεβικής ανεπάρκειας;
Τα συνηθέστερα συμπτώματα της φλεβικής ανεπάρκειας είναι ο πόνος, το αίσθημα βάρους και καύσους στα πόδια, οι μυϊκές κράμπες (συνήθως νυχτερινές ώρες) και ο κνησμός (φαγούρα). Τα συμπτώματα αυτά χαρακτηριστικά εμφανίζονται ή επιδεινώνονται προς το τέλος της ημέρας, ιδιαίτερα μετά από πολύωρη ορθοστασία ή καθιστική θέση.

Επιπλέον, το πάσχον σκέλος μπορεί να εμφανίσει οίδημα (πρήξιμο), έκζεμα, μελάγχρωση και σκλήρυνση του δέρματος ή ακόμα και ανοιχτές πληγές (έλκη).

Καθώς η φλεβική ανεπάρκεια είναι μία εξελικτική νόσος, τα συμπτώματα τείνουν να γίνονται εντονότερα, καθώς η νόσος προχωράει.

3) Είναι οι κιρσοί μόνο ένα αισθητικό πρόβλημα; Ποιους Κινδύνους διατρέχω;
Πολλοί ασθενείς, θεωρούν τους κιρσούς ως ένα μόνο αισθητικό πρόβλημα. Ωστόσο, πέραν του αισθητικού προβλήματος και των ενοχλητικών συμπτωμάτων, σε πολλούς ασθενείς, υπάρχει ο κίνδυνος επιπλοκών, όπως η θρόμβωση των κιρσών. Μια θρόμβωση σε κιρσό, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να επεκταθεί σε κεντρικό φλεβικό στέλεχος με ενδεχόμενη μεταφορά του προς τους πνεύμονες, μια κατάσταση γνωστή ως πνευμονική εμβολή. Η πνευμονική εμβολή μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή του ασθενούς.

Συνεπώς, οι κιρσοί των κάτω άκρων είναι μια παθολογική κατάσταση με εξαιρετικά μικρή θνησιμότητα, σε αντίθεση με άλλες αγγειακές (κυρίως αρτηριακές) παθήσεις. Αυτό, πολλές φορές, έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση οιασδήποτε θεραπείας. Αντιθέτως, η νοσηρότητα της νόσου μπορεί να είναι ιδιαίτερα υψηλή, με σημαντικά αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής των ασθενών.

4) Έχω πολλά χρόνια κιρσούς και δεν είχα ποτέ καμία επιπλοκή, έχω αποφύγει τον κίνδυνο θρόμβωσης;
Δυστυχώς ο κίνδυνος θρόμβωσης δεν έχει αποκλειστεί σε περίπτωση κιρσών που έχουν κάνει την εμφάνισή τους αρκετά χρόνια πριν. Η επιστημονική κοινότητα δίνει τις ίδιες πιθανότητες θρόμβωσης μεταξύ 2 ανθρώπων, εκ των οποίων ο ένας έχει  εμφανισει κιρσούς πρόσφατα και ο δεύτερος αρκετά χρόνια πριν.

5) Έχουν εμφανιστεί κάποιοι κιρσοί, υπάρχει κάποιος τρόπος να βελτιωθούν;
Η εμφάνιση των κιρσών αποτελεί μια βλάβη των βαλβίδων στις φλέβες, η οποία και είναι μη αναστρέψιμη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι από τη στιγμή της εμφάνισης των κιρσών δεν υπάρχει πιθανότητα μελλοντικής βελτίωσης, χωρίς την εφαρμογή  κάποιας οριστικής θεραπείας. Η φλεβική ανεπάρκεια, λοιπόν, είναι μια εξελικτική νόσος που περνά από 6 συγκεκριμένα στάδια, όπου από το τέταρτο στάδιο παρουσιάζονται μόνιμες δερματικές βλάβες.

Βελτίωση συνήθως έχουμε στα συμπτώματα της νόσου μόνο μετά από μακροχρόνια και καθημερινή χρήση ειδικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης.

Η χρήση της κάλτσας δεν θεωρείται οριστική θεραπεία, καθώς δεν θεραπεύεται με αυτή το αίτιο της νόσου και, επιπλέον, δεν προστατεύει, απόλυτα, από επιπλοκές όπως η θρόμβωση, ακόμα και μετά από καθημερινή της χρήση.

6) Ποια είναι η σύγχρονη θεραπεία των Κιρσών;
Η θεραπεία των κιρσών, σήμερα, μπορεί να γίνει αναίμακτα, ανώδυνα, χωρίς τομές, χωρίς γενική αναισθησία, και με άμεση κινητοποίηση του ασθενούς, μετά την επέμβαση, χωρίς παραμονή στο νοσοκομείο.

Συγκεκριμένα, η διαδικασία έχει ως εξής: Ο χειρουργός θα χαρτογραφήσει αρχικά το φλεβικό δίκτυο. Αφού καταγράψει με ακρίβεια την περιοχή του φλεβικού συστήματος που ανεπαρκεί, υπό τοπική αναισθησία και με υπερηχογραφική καθοδήγηση, εισάγει μέσα στη φλέβα έναν λεπτό καθετήρα, ο οποίος θα καταστρέψει με την ενέργεια Laser, που εκπέμπει στην άκρη του, το παθολογικό φλεβικό τμήμα. Η θερμική ενέργεια θα προκαλέσει συρρίκνωση των φλεβικών τοιχωμάτων και οριστικό κλείσιμο της πάσχουσας φλέβας. Ο ασθενής είναι σε θέση να περπατήσει, να πάει περίπατο, να φάει οτιδήποτε και να επιστρέψει στο σπίτι του 1 ώρα μετά την όλη διαδικασία.

7) Μου είπαν ότι στην περίπτωσή μου δεν γίνεται να θεραπευτώ με το λέιζερ αλλά πρέπει να προβώ σε ανοιχτό χειρουργείο (σαφηνεκτομή), είναι αλήθεια;
Όχι, δεν είναι αλήθεια. Σαφέστατα υπάρχουν περιπτώσεις κιρσών πιο δύσκολες από κάποιες άλλες, αλλά η χρήση της τεχνολογίας αυτής, από έμπειρο χειριστή, σχεδόν πάντα, μπορεί να ξεπεράσει τις όποιες ανατομικές δυσκολίες. Σε σπάνιες περιπτώσεις όπου η ανατομία δεν επιτρέπει την χρήση του laser και πάλι μπορεί να αποφευχθεί η ανοιχτή επέμβαση με εφαρμογή άλλων ενδοαυλικών τεχνικών, υπό τοπική αναισθησία όπως η σκληροθεραπεία (έγχυση σκληρυντικής ουσίας στο πάσχον φλεβικό στέλεχος που γεννά την υποτροπή, υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση).

Έτσι, σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικάνικης Αγγειοχειρουργικής και Φλεβολογικής Εταιρείας του 2011 (Gloviczki P., Comerota J., et al, J Vasc Surg 2011;53:2S-28S), όσον αφορά την ενδοαυλική θεραπεία των κιρσών με Laser δεν υπάρχουν απόλυτες αντενδείξεις. Αυτό σημαίνει ότι πρακτικά όλοι οι ασθενείς έχουν την ευκαιρία να θεραπευθούν με αυτή την ελάχιστα επεμβατική μέθοδο, αφού δεν υπάρχουν απόλυτοι ανατομικοί ή άλλοι περιορισμοί.

8) Έχω πάθει πρόσφατα θρόμβωση, ενδείκνυται για μένα το λέιζερ;
Το ενδοαυλικό laser, φυσικά και έχει θέση σε περίπτωση θρόμβωσης των κιρσών.  Ο βασικός θεραπευτικός στόχος σε περίπτωση θρόμβωσης των κιρσών είναι η αποφυγή επέκτασης του θρόμβου προς το βαθύ φλεβικό δίκτυο, απ΄όπου ο θρόμβος μπορεί να ταξιδέψει προς τα πνευμόνια και να θέσει σε κίνδυνο την ίδια την ζωή του ασθενούς (πνευμονική εμβολή). Ο δρόμος προς το βαθύ σύστημα μπορεί σήμερα να διακοπεί με την χρήση του laser, υπό τοπική αναισθησία, αποφεύγοντας μια ανοιχτή επέμβαση. Σε δεύτερο χρόνο, ανάλογα με την διάλυση του θρόμβου μέσα στα φλεβικά στελέχη μπορεί να αντιμετωπιστεί, πάλι με τοπική αναισθησία, η υπολειπόμενη νόσος στο πάσχον σκέλος.

Εδώ, σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι ασθενείς με ιστορικό θρόμβωσης πρέπει να μην αναβάλουν την αντιμετώπιση του προβλήματός τους γιατί έχουν αυξημένη πιθανότητα μιας νέας θρόμβωσης, σε σχέση με ασθενείς, που δεν έχουν υποστεί αυτή την επιπλοκή των κιρσών.

9) Έχω χειρουργηθεί με την παλαιά μέθοδο (σαφηνεκτομή) και έχουν εμφανιστεί πάλι κιρσοί. Υπάρχει λύση για μένα;
Η υποτροπή κιρσών μετά από επέμβαση αντιμετωπίζεται ως ένα ξεχωριστό επεισόδιο φλεβικής ανεπάρκειας, το οποίο για να αντιμετωπιστεί σωστά θα πρέπει να γίνει, κατ’αρχήν, λεπτομερής χαρτογράφηση του φλεβικού δικτύου. Σε περιπτώσεις υποτροπών, ανάλογα με την ακριβή αιτία της υποτροπής, μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος του λέιζερ ή και άλλες ενδοαυλικές θεραπείες, όπως η σκληροθεραπεία, πάντα υπό τοπική αναισθησία.

10) Γιατί η επέμβαση με λέιζερ θεωρείται η πιο σωστή μέθοδος αντιμετώπισης της Φλεβικής Ανεπάρκειας;
Η ενδοαυλική θεραπεία των κιρσών με laser έχει σαφή πλεονεκτήματα συγκριτικά με την κλασική, ανοιχτή χειρουργική αντιμετώπιση (σαφηνεκτομή). Κατ’αρχήν, μπορεί να λύσει το πρόβλημα χωρίς την ανάγκη γενικής ή ραχιαίας αναισθησίας, χωρίς χειρουργικές τομές ή την τοποθέτηση ραμμάτων και χωρίς την ανάγκη παραμονής σε νοσοκομείο. Ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα και επανέρχεται σε πλήρη δραστηριότητα από την πρώτη κιόλας μέρα της επέμβασης. Ο μοναδικός περιορισμός, για περίπου 10-15 ημέρες, είναι η αποφυγή άρσης μεγάλου βάρους.

Επιπλέον, το laser είναι απαλλαγμένο από το φαινόμενο της νεοαγγείωσης, το οποίο συνοδεύει την σαφηνεκτομή. Σε πολλές περιπτώσεις σαφηνεκτομής το φαινόμενο αυτό (δημιουργία, αντιδραστικά, νέων παθολογικών φλεβών, λόγω της χειρουργικής αφαίρεσης) οδηγεί, συχνά, σε υποτροπή της νόσου.

Άλλο βασικό πλεονέκτημα του laser είναι η ικανότητά του να προσεγγίζει παθολογικά φλεβικά στελέχη, τα οποία με το ανοιχτό χειρουργίο θα χρειαζόμασταν επιπλέον εκτεταμένες τομές, πέραν αυτών που χρειάζονται για μια κλασσική σαφηνεκτομή. Παράδειγμα τέτοιων περιοχών, όπου δυσκολεύεται να προσεγγίσει η ανοιχτή χειρουργική, αποτελούν η ελάσσονα σαφηνή φλέβα (φλέβα του επιφανειακού συστήματος πίσω από την γάμπα), οι επικουρικοί κλάδοι της σαφηνούς ή οι διατιτρώσες φλέβες. Οι επικουρικοί κλάδοι της σαφηνούς φλέβας είναι κλάδοι ενός κεντρικότερου στελέχους, όπου, συχνά, αυτοί αποτελούν την πηγή του προβλήματος και όχι το κεντρικό στέλεχος (σαφηνής φλέβα). Οι διατιτρώσες αποτελούν φλέβες γέφυρες, οι οποίες συνδέουν το επιφανειακό δίκτυο των φλεβών (στο δέρμα) με το βαθύ σύστημα (μέσα στους μύες) και οι οποίες, συχνά, αποτελούν ανεξάρτητη πηγή φλεβικής ανεπάρκειας και κιρσών.

Τσεκούρας Νικόλαος MD, ECFMG, PHD, Αγγειοχειρουργός - Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Τ. Clinical Fellow Jobst Vascular Institute (Toledo, Ohio) University of Michigan (Ann Arbor) – USA. Για περισσότερες πληροφορίες , επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: www.dr-tsekouras.gr , ή καλέστε στο 2106215855, 6977741191