Πάτρα: Δύο αφιερώματα στη μικρή φόρμα του πεζού και ποιητικού λόγου στο Πολύεδρο

Με τον όρο «Μπονζάι» αναφερόμαστε στο πολύ μικρό διήγημα, σε μια σύντομη πεζογραφική φόρμα που τα βασικά της χαρακτηριστικά είναι η πλοκή και ο μικρός αριθμός λέξεων. Την εντυπωσιακή διάδοσή του πιστοποιούν τα πολλά ιστολόγια τα αφιερωμένα σε αυτό και οι πολλές σχετικές ανθολογίες που κυκλοφορούν σε αρκετές γλώσσες.

Έχει ελάχιστη έκταση αλλά τεράστιο απόηχο. Δε σου λέει μια ιστορία αλλά σε παρακινεί να την σκεφτείς. Διαβάζεται γρήγορα αλλά ερμηνεύεται αργά. Συγγενεύει με την ποίηση αλλά δεν είναι. Μοιάζει με διήγημα αλλά ούτε αυτό είναι. Βαπτίζεται με διάφορες ονομασίες από relato de tarjeta postal (ιστορία ταχυδρομικής κάρτας) μέχρι και sudden fiction ή αστραπή. Θυμίζει στην αισθητική του, φυτό και ανθίζει από το 1992. Έκτοτε απλώνει τις ρίζες του σε διάφορες χώρες και γλώσσες.

Εσείς θα το δοκιμάσετε;

Αν έχετε γνωρίσει τον κόσμο των Μπονζάι και θα θέλατε να αφηγηθείτε ένα από αυτά, την βραδιά του αφιερώματος, στείλτε μας email στην διεύθυνση [email protected] ή τηλεφωνήστε μας στο 2610-277342 για να συζητήσουμε τη συμμετοχή σας.

Ένα δείγμα από Μπονζάι με τίτλο «Η Άρκτος» του Επαμεινώνδα Γονατά:

Εις εκ Μαλάτιας χωρικός, ονόματι Μαχμούτ Τζεϊλάν, μεταβάς εις πυκνόν δάσος έκοψε ξύλα, τα οποία και εφόρτωσεν επί του υποζυγίου του. Εις ένα όμως σημείον του δάσους ανετράπη το φορτίον και ο χωρικός ήρχισε να τα φορτώνη δια δευτέραν φοράν.
Αίφνης παρουσιάσθη τεραστίων διαστάσεων άρκτος, η οποία, αφού τον περιειργάσθη επ' ολίγον, τον επλησίασε και ήρχισε να τον βοηθή εις την φόρτωσιν.
Περισυνέλεγε τα διεσκορπισμένα ξύλα και τα παρέδιδεν εις τον ξυλοκόπον, ο οποίος τα παρελάμβανε με δικαιολογημένην ψυχικήν οδύνην και τα ετακτοποίει επί του υποζυγίου.
Όταν έληξεν η φόρτωσις, το θηρίον εκινήθη δια να απομακρυνθή, όπως και ο δυστυχής Μαχμούτ προς αντίθετον κατεύθυνσιν. Πριν όμως προχωρήση, αντελήφθη έντρομος να τρέχη κατόπιν του η άρκτος. Η αγωνία του απεκορυφώθη και από στιγμής εις στιγμήν ανέμενε το τέλος του. Με έκπληξιν όμως είδεν ότι το θηρίον τον επρόλαβε δια να του παραδώση ένα μικρόν ξύλον, που είχε λησμονηθή εις τον τόπον της φορτώσεως.
Εν συνεχεία η άρκτος απεμακρύνθη ησύχως.

Το Χαϊκού (ιαπ.: 俳句) είναι μια ιαπωνική ποιητική φόρμα. Παραδοσιακά αποτελείται από τρεις ομάδες των 5, 7, 5 συλλαβών, οι οποίες τοποθετούνται σε τρεις στίχους για έμφαση ή σε έναν, χωρισμένο με κενά. Το Χαϊκού είναι, με συνολικά 17 συλλαβές, η πιο σύντομη μορφή ποίησης στον κόσμο. Διαβάζεται σε μια αναπνοή.

Συνήθως, περιγράφει, δημιουργεί  μια εικόνα.

Αρκετοί ποιητές χαϊκού ακολουθούν μια πιο ελεύθερη φόρμα αλλά αυτό δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως δόγμα . Ο ιδρυτής του σύγχρονου χαϊκού ως αυτόνομη μορφή ποίησης ήταν ο Μασαόκα Σίκι, ο οποίος επίσης διαμόρφωσε τον όρο χαϊκού. Ο Ματσούο Μπασό ( 1644 - 1694 )θεωρείται σημαντικός εκπρόσωπος της ιαπωνικής μορφής χαϊκού.

ΧΑΪΚΟΥ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ

Ίσως ο πιο επιφανής Έλληνας που έγραψε χαϊκού είναι ο Γιώργος Σεφέρης ("Δεκαέξι χαϊκού", Τετράδιο Γυμνασμάτων (1928-1937)) και θεωρείται ο εισηγητής των χαϊκού στην Ελλάδα είτε λόγω του κύρους του είτε λόγω του ότι θεωρείται πως ήταν πιο επιτυχής στην προσπάθειά του, όχι όμως χωρίς κριτική.

Αν θέλετε να απαγγείλετε ένα, δύο χαϊκού την βραδιά του αφιερώματος, στείλτε  email στη διεύθυνση  [email protected].