Πάτρα: "Ως ελληνική κοινωνία εδώ και δεκαετίες συνθλιβόμεθα ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην εικονική πραγματικότητα"

'Θεμελιακές συντεταγμένες τής νέας κοινωνικής πραγματικότητας, που θα μας πάει μπροστά για να ζήσουν τα παιδιά μας και να ξαναβρούμε τον ελληνορθόδοξο βηματισμό μας"

Πρωτοπρεσβυτέρου

Νικολάου Γ. Σκιαδαρέση

Προϊσταμένου Ι. Ν. Αγίου Ανδρέου Πατρών

Εισήγηση στο «FORUM Ανάπτυξης 2012»

Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2012

Ξενοδοχείο «ΑΣΤΗΡ» - Πάτρα

Πανοσιολογιώτατε εκπρόσωπε τού Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας,

Σεβαστοί και αγαπητοί πατέρες,

Ερίτιμες κυρίες και αξιότιμοι κύριοι,

Θερμά ευχαριστούμε αλλά και συγχαίρουμε τον κ. Παν. Γιαλένιο γιατί και φέτος μέσα σε πρωτοφανή οικονομική κρίση, οργάνωσε το FORUM ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ένα πολυσυνέδριο, το οποίο αποτελεί πλέον θεσμικό γεγονός για την πόλη μας, ιδιαίτερα χρήσιμο για την ανάπτυξη αυτής και τής ευρύτερης περιοχής μας και στο οποίο καλούνται να καταθέσουν, θέσεις και προτάσεις τους αρχές και φορείς.

Κάθε χρόνο καλείται και η τοπική μας Εκκλησία να καταθέσει και τις δικές τις απόψεις, θέσεις και προτάσεις. Ανταποκριθήκαμε από την πρώτη στιγμή. (και μάλιστα με την παρουσία και το λόγο τού Σεβ. Μητροπολίτου μας)

Το φετινό FORUM ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, όπως γνωρίζετε, έχει ως γενικό θέμα: «Τι κάνουμε σήμερα για να επιβιώσουμε και να πάμε μπροστά. Τι λέμε στα παιδιά μας για το μέλλον τους;»

Πρόκειται για κυρίαρχο και κρίσιμο ερώτημα που το θέτει επιτακτικά η παρούσα ιστορική συγκυρία, η οποία δεν είναι απλά δύσκολη αλλά και μεταβατικής – υπαρξιακής σημασίας, ειδικότερα για τον τόπο μας. Προφανώς το ερώτημα αγγίζει μέγιστο θέμα, το οποίο απαιτεί εκτενέστατη απάντηση, που όμως δεν επιτρέπει ο χρόνος μιας εισήγησης. Γι’ αυτό και κατ’ ανάγκην περιορίζομαι σε κάποιες επιγραμματικές νύξεις, που προσωπικά θεωρώ καίριας σημασίας και που ευελπιστώ να προκαλέσουν γόνιμο προβληματισμό και συμπροβληματισμό και στη συνέχεια συζήτηση, αν ο χρόνος το επιτρέψει. Η αναζήτηση τού πρακτέου είναι ο στόχος μας, όχι βέβαια ως αποκλειστική συνταγή, αλλ’  ως υποβολή απλών διαπιστώσεων, που αν υιοθετηθούν, φρονώ ότι κομίζουν και κάποιες κρίσιμες απαντήσεις…

Στην ενδεχόμενη ένσταση «τι έχει να πει η Εκκλησία για τη σημερινή κρίση» η απάντηση είναι ότι, παρότι η Εκκλησία δεν έχει την ευθύνη τού προσανατολισμού και τής πορείας τής εθνικής μας οικονομίας, όπως γνωρίζετε, αφού ο ρόλος της είναι πνευματικός και κοινωνικός. Όμως στη φύση της, αφού αποστολή της είναι να προσλαμβάνει και να εκκλησιοποιεί τής κάθε στιγμής το ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι και κατά συνέπειαν οφείλει ως φιλόστοργη μητέρα και πνευματικός οδηγός τού λαού να τον στηρίζει με όλες της τις δυνάμεις, λόγω τε και έργω, στην εξαιρετικά δύσκολη αυτή συγκυρία. Πρόσταγμα τής ποιμαντικής στρατηγικής τής Εκκλησίας μας πάντοτε είναι τα παιδιά μας, οι νέοι μας.

Προφανώς η ταπεινή μας εισήγηση θα περιστραφεί σε δυο άξονες, επιχειρούσα να απαντήσει στο διπλό ερώτημα που το ίδιο το γενικό θέμα τού FORUM θέτει ενώπιόν μας. Και περνάμε αμέσως στο πρώτο σημείο:

Α) «Τι κάνουμε σήμερα για να επιβιώσουμε και να πάμε μπροστά»

1. Ως ελληνική κοινωνία εδώ και δεκαετίες συνθλιβόμεθα ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην εικονική πραγματικότητα, που δυστυχώς τεχνηέντως κάποιοι μας κατασκεύασαν, οπωσδήποτε και με δική μας ευθύνη, συλλογική και ατομική. Δυστυχώς δεν «διαβάσαμε» τα γεγονότα και τις κοινωνικοοικονομικοπολιτικές εξελίξεις σωστά. Δυστυχώς (χρησιμοποιώ το επίρρημα για 3^η φορά σκοπίμως) ολισθήσαμε στο γκρεμό που δεν μας άξιζε. Πρέπει, λοιπόν, να ξεχάσουμε τον φανταστικό μας παράδεισο και την εικονική μας πραγματικότητα και να αντιμετωπίσουμε χωρίς χρονοτριβή με ρεαλισμό, ψυχραιμία και υπευθυνότητα την όντως δύσκολη αλλά και προκλητική για την ιστορική μας συνέχεια συγκυρία.
2. Η ελληνική κοινωνία έχει χρόνια τώρα που κινείται με μετέωρο βηματισμό και διάγει βίο αφηρημένο. Μοιάζει να περιπλανιέται ανάμεσα σε μνήμες και αλήθειες, που κομίζει η πανάρχαιη ελληνορθόδοξη παράδοσή μας, αλλά και σε παγκοσμιοποιημένα δρώμενα που «σερβίρει» ο οδοστρωτήρας τής παγκοσμιοποίησης. Προφανώς έτσι βρίσκεται σε σύγχυση μέσα από την οποία έρχεται μετεώριση αδράνεια, αναποφασιστικότητα, αδιαφορία και ατολμία για το πρακτέο. Αποτέλεσμα: αδυναμία αντιμετώπισης των προβλημάτων, αναβλητικότητα, απόσειση ευθύνης, ωχαδερφισμός, φυγή στην ξέφρενη διασκέδαση που την είπαν ψυχαγωγία χωρίς όμως να είναι. Ποιος αμφιβάλλει ότι η ξέφρενη ξενυχτιάδικη διασκέδαση αφήνει ανία και κόπωση, με δυσμενείς επιπτώσεις στην ψυχοσωματική υγεία, στην επαγγελματική αποτελεσματικότητα κ.λπ.;

Επιτέλους είναι πλέον καιρός να συνειδητοποιήσουμε ότι παραδοθήκαμε «άνευ όρων» σε μια εισαγόμενη υποκουλτούρα που δεν σχετίζεται με την ιστορία τής χώρας μας και τις παραδόσεις τού λαού μας, τα βιώματα και τις εμπειρίες μας, όπως γίναμε και έρμαια (ευρήματα θεόπεμπτα) τής διαφήμισης, η οποία μας έσπρωξε (και ακόμη μας σπρώχνει) στον υπερκαταναλωτισμό. Η διάκριση και το μέτρο μας χρειάζονται. Αρκετά πια η άκριτη εισαγωγή ξένων προτύπων. Ας πούμε επιτέλους όχι στην αυτοκαταστροφικότητα που μας την σερβίρουν με τον ελκυστικό απαστράπτοντα δίσκο τής δήθεν απελευθέρωσης και τής δήθεν προόδου.

1. Αποτελεί κοινή διαπίστωση, ότι η λεγόμενη ιθύνουσα τάξη τού τόπου μας, σχεδόν σε όλες αυτής τις συνιστώσες (πολιτικοί, οικονομικοί παράγοντες, δημοσιογράφοι κ.ά.) που συνδιαμορφώνουν το λεγόμενο πολιτικό σύστημα ευρίσκονται σε παρακμιακή τροχιά. Φαίνεται να μην υποψιάζονται καν ότι ειδικότερα τούτη την κρίσιμη – μεταιχμιακή ιστορική ώρα τής πατρίδος μας βασικό προαπαιτούμενο για να αντιμετωπίσουμε την πολυεπίπεδη κρίση μας, μάλιστα δε μέσα σ’ ένα ευρωπαϊκό και ευρύτερο διεθνές αρνητικό από κάθε πλευρά περιβάλλον, είναι ο κοινός πνευματικός άξονας με παραδοχή ορισμένων δοκιμασμένων αληθειών, αξιών και αρχών που επί αιώνες στηρίχθηκε αυτός ο τόπος και με την δύναμη των οποίων ξεπέρασε δυσκολότερες καταστάσεις. Προφανώς ο κοινός πνευματικός άξονας, χωρίς να ακυρώνει την προσωπική γνώμη και ταυτότητα κανενός, προστατεύει την κοινωνία μας από το να ακροβατεί και απεγνωσμένα να αναγκάζεται να προσαρμοστεί απλώς (αν όχι και κατόπιν άμεσης ή έμμεσης εντολής) σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο γίγνεσθαι, σε μια «ροή» που κάποιοι Γάλλοι  διανοούμενοι ταυτίζουν με την ίδια την ουσία τού κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Δυστυχώς φαίνεται, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, να κυριαρχεί μια εγωιστική νοοτροπία και ρύθμιση συμπεριφορών εξουσιαστικής μανίας και ατομοκεντρικών βλέψεων και συμφερόντων, χωρίς να μπορούμε να καταλάβουμε ότι ή όλοι σωζόμαστε ή όλοι χανόμαστε!
2. Σε μια μερίδα νεοελλήνων ο αντικειμενικός κοινωνικός αναλυτής παρατηρεί μια ιδιότυπη αναρχίζουσα τάση, εν ονόματι μάλιστα τής ελευθερίας και τής Δημοκρατίας, η οποία όμως καταλήγει να είναι ιδιότυπη μορφή τυραννίας για τους υπόλοιπους. Μήπως είναι επιτέλους καιρός να σοβαρευτούμε; Σε μια ισορροπημένη ελεύθερη ανοιχτή κοινωνία κανείς δεν έχει το δικαίωμα να ταυτίζει τον εαυτό του με την ατομοκεντρική ελευθερία. Κάτι τέτοιο δεν ταιριάζει σε μια χώρα και σ’  ένα λαό «με τις καταβολές τού αρχαίου και τού ορθόδοξου πολιτισμού». Η δική μας κοινωνία, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, στηρίζονταν σε προσωπικές σχέσεις και όχι σε απρόσωπες νομικίστικες ισοπεδωτικές ρυθμίσεις, όπως δυστυχώς συμβαίνει στις ημέρες μας. Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό είναι αποτέλεσμα αφηρημένων διανοητικών αναζητήσεων και διεργασιών στη Δυτική Ευρώπη, με άλλη πνευματική ιστορική πορεία. Όμως η ιστορία αυτή δεν έχει σχέση με την ελληνική ιστορία. Είναι ανάγκη να θυμίσουμε ότι «στην Ελλάδα δεν ζήσαμε ούτε Μεταρρύθμιση, ούτε Διαφωτισμό, ούτε Αντιμεταρρύθμιση, ούτε Αναγέννηση, ούτε θρησκευτικούς πολέμους, ούτε Γαλλική Επανάσταση», όπως σημειώνει σύγχρονος Έλληνας διανοητής. Είναι σαφές ότι δεν μπορούμε και δεν επιτρέπεται να παραθεωρούμε ή ακόμη και να περιφρονούμε την αληθινή όψη τής ιστορίας μας, καθότι αυτό ισοδυναμεί με ατυτοακύρωση και στην ουσία είναι αυτοκτονία προσωπική και εθνική. Είναι γνωστό ότι η ιστορία εκδικείται όταν περιφρονείται.
3. Ο άνθρωπος κατά τον κορυφαίο Γερμανό ιδεαλιστή φιλόσοφο Χέγκελ, είναι εγκλωβισμένος ανάμεσα «στη φτώχεια, τα βάσανα, την οργή, την ψυχρότητα, την αδιαφορία, τη φρενίτιδα των παθών» κ.λπ., τα δε χαρακτηριστικά τής ζωής του είναι «ανησυχία, κινητικότητα, ορέξεις, αγωνία και φόβος» και οπωσδήποτε αναζητά μια περιοχή «υποστατικότερης αλήθειας για να στεγασθεί. Αυτή η περιοχή που αναζητά ο Χέγκελ και μετά από αυτόν η Ευρώπη (ακόμη και μέσω Μαρξ) είναι το Κράτος, είναι μια πολιτεία, όπου το «εγώ» γίνεται «εμείς». Στην Ελλάδα όμως, σύμφωνα με τις παραδόσεις της, ο χώρος αυτός είναι η Εκκλησία, που αποτελεί την αληθινή κοινωνία προσώπων. Στο πρόσωπο τού Χριστού ζυγίζεται – κρίνεται η ελευθερία τού καθενός μας, με ζυγαριά τον Σταυρό Του και γνώμονα την κένωση και το σταύρωμα τού εγώ και τής ατομικής αυτοκαταξίωσης. Μ’  αυτό το ορθόδοξο εκκλησιαστικό ήθος και παρά τις όποιες αδυναμίες μας μπορούμε να μετέχουμε στη λειτουργία τού κόσμου, συνεργούντες, με τη Χάρη τού Θεού, στη δημιουργία κοινωνίας προσώπων και όχι ατόμων που ο ένας αγωνίζεται να κατασπαράξει τον άλλον!

Στην Δύση ιδιαίτερα μετά το Σχίσμα, Καθολικισμού – Προτεσταντισμού επήλθε αποεκκλησιοποίηση. Προφανώς τη θέση τής Εκκλησίας των προσώπων την κατέλαβε η Πολιτεία των ατόμων, που υποτίθεται ότι θέλουν (;) να γίνουν κοινωνία τού «εμείς». Στον ελληνικό χώρο όταν ο άνθρωπος «ατομικοποιείται αυτόματα λειτουργεί ανταγωνιστικά, προσπαθώντας να αυτοβεβαιωθεί και στην αγωνιώδη προσπάθειά του να διακριθεί και να ξεχωρίσει ενεργεί εις βάρος των άλλων και ολισθαίνει σε μια ακραία ατομοκρατία και σε ένα διάχυτο μηδενισμό. Ιδιαίτερα στις μέρες μας το ζούμε αυτό το φαινόμενο με τις πιο οδυνηρές συνέπειες για τον τόπο μας και τον λαό μας και περισσότερο ως αγωνία για τις γενιές που έρχονται. Ως παράδειγμα ας επιτραπεί να θυμίσω τη ρύπανση τού περιβάλλοντος σε συνδυασμό και με τη διαχείριση των σκουπιδιών. Η ακεραιότητα  τής κτίσης και η προστασία τού περιβάλλοντος είναι ευθύνη και ιερό χρέος όλων μας, αφού είναι κοινό αγαθό και συνδέεται άμεσα με την υγεία όλων μας. Δυστυχώς δείχνουμε εγκληματική αδιαφορία και ο καθένας μας, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, ενεργεί και συμπεριφέρεται καταστρεπτικά για το ίδιο του το σπίτι, που είναι το οικοσύστημα στο σύνολό του. Και,

1. Η λεγόμενη Οικονομία τής αγοράς γνωστή πλέον σε όλους   μας σήμερα και μάλιστα με  τον πιο βασανιστικό τρόπο, διαφεντεύει – εξουσιάζει πλέον τη ζωή μας και την καθορίζει. Φιλοδοξεί να τροχοδρομεί όχι μόνο το σήμερα αλλά και το αύριο των λαών, υποθηκεύοντας – εξαγοράζοντας το μέλλον γενιών και γενιών. Συγκεκριμένα η κυριαρχία των αγορών που σήμερα επικυριαρχούν στο κατοχυρωμένο δικαίωμα τής λαϊκής κυριαρχίας των κρατών δυστυχώς – κατάσταση που πρέπει να ανατραπεί άμεσα – έχει τα εξής γνωστά σε όλους μας αποτελέσματα. Απλώς τα θυμίζω:

α) Μόνιμη εξάρτηση από οικονομικούς παράγοντες.

β) Συνεχής και με αριστοτεχνικό τρόπο πίεση στους πολίτες να αγοράζουν…, δηλαδή, συστηματική καλλιέργεια καταναλωτικής μανίας.

γ) Αγωνία και άγχος εξεύρεσης χρημάτων σε μόνιμη βάση, με τις γνωστές συνέπειες…

δ) Αντικατάσταση τακτική, «κάθε τρεις και λίγο», όπως σοφά λέγει ο λαός μας, των πραγματικών αναγκών τού ανθρώπου με πλαστές, δήθεν ανάγκες, που προωθεί συστηματικά και μεθοδικά το σύστημα τής οικονομίας τής αγοράς ένα σύστημα που αποκλειστικά αποσκοπεί στο κέρδος, χάρη στο οποίο όλα και προπαντός η ελεύθερη βούληση τού ανθρώπου, μετατρέπονται σε εμπορεύσιμο είδος!

ε) Το δέλεαρ τής μόνιμης δανειοδότησης τού πολίτη με δήθεν «προσφορά διευκόλυνσής του, σερβίροντας σ’ αυτόν «πλαστικό χρήμα» που σημαίνει σταθερό πλουτισμό των Τραπεζών και παράλληλα καλλιέργεια πιεστικής ανάγκης ρευστότητας. Και,

στ) Ο απανθρωπισμός τού ανθρώπου μεθοδικά και σταθερά προωθούμενος όλο και περισσότερο σε σημείο να βλέπει τον πλαϊνό του όχι ως συνάνθρωπο αλλά να τον αξιολογεί ως «παραγωγική μονάδα», που πρέπει να υπηρετεί το σύστημα. Τον αντιμετωπίζει λίγο – πολύ ως αφηρημένη ύπαρξη, αν όχι και ως κάτι που ενοχλεί και παρεμποδίζει τα δικά του συμφέροντα.

Αυτή πολύ συνοπτικά είναι η λογική και η στρατηγική τής οικονομίας τής περιβόητης οικονομίας τής αγοράς. Δυστυχώς παρατηρούμε ότι πολλές - φιλότιμες θα έλεγα κατά το μάλλον ή ήττον - προσπάθειες  εγκλωβίζονται μέσα στη σύγχυση και στον εσωτερικό μας διχασμό. Ανάμεσα, δηλαδή, στον γηγενή εαυτό μας, σ’  αυτό που πραγματικά είμαστε και σ’  εκείνο που σχηματίζει το πλέγμα τής παγκόσμιας κοινότητας. Δεν υπερβάλλω αν επισημάνω ότι κραυγαλέα αντανάκλαση αυτού τού φαινομένου είναι αυτό που συμβαίνει εδώ και χρόνια στον πολύπαθο χώρο τής εκπαίδευσης, παρά τις όποιες φιλότιμες προσπάθειες να διασωθεί ό,τι έχει απομείνει από τα χαρακτηριστικά τής ελληνορθόδοξης εθνικής μας παιδείας.

Και τώρα αν ρωτήσετε τι φταίει για όσα δειγματολογικά μόνο ανέφερα από τα πολλά, δυστυχώς, αρνητικά που χαρακτηρίζουν το σημερινό κοινωνικοοικονομικοπολιτιστικό μας γίγνεσθαι θα περιορισθώ να πω ότι: Αν θέλουμε να είμαστε τίμιοι με τον εαυτό μας και την ιστορία μας οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι διακατεχόμεθα, ως μη όφειλε, από ένα ιδιότυπο και μόνιμο επαρχιωτισμό έναντι των λεγομένων «προηγμένων ευρωπαϊκών χωρών», τη στιγμή μάλιστα που το μοντέλο αυτής της ανάπτυξης εδώ και χρόνια έχει αμφισβητηθεί, αφού ο λεγόμενος «δυτικός πολιτισμός αναπτυσσόμενος επιφέρει τεράστια αλλοίωση στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Η μονόπλευρη ανάπτυξη, τεχνικοοικονομική κυρίως, στους αντίποδες κάθε ουσιαστικής πνευματικής και δη χριστιανικής καλλιέργειας, δυστυχώς, μετέβαλε τον άνθρωπο σε ρομπότ με εξωτερικά γνωρίσματα ανθρώπου που εκτελεί ανθρώπινες εργασίες αλλά και με απάνθρωπη συμπεριφορά, αφού η λεγόμενη θετικιστική – ρασιοναλιστική γνώση μετά την Αναγέννηση και ο Πολιτισμός ο οποίος παρήχθη μετέτρεψε τον άνθρωπο από πρόσωπο σε άτομο, με ό,τι  αυτό συνεπάγεται για τον ίδιο και για την κοινωνία.

Αν, αγαπητοί μου, αναγνωρίσουμε την παραπάνω τραγική και καθόλου κολακευτική για μας διαπίστωση, συνειδητοποιήσουμε δε ότι «πήραμε τη ζωή μας λάθος» και κυριολεκτικά πνευματικά και πολιτιστικά ξεστρατίσαμε. Κι αν σοβαρά αποφασίσουμε να επιβιώσουμε και να πάμε μπροστά οφείλουμε, χωρίς ολιγωρία, να επιστρέψουμε στις ρίζες μας για να «βρούμε την ψυχή μας» και να ξαναβρούμε το ιστορικό ελληνορθόδοξο είναι μας για να συνεχίσουμε στους ρυθμούς τής ελληνορθόδοξης εθνικής μας διαδρομής, προσλαμβάνοντας και αφομοιώνοντας ό,τι θετικό νεότερο στοιχείο παράγει ο σύγχρονος παγκόσμιος πολιτισμός.

Β) Και ήδη περνάμε στο 2^ο κρισιμότερο ερώτημα:

Τι λέμε στα παιδιά μας για το μέλλον τους;

Κατά την ταπεινή μου εκτίμηση η απάντηση, αδελφοί μου, είναι απλή:

Τίποτα δεν μπορούμε να πούμε και να κάνουμε για το μέλλον των παιδιών μας όσο δεν κατανοούμε, δεν συνειδητοποιούμε και δεν αποδεχόμαστε ότι «πήραμε τη ζωή μας λάθος» και είναι επιτακτική ανάγκη να «αλλάξουμε ζωή». Με τα ελάχιστα που είχα την τιμή να εκθέσω προ ολίγου στην αγάπη σας προσπάθησα αυτό το μήνυμα να στείλω: Ότι δυστυχώς «έχουν ανατραπεί βάναυσα τα φυσιολογικά όρια σε όλες τις μεγάλες σχέσεις, που ρυθμίζουν τη ζωή στον πλανήτη μας. Τη σχέση με τον Θεό, τον άνθρωπο, την φύση, και την ιστορία και είναι ώρα να αλλάξουμε ρότα, προσανατολισμό. Και η αλλαγή πρέπει να είναι ριζική, αρχίζοντας πρωτίστως από την «αναρρύθμιση  των μεγάλων σχέσεων, μέσα και έξω μας, στο προσωπικό και συλλογικό επίπεδο. Είναι σχεδόν βέβαιο,  ό,τι «διορθώσεις» ή «βελτιώσεις» ή οι όποιες άλλες «εμβαλωματικές λύσεις» πλέον «δεν είναι λύσεις».

Μετά από τη γενική αυτή τοποθέτηση επιτρέψτε μου να συνοψίσω ειδικότερα τα εξής:

1. Η ίδια η ζωή έχει αποδείξει ότι «μια κοινωνία προσανατολισμένη αποκλειστικά στο «έχειν» και όχι πρωτίστως και κατ’ εξοχήν στο «είναι» τού ανθρώπου και τής ζωής είναι καταδικασμένη σε θάνατο. Αυτό βιώνουμε σήμερα ως κοινωνία ελληνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια. Είναι σαφές ότι το «είναι» τού ανθρώπου και τής ζωής συνδέεται άμεσα με την ελευθερία του και την ουσία τής ζωής, που πάντως δεν είναι αποκλειστικά το «έχειν», αντίληψη που φαίνεται δυστυχώς να επικρατεί σήμερα.

Στους νέους μας οφείλουμε να μιλήσουμε με το προσωπικό μας βίωμα αποδεικνύοντάς τους στην πράξη ότι η ελευθερία είναι ελευθερία όταν νοείται και εκφράζεται στην καθημερινότητα τής ζωής ως ευθύνη, συνευθύνη, αγάπη, αλληλεγγύη και σεβασμός  τού ανθρωπίνου προσώπου. Προφανώς ο ατομοκεντρισμός που μας χαρακτηρίζει σήμερα είναι η αλλοτριωμένη μορφή τού ανθρώπινου «είναι». Η «εν Χριστώ ελευθερία», όπως την υπαγορεύει το «ορθόδοξο ήθος», στην κοινωνική της έκφραση είναι θυσία όχι μόνο τού «έχειν» αλλά και τού «είναι» μας».

1. Πάντοτε ήταν δύσκολο εγχείρημα - και προφανώς δυσκολεύει περισσότερο - η προετοιμασία τής νέας γενιάς για να σηκώσει το βάρος τής επιβίωσης, τής εργασίας και τής οικονομίας, τής πολιτικής και τού πολιτισμού, τού αγώνα για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ειρήνη. Για όλα αυτά όμως «κεντρικό ρόλο παίζει η παιδεία ως αγωγή αξιών και παιδεία ελευθερίας, η οποία θα διδάξει τους νέους και τις νέες να μην βλέπουν την ελευθερία τους ως κλείσιμο στον εαυτό τους, αλλά ως ευθύνη και αλληλεγγύη, «ως πολιτισμό τού προσώπου». Οπωσδήποτε μια παιδεία που δίνει απαντήσεις υπεύθυνες για τα κρίσιμα ζητήματα τού ανθρώπου και τής ζωής και τους διδάσκει την σημασία τού δικού τους προσωπικού αγώνα για μια κοινωνία ευθύνης, συνευθύνης και αλληλεγγύης, μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά και αποφασιστικά στο να οικοδομηθεί το μέλλον τής ιστορίας και τού πολιτισμού μας με ανθρώπινο πρόσωπο. Και,
2. Ελπίζω ότι, αν οι πανέλληνες συσπειρωθούμε για την εθνική μας επιβίωση και κινηθούμε εργαζόμενοι και κοπιώντες μέσα στο πλαίσιο που μόλις επιχειρήσαμε να διατυπώσουμε, με τη χάρη τού Θεού, αλλά και με αταλάντευτη θέληση, τόλμη και αποφασιστικότητα μπορούμε, ως οφείλουμε να δώσουμε όραμα και τον απαραίτητο πνευματικό οπλισμό στη νέα γενιά και στις γενιές που έρχονται, για να «γυρίσουν τον ήλιο» γκρεμίζοντας αρνητικές καταστάσεις που δεκαετίες τώρα οικοδόμησαν το σημερινό κοινωνικοοικονομικοπολιτιστικό και πολιτικό STATUS στον ευλογημένο και ευνοημένο από τον Δημιουργό κατά άλλα τόπο μας. Ως χαρακτηριστικά παραδείγματα αποσάθρωσης στεκόμαστε μόνο στα εξής:

α) Στον φαύλο κρατισμό. Να τι προκύπτει από σχετική έρευνα τής Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς. Με τη δεκάβαθμη κλίμακα οι νέοι μας βαθμολογούν την εμπιστοσύνη τους προς τους φορείς αυτού τού κρατισμού ως εξής: τα κόμματα 4, η δημόσια διοίκηση 4,4, τα συνδικάτα 4,5, την κυβέρνηση 4,5, τη βουλή 4,5 και την τοπική αυτοδιοίκηση 5,4! Και στην ίδια έρευνα όταν ερωτώνται «ποια λέξη σας έρχεται πρώτη στο μυαλό όταν ακούτε τη λέξη πολιτική;, απαντούν: διαφθορά (15,6%), ψέμα (12,3%), αδιαφορία (8,5%), συμφέρον (8,1%), κόμμα (6%), εξουσία (6%), υπόσχεση (5,3%), βουλευτής / βουλή (5,2%), αηδία (5,1%), διαπλοκή (4,9%), κοροϊδία (4,6%).

β) Στην ανομία σε πλήρη δράση. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία είναι η μόνη κοινωνία  με αναρχικό κίνημα στην Ευρώπη. Δυστυχώς κατά το πλείστον ο νόμος δεν υπάρχει για να εφαρμόζεται, αλλά για να στεγάζει την ιδιοτέλεια, την αναξιοκρατία και την υπαλληλική παθητικότητα.

γ) Στην αυτοκαταστροφική τάση. Τροχαία ατυχήματα, εκτρώσεις, ναρκωτικά, κάπνισμα, αλκοόλ, τώρα και αυτοκτονίες, ανθυγιεινή διατροφή και τόσα άλλα, που, σύμφωνα με διάφορες έρευνες, μας φέρνουν «πρωταθλητές» στην Ευρώπη.

δ) Στις τραγικές θρησκευτικές αντιφάσεις μας. Από τη μια μεριά η συντριπτική πλειοψηφία τής κοινωνίας στηρίζεται στην ελληνορθόδοξη παράδοσή μας κι από την άλλη μπήκαμε σε μια, μακρά διαδικασία να «αποτινάξουμε» την επικυριαρχία των παραδοσιακών μας δομών με κατεύθυνση τον θρησκευτικό αποχρωματισμό μας. Βέβαια πρέπει εδώ να προσθέσουμε ότι η ελληνική κοινωνία ζει ως «φυσιολογικές» πληθώρα κοινωνικών αντιφάσεων, οι οποίες τον οδηγούν σε τραγικά αδιέξοδα, τα οποία και έφεραν την πρωτοφανή κρίση που περνάει ο τόπος μας τα τελευταία χρόνια.

ε) Οικογένεια και το Σχολείο.

Παλαιότερα το Σχολείο με απείρως πενιχρότερη υλικοτεχνική υποδομή δημιουργούσε και «καλούς καγαθούς» πολίτες, ενέπνεε αξίες ζωής, αποτύπωνε την σφραγίδα τής δωρεάς στις συνειδήσεις των παιδιών. Σήμερα;  Όσο δε για το πανίερο θεσμό τής Οικογένειας; Κάποτε ήταν το πρώτο και μέγιστο θερμοκήπιο των αρετών με τις οποίες εφοδιάζονταν ο νέος για τη ζωή». Σήμερα; Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις δικές σας. Και,

στ) Στην εθνική μας ταυτότητα και την αγάπη μας για την πατρίδα μας και στη σύνδεση ελληνισμού – Ορθοδοξίας.

Στο σημείο αυτό όμως επιθυμώ να προσθέσω και τα εξής:

α) Μακριά από μας ο όποιος ρατσισμός και εθνοφυλετισμός, διότι διαχρονικά δεν μας εκφράζουν.

β) Όπως απορρίπτουμε το ρατσισμό, τον εθνοφυλετισμό και την ξενοφοβία το ίδιο απορρίπτουμε και τον άπατρι και ισοπεδωτικό διεθνισμό, οποίος όπως αποδεικνύεται, εξυπηρετεί τον εθνικισμό των άλλων χωρών.

γ) Ο Ελληνισμός καλείται σήμερα υπέρ πότε άλλοτε να διαφυλάξει την εθνική του ταυτότητα την ιστορία του, τη γλώσσα και την ορθόδοξη πίστη του, αποδεικνύοντας αυτοπεποίθηση, ισχυρή βούληση, εργατικότητα, αποφεύγοντας τις επιπόλαιες μεμψιμοιρίες και εύκολες κινδυνολογίες. Και,

δ) Ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία βρίσκονται και συνυπάρχουν ιστορικά και θα βρίσκονται πάντοτε σε αρραγή σύνδεση μεταξύ τους. Αξίζει να θυμηθούμε τι σημειώνει ο Βρετανός Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν ο οποίος στον επίλογο τού βιβλίου του για την Τουρκοκρατία γράφει:

«Η Ορθοδοξία ήταν δύναμη που διετήρησε τον Ελληνισμό κατά τη διάρκεια των σκοτεινών αιώνων. Αλλά χωρίς την ηθική δύναμη τού Ελληνισμού η Ορθοδοξία θα είχε συρρικνωθεί».

Σεβαστοί και αγαπητοί μου Πατέρες,

Ερίτιμες κυρίες και αξιότιμοι κύριοι,

Στο ερώτημα «τι να πουμε και τι να κάνουμε για τα παιδιά μας;», μετά και τα όσα είχα την τιμή να εκθέσω στην αγάπη σας, απαντώ χωρίς περιστροφές:

-          Να τους ζητήσουμε ειλικρινά και με συντριβή συγγνώμη και να δώσουμε όλο το είναι μας χωρίς χάσιμο χρόνου, συνεργαζόμενοι και συναγωνιζόμενοι μαζί τους, ώστε διορθώνοντας τα ημαρτημένα μας, να κτίσουμε το μέλλον τους που ταυτίζεται με το μέλλον τής Πατρίδος μας.

-          Η Εκκλησία μας εργάζεται και προσπαθεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Βοηθήστε ή αν κάποιοι δεν θέλουν να την βοηθήσουν ας μη προσπαθούν να την σπρώξουν στο περιθώριο γιατί δυσκολεύουν μεν το έργο της αλλά στην ουσία ματαιοπονούν, διότι δεν πρόκειται να ματαιώσουν την προσπάθειά της.

Έτσι θα πάμε μπροστά. Έτσι, με τη βοήθεια τού Θεού, θα απαντήσουμε στην ιστορική οδυνηρή συγκυρία και θα επιβιώσουμε. Έτσι με μπροστάρηδες τους νέους μας θα νικήσουμε ξεπερνώντας τα όποια εμπόδια και θα κτίσουμε τη νέα Ελλάδα με τιμή, αξιοπρέπεια και περιφάνεια, αυτή που ταιριάζει στους Έλληνες!