Μetaverse: meta - σύμπαν και πραγματικότητα

[Στην πρόσφατη (28-10-2021) ανακοίνωσή του  ο Μark Zuckerberg είπε μεταξύ άλλων “ η καθοριστική ποιότητα του meta-Σύμπαντος θα είναι το αίσθημα της παρουσίας – «σα να είσαι εκεί με ένα άλλο άτομο, ή σε κάποιο άλλο μέρος. Να νιώθεις πραγματικά παρών με ένα άλλο πρόσωπο είναι το απόλυτο όνειρο της κοινωνικής τεχνολογίας. Για αυτό έχουμε εστιάσει στο να το δημιουργήσουμε».

Στο Metaverse, οι χρήστες θα μπορούν να κάνουν «σχεδόν ό,τι φανταστούν»: να βρεθούν με φίλους και συγγενείς, να δουλέψουν, να σπουδάσουν, να παίξουν, να ψωνίσουν, να δημιουργήσουν – «καθώς και νέες εμπειρίες που δεν χωρούν στον σημερινό τρόπο σκέψης μας για τους υπολογιστές και τα τηλέφωνα».

Σε αυτό το μέλλον, θα είστε σε θέση να τηλεμεταφέρεστε στιγμιαία, ως ολογράμματα, για να βρίσκεστε στο γραφείο χωρίς την κίνηση του δρόμου, σε κονσέρτα με φίλους ή στο σαλόνι των γονιών σας για να τα πείτε. Αυτό θα προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες ανεξάρτητα από το πού ζείτε. Θα είστε σε θέση να ξοδεύετε περισσότερο χρόνο σε πράγματα που μετράνε για εσάς, να μειώσετε τον χρόνο στο μποτιλιάρισμα και το αποτύπωμα άνθρακα στο περιβάλλον»…]

Ζούμε σε ένα γρήγορο, εντυπωσιακό και απαιτητικό κόσμο ψηφιακής επικοινωνίας σε όλα τα επίπεδα. Το μεγάλο παιδαγωγικό, φιλοσοφικό, θεολογικό και κοινωνικό δίλημμα που κυριαρχεί, και φαίνεται ότι θα γίνει καθολικό στο τέλος της δεκαετίας στην οποία πορευόμαστε, είναι αν θα ακολουθήσουμε την εμπειρία ή την ψευδαίσθηση.

Λαμβάνοντας υπόψη τον σχεδιασμό του Mark Zuckerberg για τη δυνατότητα εικονικής τηλεμεταφοράς ανθρώπων μέσω fb, θα άξιζε να αναλογιστούμε ως κοινωνία τις συνέπειες με τις οποίες ενδέχεται να βρεθούμε αντιμέτωποι.

Το πιθανότερο είναι ότι με τη δυνατότητα εικονικής τηλεμεταφοράς ανθρώπων θα γίνει ένα σοβαρό βήμα προς μια δυναμική αλλοτρἰωση του ανθρώπου ως προσώπου. Ακόμη, προβλέπεται σημαντική μείωση της ρεαλιστικής σχέσης του ανθρώπου με τα πράγματα.

Το παιδί, ο μαθητής, ο ενήλικας, δεν θα μπορεί εύκολα να αγγίξει τα πράγματα, να τα πιάσει, να τα αισθανθεί, να κατανοήσει ότι αυτά διαθέτουν πραγματικό όγκο και καταλαμβάνουν πραγματικό χώρο.

«Σκεφτείτε πώς πολλά φυσικά αντικείμενα που έχετε σήμερα, θα μπορούσαν να είναι ολογράμματα στο μέλλον. Η τηλεόρασή σας, το τέλειο setup της δουλειάς σας με πολλαπλές οθόνες, τα επιτραπέζια παιχνίδια σας και πολλά περισσότερα – αντί για φυσικά αντικείμενα κατασκευασμένα σε εργοστάσια, θα είναι ολογράμματα σχεδιασμένα από δημιουργούς από όλον τον κόσμο».

Θα έχουμε δηλαδή ένα παράδοξο τεχνολογικό «ιδεαλισμό» δεδομένου ότι, όπως αναφέρει ο Mark Zuckerberg οι άνθρωποι «θα μπορούν να τηλεμεταφέρονται σε τοποθεσίες, όπως τα σπίτια άλλων ανθρώπων και να τους μιλούν σαν να είναι σωματικά παρόντες… να κινούν αντικείμενα… επιτρέποντας στις προσωπικές συναντήσεις να αντικατασταθούν από μια ψηφιακή εμπειρία».

Παρόμοια, στο metaverse, όπως αναφέρει ο ίδιος «αντί να κάνεις ένα meeting με μία τηλεφωνική κλήση, θα μπορείς να κάτσεις ως ολόγραμμα στον καναπέ μου ή να κάτσω εγώ σαν ολόγραμμα στον καναπέ σου και θα νιώθουμε έτσι πως είμαστε στο ίδιο μέρος, ακόμα κι αν είμαστε σε διαφορετικές πολιτείες ή εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά».

Ας δούμε όμως τι πραγματικά σημαίνουν οι λέξεις «πρόσωπο» και «εμπειρία» ακολουθώντας την οδηγία του Αντισθένη «Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις». Η λέξη «πρόσωπο» συντίθεται από την πρόθεση «προς» και το ουσιαστικό «ώψ» που σημαίνει «οφθαλμός, όψη». Προϋποθέτει, δηλαδή, το να έχω στραμμένη την όψη μου προς κάποιον όντας πραγματικά απέναντί του.

Σύμφωνα με το Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη, η λέξη «εμπειρία» και οι σχετιζόμενες με αυτή λέξεις «βίωμα», «συνείδηση», «επίγνωση» έχουν την παρακάτω σημασία:

«Eμπειρία» είναι «οτιδήποτε καταγράφεται ως προσωπικό βίωμα και εντυπώνεται ως γνώση».

«Βιώνω» σημαίνει «ζω κάτι ως έντονη και συνειδητή εμπειρία» (να μη το συγχέουμε με τα «emotive»-«emotional» που είναι διευρυμένη έννοια, περιορισμένης χρήσης)

«Συνειδητή» είναι «η πράξη που γίνεται με πλήρη συνείδηση, γνώση, επίγνωση και αίσθηση του τι κάνουμε».

«Επίγνωση» είναι «η σε βάθος συναίσθηση μιας κατάστασης, η ακριβής γνώση».

Αντιλαμβανόμαστε ότι η εικονική τηλεμεταφορά ανθρώπου, ούτε επίγνωση ούτε βίωμα ούτε εμπειρία μπορεί να είναι. Θα είναι ψευδαίσθηση βιώματος, γνώσης, εμπειρίας, δηλ. άσχετο με κάθε τι προσωπικό γιατί δεν πληροί τις προϋποθέσεις της συνάντησης σε πραγματικό χώρο και χρόνο και της απόκτησης βιωματικής εμπειρίας.

Αυτό οφείλεται πρωτίστως στο ότι η συγκεκριμένη διαδικασία βασίζεται στην αντικατάσταση του προσωπικού από το εικονικό στοιχείο.

Η αλλοτρίωση του προσώπου και η ψηφιοποίηση της εμπειρίας θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε περαιτέρω διάσπαση των ανθρωπίνων σχέσεων ως διαπροσωπικών.

Θα είναι στην πραγματικότητα  σημαντική  απώλεια της κοινωνικής εμπειρίας και όχι «το ιερό δισκοπότηρο της κοινωνικής εμπειρίας», όπως ονειρεύεται ο Mark Zurckerberg.

Επιπλέον, ενυπάρχει το ενδεχόμενο περεταίρω  αλλοίωσης του νοηματικού περιεχομένου της φιλοσοφίας, της οντολογίας, της ανθρωπολογίας, της οικολογίας, της θεολογίας και της πολιτιστικής παράδοσης.

Έτσι, θα παρακολουθούμε την εξελισσόμενη μετάλλαξη του ανθρώπινου πολιτισμού και την πολυμεσική επιβολή ενός έντονου εντυπωσιασμού, χωρίς όρια και νόημα, που ενώ θα φαίνεται πως αυξάνει την ελευθερία και την εμπειρία, θα μειώνει δραστικά και τα δύο.

Αν συμβούν τα παραπάνω, πράγμα που απευχόμαστε, θα ανακύψουν κρίσιμα ερωτήματα παιδαγωγικής, φιλοσοφικής και θεολογικής υφής.

Άραγε, τα παιδιά ποια πραγματική σχέση θα μπορούν να έχουν με τον υλικό κόσμο μέσα από τη μάθηση και το παιχνίδι, όταν θα γνωρίζουν τα πράγματα μέσα από ψηφιακές άυλες «εμπειρίες» οι οποίες θα αποδυναμώνουν την προσωπική τους δημιουργικότητα και ελευθερία με όχημα τη μαζική, υποβλητική παντοδυναμία των εικονικών δεδομένων;

Οι μαθητές θα γίνουν ακόμα περισσότερο καλοί θεατές και ακόμα λιγότερο καλοί αναγνώστες και, κατά συνέπεια, λιγότερο ικανοί για κριτική σκέψη, ενώ θα επηρεαστεί καθοριστικά η διδασκαλία στις σχολικές αίθουσες-αν βέβαια θα χρειάζονται αίθουσες χειροπιαστές τότε.

Και, αν οι άνθρωποι δεν έχουν βιωματική σχέση με τον υλικό κόσμο, πώς θα μπορέσουν να αναπτύξουν ουσιαστική προσωπική σχέση μεταξύ τους; Και, τέλος, άνθρωποι χωρίς βιωματική σχέση με τον υλικό κόσμο και δίχως ουσιαστική προσωπική σχέση μεταξύ τους πώς είναι δυνατόν να αποκτήσουν σχέση με τον Δημιουργό του κόσμου Θεό;

Ο οραματιστής της δυνατότητας εικονικής τηλεμεταφοράς των ανθρώπων μέσω fb μέχρι το 2030 και της μετατροπής του fb σe metaverse μέχρι το 2025 διατείνεται ότι «όσο περισσότερο μπορούμε να τηλεμεταφερόμαστε, όχι μόνο θα εξαλείφουμε προσωπικά τις μετακινήσεις, αλλά τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα για την κοινωνία…για την οικονομία… για την κλιματική αλλαγή, για τον πλανήτη συνολικά»

Ο καθένας μας, ωστόσο, ας προσπαθήσει να φανταστεί το μέλλον μας, το μέλλον των παιδιών μας και γενικότερα το μέλλον της ανθρωπότητας και του πλανήτη, ζώντας σε έναν τέτοιο εικονικό κόσμο, όπου η δύναμη των μετοχών στο χρηματιστήριο, αποδυναμώνει δραστικά τη δυνατότητα μετοχής σε πραγματική σχέση και δράση και ρεαλιστική διαπροσωπική επικοινωνία, που δε θα αποθηκεύεται σε σκληρούς δίσκους.

MSc  Νίκος Κοτοπούλης

Δάσκαλος -Θεολόγος

……………………

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.Albert Camus, Ο Ξένος, Καστανιώτη, Αθήνα 1998.
2. Umperto Eco., Πέντε ηθικά κείμενα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1997
3. Ευαγγγέλιο Ματθαίου, 4,6
4.Η.G.Liddel Scott, Mέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, τόμος 3 Σιδέρης, Αθήνα
5.Albert Camus, Η εξορία και το βασίλειο, Αθήνα 1969.
6. F. Dostoefsky, Αδελφοί Καραμαζώφ, Γκοβόστης
7. Πλάτων, Πολιτεία, 537a
8. Meckley, A., Observing children’s play: Mindful methods. Paper presented to the International Toy Research Association, London, 2002.
9.Sheridan, M., Το παιχνίδι στην πρώιμη παιδική ηλικία – Απο τη γέννηση ως τον έκτο χρόνο., Κωνσταντάρας, Αθήνα,2014
10. J. Fijalkow, Kακοί αναγνώστες. Γιατί; ,Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1998.
11. Θουκυδίδου, Ιστορίαι , βιβλίο 5ο, Κἀκτος, Αθήνα
12. Αρχ. Κυρίλλου Κωστόπουλου PhD, Θεολογικές και Φιλοσοφικές Προσεγγίσεις, Πάτρα, 2006.
13 Αλμπέρ Καμύ, Ο μύθος του Σισύφου-Βραβείο Νόμπελ, Ρούγκας, Αθήνα, 1978
14.Mark Zurgerberg, Meta - Founder’ s letter 28-1o-2021

 15.https://en.wikipedia.org/wiki/Metaverse

16. Διδασκαλία metaverse

17.https://en.wikipedia.org/wiki/Metaverse#/media/File:Metaverse,_illusion_and_reality.jpg