Συνεπιμέλεια - Οι δύο πλευρές και τα επιχειρήματά τους - Τι λένε νομικοί στο thebest

Όπως αναφέρει ο δικηγόρος Βασίλης Μάρκου μιλώμτας στο thebest.gr, «η δεκαετία του ’80 αποτέλεσε σημείο αναφοράς για το οικογενειακό δίκαιο. Με τον ν. 1329/1983 ο χαρακτήρας του οικογενειακού δικαίου άλλαξε εκ θεμελίων και η έντονη ανδρική κυριαρχία μετατράπηκε σε ισότητα των δύο φύλων, η γονική μέριμνα του παιδιού με τον νόμο 1329/1983,ασκείται από κοινού από τους δύο συζύγους, διάταξη αντίθετη προς το προγενέστερο καθεστώς, στο οποίο ο πατέρας-σύζυγος είχε την αποκλειστική εξουσία για την επιμέλεια των παιδιών.

Μετά από 40 χρόνια η ανάγκη για εκσυγχρονισμό είναι δεδομένη, αλλά το κυρίαρχο και φυσιολογικό είναι η οποιαδήποτε αλλαγή να στοχεύει στο συμφέρον του παιδιού, την ισότητα των φύλων, την εναρμόνιση εργασιακής και οικογενειακής ζωής και την προοπτική μιας κοινωνίας χωρίς ταξική και έμφυλη ανισότητα, λαμβάνοντας υπόψιν την αλλαγή σε πολλά πράγματα στη μορφή και στη λειτουργία της οικογένειας (ελεύθερη συμβίωση, το σύμφωνο συμβίωσης το οποίο συμπεριλαμβάνει και τα ΛΟΑΤ ζευγάρια, η αναγνώριση της ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού).

Η βασική αλλαγή που επιφέρει το υπό ψήφιση νομοσχέδιο, είναι η αλλαγή του παιδοκεντρικού μοντέλου σε γονεοκεντρικό. Συγκεκριμένα, η συνεπιμέλεια, από δυνητική μετά από εξατομίκευση, που κάνει το Δικαστήριο, αφού λάβει υπόψη το συμφέρον του τέκνου  με τη βοήθεια ειδικών επιστημόνων (ψυχιάτρων, ψυχολόγων, παιδαγωγών, κοινωνικών λειτουργών κ.λπ.), γίνεται υποχρεωτική, δια νόμου και αυτοδίκαιη. Θεσπίζεται έτσι μια μορφή «εξισωτικής δικαιοσύνης». Δεν είναι νομικά ανεκτό να θεωρείται οριζόντια από τον νομοθέτη ότι όλα τα παιδιά είναι ίδια, και όλοι οι γονείς έχουν την ίδια ψυχοσύνθεση, στάση και συμπεριφορά.

Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση νομοθετεί στη βάση μιας άποψης που εκφράζεται από μια πολύ συγκεκριμένη ομάδα που δραστηριοποιείται στο δημόσιο χώρο.

Όλο αυτό το μεγάλο διάστημα που συζητείται στη δημόσια σφαίρα η επικείμενη ψήφιση της «υποχρεωτικής συνεπιμέλειας» ασκείται μια πολεμική στις φεμινιστικές οργανώσεις και σε οποιονδήποτε τολμήσει να ασκήσει μια διαφορετική άποψη από αυτή που υποστηρίζει αυτή η ομάδα. Πρόκειται για μια ομάδα που ανήκει σε έναν συγκεκριμένο ιδεολογικό χώρο σκληρής δεξιάς που αμφισβητεί δημοκρατικές κατακτήσεις του φεμινιστικού κινήματος αλλά και μιας οποιαδήποτε δημοκρατικής κοινωνίας, όπως τις γνώρισε η μεγάλη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου στις αρχές της δεκαετίας του 80. Όποιος παρακολουθεί τον δημόσιο διάλογο σε αυτό το θέμα διαπιστώνει ότι έχει λάβει ιδιαίτερα τοξικά χαρακτηριστικά με ευθύνη αυτής της ομάδας, η οποία μάλιστα επιστρατεύει κάποιες επιστημονικές απόψεις. Συγκεκριμένα, βασίζει την υποχρεωτικότητα στην ίση χρονικά επαφή με το τέκνο στο περίφημο «Σύνδρομο γονικής αποξένωσης», δηλαδή ότι με την άνιση χρονικά επαφή με το τέκνο, ο ένας γονέας το «προσηλυτίζει» έναντι του άλλου.

Το «Σύνδρομο γονικής αποξένωσης» είναι μια έκφραση που επινοήθηκε για πρώτη φορά από τον Δρ. Richard Gardner, τον οποίο αν μελετήσει κανείς, θεωρεί για παράδειγμα ότι η παιδοφιλία, η νεκροφιλία, ο σαδισμός, η ζωοφιλία, η κοπροφιλία, είναι αποδεκτές σεξουαλικές επιθυμίες του ανθρώπου. Δυστυχώς πολλοί αναφέρονται σε αυτό, χωρίς να γνωρίζουν την πραγματικότητα και ο μύθος προωθείται, όπως έχουν προωθηθεί τόσοι και τόσοι αντιεπιστημονικοί μύθοι στην εποχή μας χωρίς να στέκουν επιστημονικά. Από το ξεκίνημά του, αυτό το σύνδρομο έχει επανεξεταστεί από αρκετούς μελετητές, οι οποίοι το έχουν επικρίνει και ποτέ δεν έγινε αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ως νόμιμη επιστημονική δομή, ως σύνδρομο ή ως ψυχική διαταραχή (για παράδειγμα ο καθηγητής στο τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Λα Κορούνια Δρ. Miguel Clementea και η Δρ. Dolores Padilla-Racero, του τμήματος Δημοσίου Δικαίου, του Πανεπιστημίου της Μάλαγα, της Ισπανίας).

Είμαι υπέρ της συναινετικής συνεπιμέλειας εφόσον υπάρχουν οι προδιαγραφές και η συναίνεση και των δύο γονέων. Ο θεσμός της συνεπιμέλειας οφείλει να λειτουργεί υπέρ των συμφερόντων-αναγκών και επιθυμιών κάθε παιδιού και κάθε μητέρας. Κάτι που θα μπορούσε να τεθεί μετά από ψήφιση με νόμο θα ήταν, πάλι με την σύμφωνη γνώμη των επιστημόνων για την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του τέκνου, η συνεπιμέλεια στην βάση της συναπόφασης και όχι της οριζόντιας κατανομής του χρόνου επαφής με αυτό. Τούτοι οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το σημαντικό δεν είναι η χρονική κατανομή της επικοινωνίας με το τέκνο, αλλά η γνώση του ότι στις σημαντικές αποφάσεις που αφορούν την ζωή του και εμπίπτουν στον στενό πυρήνα της άσκησης της επιμέλειας (τι ξένη γλώσσα θα κάνει, τι άθλημα, αν θα πάει σε δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο κτλ) λαμβάνονται από τους γονείς του από κοινού.

Τούτη η προσέγγιση δεν διακρίνει τον τρόπο επικοινωνίας με τον άλλο γονέα, που μπορεί να γίνει και από το τηλέφωνο, αρκεί να γνωρίζει το τέκνο, ότι σε τέτοιες κομβικές στιγμές, οι γονείς είναι μαζί. Αυτό όμως χρειάζεται κουλτούρα επικοινωνίας από τους γονείς και ακριβώς αυτός είναι ο λόγος που η εξατομίκευση από τον Δικαστή είναι εξόχως σημαντική.

Όπως αναφέρει ο εκπρόσωπος των «Ενεργών μπαμπάδων», ο δικηγόρος Δημήτρης Δουλιώτης, ειδικός σε θέματα οικογενειακού δικαίου, «για να μην είμαστε ισοπεδωτικοί, συμφωνούμε ότι το νομοσχέδιο είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως άποψή μας είναι ότι πρέπει να γίνουν κάποιες αλλαγές  προκειμένου να καταστεί πιο ουσιαστικό και αποτελεσματικό».

Όπως εξηγεί, « Στο άρθρο 1513 που είναι και το πιο βασικό στο συγκεκριμένο σχέδιο νόμου, μνημονεύεται ότι μετά τη λύση του γάμου ή τη διακοπή της συμβίωσης,  εφόσον ζουν οι γονείς, εξακολουθούν να ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα. Αυτή είναι μία ουσιαστική αλλαγή.

Ωστόσο στο επόμενο άρθρο, το 1514, όπου, ορθώς, προβλέπονται εξαιρέσεις που είναι διατυπωμένες με γενικόλογα σε τέτοιο βαθμό που θεωρούμε ότι ο οποιοσδήποτε γονέας θα μπορεί να επικαλεστεί τον οποιονδήποτε λόγο για τον οποίο θα πρέπει να φύγουμε από τον κανόνα που ανέφερα. Θα μπορεί να αιτηθεί στο δικαστή ότι επιθυμεί να δοθεί αποκλειστικά σε αυτόν η επιμέλεια. Αυτό συνέβαινε τα τελευταία 40 χρόνια. Επομένως αυτό που λέμε είναι θα πρέπει να υπάρξει οριοθέτηση με δύο μαγικές λέξεις.

Ο δικαστής μπορεί να αποφασίσει διαφορετικά αν συντρέχει “σπουδαίος λόγος”. Δεν μπορούμε να έχουμε μία εξαίρεση που είναι τόσο γενικά διατυπωμένη ώστε να μπορούμε για οποιονδήποτε λόγο να αιτηθούμε την αναχώρηση από τον βασικό κανόνα. Αυτό αν δεν διατηρήσει τις αντιδικίες που υπάρχουν και σήμερα, σε αριθμητικό επίπεδο, θα τις αυξήσει.

Ο δικαστής φυσικά και μπορεί να αναχωρήσει από τον κανόνα αλλά αφού τον εννοούμε. Θα πρέπει να οριοθετήσουμε το πλαίσιο. Θα αναγκαστούν οι γονείς να βάλουν στην άκρη τις προσωπικές τους αντιδικίες και διαφωνίες και θα συζητήσουν για το παιδί τους προκειμένου να μην το βάλουν στη μέση και να μην το διαλύσουν. Εμείς ασχολούμαστε με το παιδί και εκεί εστιάζουμε, στο αυτονόητο συμφέρον του να ανατρέφεται και από τους δύο γονείς».  

• Ο ίδιος σολιάζει  και την αντίθεση της αντιπολίτευσης στη ψήφιση του νομοσχεδίου.

«Είναι πολύ σημαντικό το νομοσχέδιο για γίνει πεδίο αντιπολιτευτικών θεωρήσεων και πολιτικού οφέλους.

Όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί περί του κακοποιητικού γονέα, και περιπτώσεις όπου αναγκάζεται να βρίσκεται ο κακοποιητής με τον κακοποιημένο είναι ανεδαφικοί και προσχηματικοί. Προφανώς και πρέπει να υπάρχουν εξαιρέσεις και δεν υπάρχει καμία υποχρεωτικότητα στη συνεπιμέλεια. Όπως είπαμε ο δικαστής έχει υπερβολικά διευρυμένη ευχέρεια για να αποφασίσει για όλα τα ζητήματα, ακόμα και της επικοινωνίας. Επικαλούμενος τον “σπουδαίο λόγο” μπορεί να περιορίσει και να αποκλείσει την επικοινωνία όταν υπάρχει κακοποίηση. Πέρα από αυτό, στη φαρέτρα για την προστασία του κάθε πολίτη από το κράτος υπάρχει η μήνυση για την ενδοοικογενειακή βία αλλά και τα ασφαλιστικά μέτρα όπου μέσα σε λίγες ώρες μπορεί να υπάρχει μία απόφαση για προσωρινή ρύθμιση κατάστασης η οποία θα κρατήσει μακριά αυτόν που έχει ασκήσει βία.

Δημιουργήθηκε τα τελευταία 40 χρόνια ένα κεκτημένο. Φύγαμε από την πατριαρχεία, το 1983, περάσαμε σε μία άτυπη  μητριαρχία όπου οι μητέρες θεωρούσαν δεδομένο ότι πηγαίνοντας σε μία δικαστική διαμάχη, είχαν σίγουρη την επιμέλεια. Πολλές φορές το παιδί έμπαινε στη μέση ενώ υπήρχαν κάποιες περιπτώσεις όπου συμψηφιζόταν η επικοινωνία με τη διατροφή. Γιια να δώσει δηλαδή λίγες μέρες παραπάνω ο ένας γονέας το παιδί στον άλλον, ζητούσε παραπάνω χρήματα για διατροφή. Όλα αυτά πρέπει να εκλείψουν, να αντιμετωπίζονται από το δικαστήριο ως ίσοι οι δύο γονείς. Θέλουμε να περάσουμε στην ισότητα των γονέων οι οποίο γνωρίζοντας ότι το δικαστήριο τους αντιμετωπίζει ως ίσους, ξέρουν και ότι δεν υπάρχει νικητής και χαμένος. Θα συζητούν για το καλό του παιδιού και πλέον θα περάσουμε στην πολυπόθητη δικαιοσύνη» εξηγεί.

• Όσο για την διχογνωμία που υπάρχει μεταξύ φορέων με αντικείμενο την ψυχική υγεία, αναφέρει:

«Ο καθείς με τη συνείδηση του. Είναι λυπηρό να αμφισβητείται ότι είναι προς το συμφέρον του παιδιού να ανατρέφεται και από τους δύο γονείς. Όλοι οι φορείς θα έπρεπε να συμπράττουν στο αυτονόητο, ότι το συμφέρον του παιδιού είναι αυτό. Υπάρχουν διαφωνίες σε αυτό από τους φορείς ενώ θα έπρεπε να υπάρχει σύμπραξη».

Τι λένε οι ενεργοί μπαμπάδες

 Μιλώντας στο thebest.gr για το νομοσχέδιο ο Πατρινός Διονύσης Λογοθετίδης, μέλος της συντονιστικής επιτροπής των Ενεργών Μπαμπάδων ανέφερε ότι:

«Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που κατέβηκε σε δημόσια διαβούλευση και είχε μία πληθώρα σχολίων. Το 82% ήταν υπερ της συνεπιμέλειας, του ίσου χρόνου με τα παιδιά και της εναλλασσόμενης κατοικίας των παιδιών. Ζητάμε να ασκούν οι γονείς από κοινού τη γονική μέριμνα και να μοιράζονται ίσο χρόνο με τα παιδιά. Το νομοσχέδιο είναι προς θετική κατεύθυνση, είναι μία αλλαγή στο νόμο, μετά από 40 χρόνια, αλλά επιθυμούμε κάποιες τροποποιήσεις για να εξασφαλιστεί το ισόχρονο με εναλλασσόμενη κατοικία. Παράλληλα τονίζει ότι: «Βλέπουμε ότι υπάρχει αυτή τη στιγμή μία στείρα αντιπολίτευσή πάνω σε ένα τόσο σοβαρό κοινωνικό θέμα».

Δείτε τι λένε στο thebest.gr οι ενεργοί μπαμπάδες για τα αιτήματα τους εδώ.