Γνωρίστε τους αρχαιολογικούς χώρους της Πάτρας- Μια υπέροχη βόλτα εν μέσω πανδημίας

ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΒΟΥΝΤΕΝΗΣ

Ο μυκηναϊκός οικισμός της Βούντενης αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εγκαταστάσεις της λεγόμενης περιφέρειας του Μυκηναϊκού κόσμου. Όπως αποδείχτηκε από τις ανασκαφικές έρευνες που έγιναν τόσο στον οικισμό όσο και στο νεκροταφείο, η ζωή του οικισμού διήρκεσε σχεδόν πεντακόσια χρόνια (1500-1000 π.Χ.). Η Βούντενη και ειδικότερα το πλάτωμα Μπόρτζι είχε όλες τις προϋποθέσεις που ήταν αναγκαίες όχι μόνο για την ίδρυση, αλλά και για την επιβίωση - για μεγάλο χρονικό διάστημα - μιας μυκηναϊκής εγκατάστασης.

Ο οικισμός στη θέση Μπόρτζι αποτελούσε τον κεντρικό πυρήνα και σε περίπτωση κινδύνου «καταφύγιο», μιας πλειάδας άλλων μικρότερων συνοικισμών που ήσαν αναπτυγμένοι στα πεδινά τμήματα της ευρύτερης περιοχής. Οικοδομικά στοιχεία αυτών των συνοικισμών έχουν αποκαλυφθεί σε διάφορα σημεία κατά την διάρκεια σωστικών ανασκαφών. Αν και η έρευνα δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, εκτός των μυκηναϊκών οικοδομικών καταλοίπων, έχουν αποκαλυφθεί και ορισμένα που χρονολογούνται από την αρχαϊκή έως την κλασική περίοδο.

Η μυκηναϊκή εγκατάσταση της Βούντενης, είχε πρόσβαση σε πλούσιες πεδινές και ορεινές περιοχές, ικανές να προσφέρουν αυτάρκεια προϊόντων για τη διαβίωση των κατοίκων της. Μεγάλες και εύφορες καλλιεργήσιμες εκτάσεις υπήρχαν στα πεδινά και παράκτια τμήματα, ενώ τα πρανή του Παναχαϊκού όρους προσφέρονταν για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, του κυνηγιού καθώς και τον προσπορισμό άφθονης δομικής και ναυπηγικής ξυλείας από τα δάση της περιοχής.

Νοτιοανατολικά του οικισμού, στο χώρο εκείνο που σήμερα είναι γνωστός με τα τοπωνύμια Αγραπιδιά και Αμυγδαλιά, βρίσκεται το νεκροταφείο του μυκηναϊκού οικισμού που καταλαμβάνει έκταση 30 στρεμμάτων και είναι οργανωμένο σε επάλληλα άνδηρα ύψους 2-4μ. Η πρώτη έρευνα του χώρου πραγματοποιήθηκε το 1923 από τον Νικόλαο Κυπαρίσση, ο οποίος ανέσκαψε μικρό αριθμό θαλαμωτών τάφων στη θέση Αγραπιδιά και συνεχίστηκε πλέον συστηματικά από τον Λάζαρο Κολώνα κατά τα έτη 1988-1994 και 2004-2007. Οι τάφοι χρονολογούνται στην ΥΕΙΙΒ-ΥΕΙΙΙΓ περίοδο (1500-1050 π.Χ), σε μερικές δε, περιπτώσεις η χρήση τους διαρκεί μέχρι την υπομυκηναϊκή εποχή (μέχρι το 1000 π.Χ).

Παράλληλα όπως γράφει στην ιστοσελίδα της η Εταιρεία Μελετών Μυκηναϊκής Αχαΐας η επιλογή της θέσης του οικισμού για μόνιμη εγκατάσταση των μετακινούμενων τότε, από περιοχή σε περιοχή, ανθρώπινων ομάδων για εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών επιβίωσης, δεν ήταν τυχαία. Η Βούντενη και ειδικότερα το πλάτωμα Μπόρτζι είχε όλες τις προϋποθέσεις που ήσαν αναγκαίες όχι μόνο για την ίδρυση αλλά και για την επιβίωση -για μεγάλο χρονικό διάστημα- μιας μυκηναϊκής εγκατάστασης.

ΚΑΣΤΡΟ ΡΙΟΥ

Το Κάστρο του Ρίου, ένας από τους λίγους καλοδιατηρημένους ιστορικούς χώρους της Πάτρας που χρησιμοποιούνται και στις μέρες μας, κυρίως για τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων, χτίστηκε το 1499 από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ Β’, απέναντι από το κάστρο του Αντιρρίου, ώστε έτσι να ελέγχεται το θαλάσσιο πέρασμα, από το Ιόνιο Πέλαγος στον Κορινθιακό Κόλπο, που λεγόταν «Κιουτσούκ Τσανάκ Καλέ», δηλαδή «Μικρά Δαρδανέλλια».

Το Κάστρο χτίστηκε πάνω στα ερείπια Ρωμαϊκών οχυρώσεων αφού το Ρίο αποτελούσε στρατιωτική  βάση των Ρωμαίων οι οποίοι είχαν αναγνωρίσει τη σημασία του στενού Ρίου – Αντιρρίου.

Στο θαλάσσιο στενό αναφέρεται και ο Θουκυδίδης με τα  τοπωνύμια Ρίον Μολυκρικόν (το σημερινό Αντίρριο) το οποίο μάλιστα ήταν «φίλιον τοις Αθηναίοις» και Ρίον Αχαϊκόν το οποίο «εστίν αντιπέρας, το εν τη Πελοποννήσω».

Το κάστρο του Ρίου έχει εξωτερικά σχήμα ισοσκελούς τριγώνου του οποίου η βόρεια γωνία συμπίπτει με τη μύτη της χερσονήσου ενώ οι δύο του πλευρές είναι παράκτιες. H νότια πλευρά του, εκτός από τείχος και πύργους, προστατεύεται και από τάφρο η οποία γέμιζε θαλάσσιο νερό φέροντας σε επαφή τον Κορινθιακό κόλπο με τον Πατραϊκό. Τελευταία η τάφροε γεμίζει και πάλι με θαλάσσιο νερό το οποίο μάλιστα -προφανώς μετά από εργασίες που έχουν γίνει- ανανεώνεται.

Η κατασκευή της οχύρωσης στο Κάστρο του Ρίου με τη σημερινή της μορφή ξεκίνησε το  1499 κατά τη διάρκεια του τουρκοβενετικού πολέμου,.

Η αρχική οχύρωση ήταν μικρότερη σε έκταση με διπλό περίβολο και τάφρο.

Το 1532 έγινε κατάληψη από τους Ισπανούς και τον Αντρέα Ντόρια και ανακατάληψη από τους Τούρκους.

Το 1603, οι Ιππότες της Μάλτας προκαλούν σημαντικές καταστροφές. Αργότερα όμως (το 1687), όταν ο Μοροζίνι κατάλαβε τον Μοριά, οι Ενετοί ξανάχτισαν το κάστρο στη μορφή περίπου που έχει σήμερα.

Παράλληλα έχτισαν και το κάστρο του Αντιρρίου, και τα όπλισαν και τα δύο με κανόνια: 60 στο Ρίο και 30 στο Αντίρριο.

Το 1715 γίνεται κατάληψη του Κάστρου από τους Τούρκους, ενώ το 1828 το κάστρο ύστερα από πολιορκία παραδίδεται από τους Τούρκους στον στρατηγό Μαιζόν.

Στη συνέχεια επισκευάστηκε και παραδόθηκε στους Έλληνες και χρησιμοποιήθηκε για μεγάλο διάστημα σαν φυλακή,.

Στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο εγκαταστάθηκαν Γερμανοί.

Ο αστικος μύθος λέει ότι κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου τα δύο κάστρα, Ρίο-Αντίρριο, ήταν δεμένα με τεράστιες αλυσίδες, για να αποτρέπουν το πέρασμα πλοίων στον Κορινθιακό κόλπο.

Στοιχεία από wikipedia & το βιβλίο του Σωτήρη Ι. Νικολακόπουλου "Επιφυλλιδογραφία Β'"

φωτογραφίες και από:kastra.eu

ΤΕΙΧΟΣ ΔΥΜΑΙΩΝ

Ένας αρχαιολογικός θησαυρός που ελάχιστοι Πατρινοί, πόσο μάλλον επισκέπτες, γνωρίζουν βρίσκεται στη Δυτική Αχαΐα και πιο συγκεκριμένα κοντά στον Άραξο. Ο λόγος για το Τείχος των Δυμαίων το οποίο έχει απασχολήσει τη δημοσιότητα μόνο εξαιτίας της μικρής του απόστασης από τα Λατομεία και τους πιθανούς κινδύνους που ελλοχεύουν για την στατικότητά του.

Η προϊστορική ακρόπολη του Τείχους Δυμαίων, γνωστή και ως Κάστρο της Καλογριάς, όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα της η Εταιρεία Μελετών Μυκηναϊκής Αχαΐας, δεσπόζει στην κορυφή του νοτιότερου από τα βραχώδη υψώματα με την ονομασία Μαύρα Βουνά, κοντά στον Άραξο Αχαΐας (35χλμ. δυτικά της Πάτρας), και αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα οχυρωμένης μυκηναϊκής ακρόπολης στη Δυτική Ελλάδα.

Η μακραίωνη και εντατική κατοίκηση του Τείχους Δυμαίων οφείλεται σε μια σειρά ευνοϊκών προϋποθέσεων: την στρατηγική του θέση, με απεριόριστη θέα σε όλη τη γύρω πεδινή έκταση, τη Δυμαία χώρα, καθώς και στην παράλια ζώνη του Πατραϊκού κόλπου προς τα βόρεια και του Ιονίου πελάγους προς τα δυτικά, σε συνδυασμό με τον φυσικό πλούτο της χερσονήσου του Αράξου, και πάνω απ' όλα τον συνδυασμό του χερσαίου με το θαλάσσιο στοιχείο στο σημείο τομής των οποίων βρίσκεται η τοποθεσία.

Οι ανασκαφές της δεκαετίας του 1960 και οι πιο πρόσφατες εργασίες έρευνας και ανάδειξης του χώρου (1998-2009) αποκάλυψαν σημαντικά δεδομένα της χρήσης του Τείχους Δυμαίων. Η πρώτη κατοίκηση χρονολογείται στη νεολιθική περίοδο (περ. 3500 π.Χ.) ενώ κατά την Πρωτοελλαδική και Μεσοελλαδική εποχή (περ. 3200 - 1680 π.Χ.) η κατοίκηση έγινε πιο εντατική και ο οικισμός επεκτάθηκε σε ολόκληρο το δυτικό-βορειοδυτικό τμήμα του λόφου.

Το κυκλώπειο τείχος οικοδομήθηκε κατά την διάρκεια της Υστεροελλαδικής ΙΙΙΒ περιόδου (13ος αι. π.Χ.). Προστάτευε τις τρεις πλευρές του λόφου πλην της νότιας-νοτιοδυτικής, όπου η απόκρημνη πλαγιά και η θάλασσα που περιέβαλλε τη θέση παρείχαν φυσική οχύρωση. Μέσα αλλά και γύρω από την τειχισμένη έκταση αποκαλύφθηκαν επάλληλες οικιστικές φάσεις που αποδεικνύουν την εντατική χρήση του χώρου στα τέλη της μυκηναϊκής εποχής, ιδίως κατά την Υστεροελλαδική ΙΙΙΒ και ΙΙΙΓ περίοδο (13ος –11ος αι. π.Χ.).

Η χρήση της θέσης συνεχίστηκε σχεδόν αδιάκοπα έως και την όψιμη αρχαιότητα. Σημαντικές επεμβάσεις στην αρχική μορφή της οχύρωσης έγιναν κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο (10ος-12ος αι. μ.Χ.). Στις υστερότερες περιόδους η κατοίκηση του χώρου ήταν εντελώς σποραδική και δεν άφησε ίχνη. Όταν τον 19ο αι. πολλοί περιηγητές και ιστορικοί/ αρχαιολόγοι επισκέφθηκαν το Τείχος Δυμαίων, το βρήκαν ερημωμένο.

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμo ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο από τις δυνάμεις κατοχής, οι οποίες κατασκεύασαν πυροβολεία, αποθήκες, καταφύγια κ.α., προκαλώντας ανεπανόρθωτες ζημιές στα αρχαία κατάλοιπα.