Περί νομιμότητας και ηθικής

Ας μου επιτραπεί να παρέμβω στη συζήτηση που έχει ανοίξει σχετικά με το θέμα της πρόσφατης σύμβασης που κατάρτισε η 6η ΥΠΕ για την προμήθεια στολών τύπου TYVEC. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα και μετά τις διάφορες καταγγελίες και ανακοινώσεις, έχουμε τα εξής πραγματικά περιστατικά:

1. Η σύμβαση καταρτίστηκε με την εταιρεία EUROSAP Μονοπρόσωπη ΙΚΕ, με έδρα την Πάτρα [Συρογιάννη 67], της οποίας ο μοναδικός εταίρος-μέτοχος είναι η Κυπριακή εταιρεία RAFFREY INVESTMENTS LTD, η οποία έχει και αυτή δηλωμένη έδρα στην Πάτρα [ΠΕΟ Πατρών Κορίνθου 273].

2. Τις εταιρείες αυτές φέρονται ότι τις διαχειρίζονται συγκεκριμένα φυσικά πρόσωπα, ένα από τα οποία είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της ΟΝΝΕΔ, αλλά η αλήθεια είναι ότι αποτελούν εταιρείες του Ομίλου Λαινιώτη.

3. Μέλος των εταιρειών του Ομίλου Λαινιώτη είναι συγγενικό πρόσωπο του Διοικητή της 6ης ΥΠΕ.

4. Ο Όμιλος Λαινιώτη απασχόλησε πριν από δυο περίπου μήνες πάλι την επικαιρότητα, διότι, σύμφωνα με τις καταγγελίες του πρώην Αναπληρωτή Υπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη αποπειράθηκε, ανεπιτυχώς, να πουλήσει υπερκοστολογημένο [διπλάσιο της αξίας του] υγειονομικό υλικό αξίας 1.500.000 ευρώ στην 6η ΥΠΕ.

5. Οι στολές της εν λόγω σύμβασης αγοράστηκαν πρόσφατα από την 1η ΥΠΕ σε τιμή κάτω του μισού από την τιμή που πρόσφερε στην 6η ΥΠΕ ο Όμιλος Λαινιώτη, μέσω των παρένθετων προσώπων που διαχειρίζονται τις εταιρείες με τις οποίες καταρτίστηκε η σύμβαση.

Αυτά είναι πλέον δεδομένα και δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο οποιασδήποτε αμφισβήτησης.

Για όλα τα παραπάνω ο Διοικητής της 6ης ΥΠΕ εξέδωσε ανακοίνωση ισχυριζόμενος ότι η σύμβαση ήταν καθόλα νόμιμη και ότι κανένα εμπόδιο [!!!] δεν προβλήθηκε για την υποβολή προσφορών από άλλη ή άλλες εταιρείες. Μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, «δρομολογήθηκε και επιδιώχθηκε η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή εταιρειών κατόπιν αναρτήσεων στα sites του Υπουργείου Υγείας και αποστολής επιστολών μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε 17 εταιρείες προκειμένου να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό». Στο τέλος δε μετέβη και  στην Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Πατρών προκειμένου να καταθέσει όλα τα στοιχεία της υπόθεσης.

Αςδούμε όμως κάποιες ενδιαφέρουσες  λεπτομέρειες της υπόθεσης αυτής. Πράγματι, σύμφωνα με την ΠΝΠ από 25.02.2020, προβλέπεται η παρέκκλιση όλων των κείμενων εθνικών διατάξεων περί δημοσίων συμβάσεων για την έκτακτη προμήθεια υγειονομικού υλικού. Πιο συγκεκριμένα η 6η ΥΠΕ μπορούσε να απευθύνει πρόσκληση για απευθείας αγορά υγειονομικού υλικού ατομικών μέτρων προστασίας και φαρμάκων, προς τον σκοπό της κάλυψης της έκτακτης ανάγκης, μέσω της ανάρτησης της πρόσκλησης στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας για χρονικό διάστημα τριών (3) ημερών. Είχε επίσης τη δυνατότητα να απευθυνθεί σε κάθε επιχείρηση πώλησης και διάθεσης υγειονομικού υλικού και φαρμάκων. Σύμφωνα με την ίδια ΠΝΠ, η σύμβαση συνάπτεται με μοναδικά κριτήρια τη χαμηλότερη προσφορά και την επίτευξη αγοράς ικανών ποσοτήτων για την αντιμετώπιση των έκτακτων υγειονομικών αναγκών.

Συνεπώς η απάντηση του Διοικητή της 6ης ΥΠΕ, ως προς το σκέλος της «νομιμότητας» της ανάθεσης φαίνεται τυπικά επαρκής, διότι, όπως ο ίδιος ισχυρίζεται και δεν έχω λόγο να αμφισβητήσω, πληρώθηκε ο όρος της ανάρτησης σε ιστοσελίδα του Υπουργείου και εστάλησαν ηλεκτρονικά μηνύματα σε κάποιες εταιρείες για την συμμετοχή στον μειοδοτικό διαγωνισμό.

Συνεπώς, το γεγονός ότι η ανάρτηση της πρόσκλησης για τον διαγωνισμό στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ έγινε 15 λεπτά μετά την κατακύρωση, όσο και παράτυπο και παράλογο και αν αυτό είναι, δεν φαίνεται να δημιουργεί ζήτημα «νομιμότητας», δεδομένου ότι το περίεργο φαινόμενο να προσκαλείς σε συμμετοχή σε διαγωνισμό αφού έχεις πρώτα κατακυρώσει τον ίδιο διαγωνισμό σε συγκεκριμένο μειοδότη, καλύπτεται πλέον από την ΠΝΠ που ψήφισε η Κυβέρνηση της ΝΔ.

Αυτό που εγείρει ζητήματα, σίγουρα ηθικά και πολιτικά, ενδεχομένως δε και νομικά είναι τα εξής θέματα:

1. Ο κ. Καρβέλης σε καμία από τις ανακοινώσεις του δεν δίνει σαφή στοιχεία πως είναι δυνατόν η 1η ΥΠΕ να αγοράζει το ίδιο προϊόν σε τιμή κάτω του μισού από αυτή που αγόρασε η 6η ΥΠΕ.

2. Ο κ. Καρβέλης, ενώ διενεργεί μειοδοτικό διαγωνισμό με τις διατάξεις του κατεπείγοντος της από 25.02.2020 ΠΝΠ, χορηγεί στην μειοδότρια εταιρεία παράταση για την παράδοση του υγειονομικού υλικού επικαλούμενος τις διατάξεις του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων, δηλαδή του νόμου αυτού από τον οποίο του δίνει η ΠΝΠ τη δυνατότητα να παρεκκλίνει και να μην εφαρμόσει. Η a la carte επιλογή της εφαρμοστέας νομοθεσίας είναι τουλάχιστον περίεργη. Διότι είτε η ανάγκη για την προμήθεια του υλικού ήταν κατεπείγουσα και για το λόγο αυτό επιλέχθηκε νομικά ο δρόμος της ΠΝΠ για τη διενέργεια του διαγωνισμού και η παρέκκλιση από τις κείμενες διατάξεις, οπότε και δεν χωρούσε παράταση στην παράδοση του υλικού, είτε αυτή δεν ήταν κατεπείγουσα και δόθηκε παράταση στον μειοδότη για την παράδοση του υλικού, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, οπότε κακώς διενεργήθηκε ο διαγωνισμός με τις διατάξεις περί κατεπείγοντος της ΠΝΠ.

3. Επιπλέον, στο σημείο αυτό και επειδή ο κ. Καρβέλης επικαλείται το άρθρο 206 του ν. 4412/2016 ως νομικό επιχείρημα για την χορήγηση της παράτασης, καλό θα ήταν να ελεγχθεί αν τηρήθηκαν οι όροι και οι σωρευτικές προϋποθέσεις του άρθρου αυτού και ειδικά η περίπτωση [γ] της πρώτης παραγράφου, στην οποία αναφέρεται ότι  «…το χρονικό διάστημα της παράτασης είναι ίσο ή μικρότερο από τον αρχικό συμβατικό χρόνο παράδοσης». Το σημειώνω αυτό διότι η πρόσκληση έγινε στις 12.03.2020 και όριζε ρητά ως προθεσμία παράδοσης του υλικού την 31.03.2020. Τούτο σημαίνει ότι ο χρόνος παράδοσης του υγειονομικού υλικού είχε προσδιοριστεί 19 μέρες μετά τη σύνταξη της πρόσκλησης και, σύμφωνα με την επικαλούμενη από τον κ. Καρβέλη διάταξη του άρθρου 206 του ν. 4412/2016, η παράταση δεν θα μπορούσε να υπερβαίνει το χρόνο των 19 ημερών. Ο κ. Καρβέλης όμως έδωσε παράταση ίση με 45 ημέρες –και όχι 19, όπως ο νόμος προβλέπει- στην μειοδότρια εταιρεία για την παράδοση του υγειονομικού υλικού.
Οι 45 μέρες παράταση, αν αθροιστούν με τις 19 ημέρες από τη σύνταξη της πρόσκλησης, μας κάνουν 64 ημέρες. Ποιος αλήθεια μπορεί να θεωρήσει ότι μια σύμβαση που διενεργήθηκε με το νομικό οπλοστάσιο του κατεπείγοντος, θα καταλήξει να υλοποιηθεί 64 ημέρες μετά την προκήρυξη; Αν υπήρχε τέτοια άνεση χρόνου γιατί δεν έγινε ο διαγωνισμός με τις κοινές διατάξεις περί δημοσίων συμβάσεων; Ποιος ο λόγος να επιλεγεί η εφαρμογή της ΠΝΠ; Το υγειονομικό αυτό υλικό τι χρησιμότητα θα έχει στις 15.05.2020, σε σχέση με τη χρησιμότητα που θα είχε την 31.03.2020; Στην απόφαση περί της 45νθήμερης παράτασης τι ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι η εταιρεία που ανέλαβε το έργο είναι συμφερόντων επιχειρηματία που συνδέεται συγγενικά με τον Διοικητή της αναθέτουσας αρχής;
4. Υπογραμμίζω δε ότι ο όρος της προκήρυξης περί του ότι το υγειονομικό υλικό θα έπρεπε να παραδοθεί οπωσδήποτε μέχρι την 31.03.2020 και έτσι όπως έχει διατυπωθεί ο όρος αυτός στην προκήρυξη, φαίνεται ότι είναι ουσιώδης που δικαιολογείται από την κατεπείγουσα ανάγκη για προμήθεια του υγειονομικού αυτού υλικού. Επομένως κάθε ενδιαφερόμενος προμηθευτής που πληροφορήθηκε την προκήρυξη, για να συμμετάσχει στον διαγωνισμό, θα έπρεπε να λάβει υπόψη του τα στενά αυτά χρονικά πλαίσια παράδοσης του υλικού. Πολύ πιθανό λοιπόν ο όρος αυτός να απέτρεψε πιθανούς μειοδότες από τη συμμετοχή τους στο διαγωνισμό. Διότι, η ρήτρα αυτή περί της σύντομης παράδοσης του υλικού συνάδει με την επιλογή του κ. Καρβέλη για τη διενέργεια του διαγωνισμού μέσω της παρέκκλισης της ΠΝΠ και, αυτονοήτως, μπορεί να οδήγησε κάθε πιθανό ενδιαφερόμενο να απόσχει από τη συμμετοχή του στον διαγωνισμό. Κανείς δεν γνωρίζει αν το ίδιο θα συνέβαινε αν οι λοιπές ενδιαφερόμενες εταιρείες γνώριζαν ότι μπορεί να δοθεί παράταση 45 ημερών.

Επομένως, είναι δυνατόν να μιλάει κανείς για τήρηση της νομιμότητας όταν χρησιμοποιεί τον έκτακτο μηχανισμό διενέργειας διαγωνισμών [ΠΝΠ] εκεί που εξυπηρετεί τις επιδιώξεις του, δηλαδή την ανάληψη της προμήθειας ίσως από κάποιον δικό του «προμηθευτή» και στη συνέχεια τις κοινές διατάξεις περί δημοσίων συμβάσεων για να χορηγήσει παράταση παράδοσης που δεν προβλέπεται από τις περί κατεπείγοντος διατάξεις του έκτακτου μηχανισμού διενέργειας διαγωνισμών, δίνοντας έτσι ικανό χρόνο στον στοχευμένο προμηθευτή. Όμως αν ήταν γνωστή εκ των προτέρων η δυνατότητα χορήγησης παράτασης του χρόνου παράδοσης του υγειονομικού υλικού, η οποία χαρακτηρίζεται ως νόμιμη από τον κ. Διοικητή, είναι βέβαιο ότι θα προσέλκυε και άλλους προμηθευτές έτσι ώστε να διεξαχθεί πράγματι μειοδοτικός διαγωνισμός και όχι αυτή η κωμωδία, η οποία οδήγησε στις καταγγελίες.

Αφού αποκαλύφθηκε ότι μοναδικός μειοδότης είναι εταιρεία πίσω από την οποία κρύβεται συγγενής του Διοικητή της 6ης ΥΠΕ, ο τελευταίος έχει την ηθική υποχρέωση να κηρύξει τον διαγωνισμό που έγινε άγονο ή μη συμφέροντα για την προμηθευόμενη τα υλικά αναθέτουσα αρχή, όπως από το νόμο έχει το δικαίωμα να κάνει και όχι να ασχολείται υπό τη μορφή επικοινωνιακής αντεπίθεσης με μηνυτήριες αναφορές, απευθυνόμενος βέβαια με μονολόγους στα ΜΜΕ.

Σε τελευταία ανάλυση δηλαδή το όλο ζήτημα ίσως να μην είναι της αρμοδιότητας του Εισαγγελέα, αλλά είναι σίγουρα θέμα καθαρά πολιτικό και βαθιά ηθικό.