Οι 60 άνθρωποι στον πλανήτη που θυμούνται τα... πάντα

Ορισμένοι πιστεύουν ότι είναι μια ευλογία, άλλοι πιστεύουν ότι είναι μια κατάρα. Ο Bob Petrella μπορεί να θυμάται κάθε στιγμή της ζωής του, με απίστευτες λεπτομέρειες.

Ο κωμικός και τηλεοπτικός παραγωγός Bob Petrella μπορεί να θυμηθεί οποιαδήποτε στιγμή από το παρελθόν του. Η περίπτωσή του ονομάζεται «εξαιρετικά ανώτερη αυτοβιογραφική μνήμη» (HSAM) και υπάρχουν περίπου 60 γνωστές ανάλογες περιπτώσεις σε όλο τον κόσμο.

Ο Petrella θυμάται μάλιστα και δηλώσεις διασήμων από το παρελθόν, ακριβώς όπως τις έκαναν. Για παράδειγμα, τις πρώτες δηλώσεις του Κλίντον μετά το σκάνδαλο με τη Μόνικα Λεβίνσκι στις 26 Ιανουαρίου του 1998. Ή τις αντίστοιχες δηλώσεις του Νίξον στις 17 Νοεμβρίου του 1973. «Στην πραγματικότητα, δεν είναι ότι θυμόμαστε περισσότερα, απλώς δεν ξεχνάμε πράγματα, δεν ξεχνάμε τίποτα», δήλωσε στο BBC.

Σήμερα κάνει, μεταξύ άλλων, διαλέξεις δίνοντας συμβουλές για τη βελτίωση της μνήμης, ενώ μετέχει στις έρευνες του πανεπιστημίου UC Irvine της Καλιφόρνια μαζί με τους υπόλοιπους που έχουν την ίδια «ευλογία» ή «κατάρα». Η επιστημονική ομάδα που συνεργάζεται μαζί τους προσπαθεί να χαρτογραφήσει τη μνήμη και τους εγκεφάλους τους, να βρει το πώς μπορούν να θυμούνται τόσες λεπτομέρειες, εκτιμώντας πως θα φτάσουν σε πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης του Αλτσχάιμερ και της αμνησίας.

«Είναι σχεδόν σαν να έχω μια μηχανή του χρόνου, με την οποία μπορώ να επιστρέψω σε μια συγκεκριμένη ημέρα ή σε κάποια περίοδο της ζωής μου και σχεδόν να νιώσω σαν να είμαι πίσω, σαν να είμαι πάλι εκεί. Είμαι 68 και πολλοί άνθρωποι της ζωής μου έχουν πεθάνει. Όπως ο νεότερος αδερφός μου. Με το σύνδρομο που έχω είναι σαν να μην αισθάνομαι την απώλεια το ίδιο, όπως θα την αισθανόταν οποιοσδήποτε άλλος. Μπορώ να επιστρέψω σε μια μέρα, ή μια χρονική περίοδο, με τον άνθρωπο αυτόν», περιγράφει ο ίδιος.

Ο Bob Petrella εξηγεί ότι το να μπορεί να γυρίσει πίσω σε ορισμένους χρόνους ή στιγμές της ζωής του τον βοήθησε, ένιωθε σαν να θρηνούσε. «Είναι πολύ θεραπευτικό να επιστρέφω σε αυτούς τους χρόνους και σε αυτές τις μνήμες. Νιώθω σαν να είμαι ακόμα μαζί τους κατά κάποιο τρόπο».

Για άλλους ανθρώπους, όμως, η κατάσταση αποτελεί εμπόδιο που δημιουργεί προβλήματα και όχι θεραπεία. Η Rebecca Sharrock, μια γυναίκα από την Αυστραλία με την ίδια ανώτερη αυτοβιογραφική μνήμη, δήλωσε στο BBC το 2017: «Αν θυμάμαι ένα περιστατικό που συνέβη όταν ήμουν τριών ετών, η συναισθηματική μου απάντηση στην κατάσταση είναι σαν ενός τρίχρονου, ενώ η συνείδηση είναι ενός ενήλικα. Αυτή η ανομοιογένεια μπορεί να οδηγήσει σε τρομερή σύγχυση και άγχος».

Για άλλους, είναι χαρά. Το 2016, ο Nima Veiseh, ο οποίος επίσης βιώνει την ίδια κατάσταση, δήλωσε στο BBC ότι αυτό τον κάνει πιο ευγενικό, πιο ανεκτικό. «Μερικοί λένε “συγχωρέστε και ξεχάστε”, αλλά αφού το να ξεχνάω είναι μια πολυτέλεια που δεν έχω, πρέπει να μάθω να συγχωρώ πραγματικά», λέει. «Όχι μόνο άλλοι, αλλά και εγώ».

Η ανακάλυψη της HSAM

Η Jill Price μπορεί να θυμηθεί τις περισσότερες από τις ημέρες της ζωής της τόσο ξεκάθαρα όσο οι υπόλοιποι από εμάς θυμούνται το πολύ πρόσφατο παρελθόν, και με έντονες λεπτομέρειες. Στα 51 της χρόνια, θυμάται την ημέρα της εβδομάδας για κάθε ημερομηνία από το 1980. Θυμάται τι έκανε, με ποιον ήταν εκεί, που βρισκόταν σε κάθε μία από αυτές τις μέρες.

Ήταν το πρώτο άτομο που διαγνώστηκε ποτέ με αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως «εξαιρετικά ανώτερη αυτοβιογραφική μνήμη», ή HSAM.

Πριν από την Jill Price, της HSAM ήταν μια εντελώς άγνωστη κατάσταση του μυαλού. Ο Δρ James McGaugh το 2000 ήταν διευθυντής του Κέντρου Νευροβιολογίας της Μάθησης και Μνήμης του UC Irvine, του ερευνητικού ινστιτούτου που ίδρυσε το 1983. Εκείνη τη χρονιά, η Jill Price επικοινώνησε μαζί του μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αναφέροντας πως θεωρούσε πως είχε ένα πρόβλημα με τη μνήμη της.

Ο McGaugh είχε περάσει την επαγγελματική του σταδιοδρομία μελετώντας έντονα διαμορφωμένες αναμνήσεις και η Price φάνηκε να έχει τις πιο δυνατές αναμνήσεις που είχε συναντήσει ποτέ. Μετά την πρώτη του συνάντηση με την Price, ο McGaugh συγκέντρωσε μια ομάδα για να καθορίσει το βάθος και το εύρος της μνήμης της. Κατά τα επόμενα πέντε χρόνια, η Price πέρασε από μια σειρά από ειδικών τεστ και εξετάσεων. Τελικά αποδείχθηκε πως η μνήμη της Price είναι τόσο επιλεκτική όσο και όλων των ανθρώπων, αποθηκεύοντας τα πράγματα που θεωρεί σημαντικά, μόνο που είναι πολύ καλύτερη στο να διατηρεί και να ανακτά αυτές τις μνήμες.

Υπήρχε πολύ λίγη επιστημονική βιβλιογραφία για ανώτερες μορφές μνήμης και καμία για μνήμη όπως αυτή της Jill Price. Η έρευνα έδειξε ότι τα άτομα με HSAM χρησιμοποιούν διανοητικά συστήματα που φαίνονται να βελτιώνουν την ανάκτηση μνήμης, ταξινομώντας τις αναμνήσεις χρονολογικά ή ανά κατηγορία. Αυτή η κατηγοριοποίηση που βασίζεται στην ημερομηνία φάνηκε να τους βοηθά να οργανώνουν τις αναμνήσεις τους. Ένα είδος εγκεφαλικής αρχειοθέτησης για εύκολη επαναφορά. Σύμφωνα με την έρευνα οι άνθρωποι με μέση μνήμη είναι αδύναμοι σε αυτό το είδος «εγκεφαλικής ταξινόμησης».

Παράλληλα όλα τα άτομα με HSAM ανέφεραν ότι τους άρεσε να αναπαράγουν τις μνήμες τους στο μυαλό τους, προκαλώντας τον εαυτό τους να θυμάται ημέρες και γεγονότα. Οι ερευνητές σημείωσαν επίσης ότι τα περισσότερα από τα άτομα με HSAM εμφάνισαν ιδεοψυχαναγκαστικές (OCD) συμπεριφορές και όσο καλύτερη ήταν η μνήμη τους, τόσο πιο πιθανό ήταν να εμφανίσουν συμπτώματα OCD.

Υπήρχαν επίσης νευροφυσιολογικές διαφορές μεταξύ των ατόμων με HSAM και ατόμων με μέση μνήμη. Η εξέταση των εγκεφαλικών σαρώσεών τους έδειξε ότι τα άτομα με HSAM εμφάνιζαν διαρθρωτικές διαφορές στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη δημιουργία αυτοβιογραφικής μνήμης. Αλλά κανένα από αυτά τα ευρήματα δεν εξηγεί πλήρως τι επιτρέπει στους ανθρώπους με την HSAM να θυμούνται τόσο πολύ.

Επίσης, παρά την εκπληκτική δυνατότητα ανάκλησης αναμνήσεων και στα άτομα με HSAM εμφανίζονται «στρεβλώσεις» της μνήμης αλλά και το φαινόμενο της επιλεκτικής μνήμης. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι κανένας δεν διαθέτει απόλυτη ανοσία στους μηχανισμούς αναδόμησης που προκαλούν αυτές τις στρεβλώσεις. Όταν οι άνθρωποι με μέση μνήμη θυμούνται μια εμπειρία, αυτή σχηματίζεται όχι μόνο από αυτό που πιστεύουν ότι συνέβη και το πώς ένιωσαν τότε, αλλά από αυτό που γνωρίζουν και αισθάνονται σήμερα.

Δεν είναι ακόμη σαφές εάν η HSAM θα αποδειχθεί ένα κλειδί που «ξεκλειδώνει» τα βαθύτερα μυστήρια σχετικά με το πώς λειτουργεί η μνήμη. Εκτός όμως από τις επιστημονικές ερωτήσεις που θέτει η HSAM, υπάρχει και μια διαφορετική ερώτηση: θα θέλαμε πραγματικά μια μνήμη όπως αυτή, αν μπορούσαμε να την έχουμε;

Σύμφωνα με τον James McGaugh, τον καθηγητή νευροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, όλοι έχουμε τις ίδιες πληροφορίες αποθηκευμένες στο μυαλό μας, απλά δεν μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε αυτές.

Πηγή: tvxs.gr